Purusharth Siddhi Upay-Gujarati (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 38 of 186
PDF/HTML Page 50 of 198

 

38 ] [ puruṣhārthasiddhiupāy

pramāṇ–nayanun saṅkṣhep svarūp

pramāṇ nām samyaggnānanun chhe. te pratyakṣha ane parokṣhanā bhedathī be prakāre chhe. tyān pratyakṣhanā be bhed chhe. je gnān kevaḷ ātmāne ja ādhīn thaī jeṭalo potāno viṣhay chhe tene vishadatāthī spaṣhṭa jāṇe tene pāramārthik pratyakṣha kahīe. tenā paṇ be bhed chhe. avidhagnān, manaḥparyayagnān to ekadesh pratyakṣha chhe, kevaḷagnān sarvapratyakṣha chhe vaḷī je netrādi īndriyo dvārā varṇādikane sākṣhāt grahaṇ kare arthāt jāṇe tene sāmvyavahārik pratyakṣha kahīe. paramārthathī ā jāṇavun parokṣha ja chhe, kāraṇ ke spaṣhṭa jāṇapaṇun nathī. tenun udāharaṇaḥ– jem āṅkh vaḍe koī vastune saphed jāṇī, temān malinatānun paṇ mishraṇ chhe. amuk ansh shvet chhe ane amuk malin chhe em āne spaṣhṭa pratibhāsatun nathī tethī ene vyavahāramātra pratyakṣha chhe parantu āchārya parokṣha ja kahe chhe. matignān, shrutagnānathī je jāṇavun thāy te badhun parokṣha nām pāme chhe.

parokṣha pramāṇ– je gnān potānā viṣhayane spaṣhṭa na jāṇe tene parokṣha pramāṇ kahīe. tenā pāñch bhed chhe. 1. smr̥uti, 2. pratyabhignān, 3. tarka, 4.anumān, pa. āgam. ā pāñch bhed jāṇavā.

1. smr̥uti– pūrve je padārthane jāṇyo hato tene yād karīne kāḷāntaramān je jāṇīe tene smr̥uti kahīe chhīe.

2. pratyabhignān– jem pahelān koī puruṣhane joyo hato pachhī tene yād karyo ke ā te ja puruṣh chhe jene men pahelān joyo hato. je pahelānī vāt yād karīne pratyakṣha padārthano nishchay karavāmān āve tene pratyabhignān kahīe chhīe. jem pahelān em sāmbhaḷ‌yun hatun ke rojh nāmanun jānavar (pashu) gāy jevun hoy chhe. tyān kadāch vanamān rojhane joyun tyāre e vāt yād karī ke gāy jevun rojh hoy chhe em sāmbhaḷ‌yun hatun te rojh jānavar ā ja chhe.

3. tarka– vyāptinā gnānane tarka kahīe chhīe. ‘ānā vinā te nahi’ ene vyāpti kahīe. jem agni vinā dhūmāḍo na hoy, ātmā vinā chetanā na hoy. ā vyāptinā gnānane tarka kahīe.

4. anumān–lakṣhaṇavaḍe padārthano nishchay karīe tene anumān kahīe chhīe. jem koī parvatamānthī dhūmāḍo nīkaḷato dekhī nishchay karavo ke ahīn agni chhe.

pa. āgam– āptanān vachananā nimitte padārthane jāṇavo tene āgam kahīe