pa0 ] [ puruShArthasiddhiupAy
uttara– A lakShaNamAn ativyApti ane avyApti banne doSh lAge chhe. 44.
tyAn pratham ja ativyApti doSh batAve chhe–
anvayArtha– [अपि] ane [युक्ताचरणस्य] yogya AcharaNavALA [सतः] sant puruShanA [रागाद्यावेशमन्तरेण] rAgAdi bhAvo vinA [प्राणव्यपरोपणात्] kevaL prAN pIDanathI [हिंसा] hinsA [जातु एव] kadI paN [न हि] nathI [भवति] thatI.
TIkA– ‘अपि युक्ताचरणस्य सतः रागाद्यावेशमन्तरेण प्राणव्यपरोपणात् जातु हिंसा न हि भवति’– nishchayathI yogya prayatnapUrvak chhe AcharaN jemanun evA je sant puruSh tene rAgAdi bhAvonA pravesh vinA. kevaL parajIvanA prAN pIDavAthI ja kadI hinsA thatI nathI.
bhAvArtha– mahApuruSh dhyAnamAn lIn chhe athavA gamanAdimAn sAvadhAnatAthI yatnapUrvak pravarte chhe ane kadAch enA sharIranA sambandhathI koI jIvanA prAN pIDAyA topaN ene hinsAno doSh nathI. kemake enA pariNAmamAn kaShAy hato nahi. tethI parajIvanA prANane pIDA thAy topaN hinsA nAm pAme nahi. mATe ativyApti doSh lAge chhe.
AgaL avyApti doSh batAve chhe–
व्युत्थानावस्थायां रागादीनां वशप्रवृत्तायाम्।
म्रियतां जीवो मा वा धावत्यग्रे ध्रुवं हिंसा।। ४६।।
anvayArtha– [रागादीनां] rAgAdibhAvonA [वशप्रवृत्तायाम्] vashe pravartelI [व्युत्थानावस्थायां] ayatnAchArarUp pramAd avasthAmAn [जीवः] jIv [म्रियतां] maro [वा] athavA [मा ‘म्रियतां’] na maro, [हिंसा] hinsA to [ध्रुवं] nishchayathI [अग्रे] AgaL ja [धावति] doDe chhe.
TIkA– ‘रागादीनां वश प्रवृत्तायं व्युत्थानावस्थायां जीवः म्रियतां वा मा म्रियतां हिंसा अग्रे ध्रुवं धावति’– rAgAdi pramAdabhAvanA vashe thatI UThavA–besavA AdirUp kriyAmAn jIv mare ke na mare, hinsA to nishchayathI AgaL doDe chhe.