९४ ]
‘दर्शनं’ कर्तु ‘उपाश्नुते’ प्राप्नोति । कं ? ‘साधिमानं’ साधुत्वमुत्कृष्टत्वं वा । कस्मात् ? ज्ञानचारित्रात् । यतश्च साधिमानं तस्माद्दर्शनमुपाश्नुते । ‘तत्’ तस्मात् । ‘मोक्षमार्गे’ रत्नत्रयात्मके ‘दर्शनं कर्णधारं’ प्रधानं प्रचक्षते । यथैव हि कर्णधारस्य नौखेवटकस्य कैवर्तकस्याधीना समुद्रपरतीरगमने नावः प्रवृत्तिः तथा संसारसमुद्रपर्यंतगमने सम्यग्दर्शनकर्णधाराधीना मोक्षमार्गनावः प्रवृत्तिः ।।३१।।
टीका : — ‘दर्शनं’ सम्यग्दर्शन (कर्ता ) ‘उपाश्नुते’ प्राप्त छे. कोने? ‘साधिमानं’ – समीचीनपणाने – उत्कृष्टपणाने. कोनाथी? ‘ज्ञानचारित्रात्’ — ज्ञान अने चारित्रथी (अर्थात् सम्यग्दर्शन अने सम्यग्ज्ञान अने सम्यक्चारित्र करतां उत्कृष्टताने प्राप्त छे.) ‘तत्’ – तेथी ‘मोक्षमार्गे’ रत्नत्रयात्मक मोक्षमार्गमां ‘दर्शनं कर्णधारं’ सम्यग्दर्शन कर्णधार अथवा प्रधान ‘प्रचक्षते’ कहेवाय छे. कर्णधार (खेवटिया)नी नौकानी जेम; अर्थात् जेम समुद्रमां बीजे कांठे जवामां नौकानी (नावनी) प्रवृत्ति तेना चलावनार खेवटियाने आधीन छे, तेम संसार - समुद्रने पार करवामां मोक्षमार्गरूप नावनी प्रवृत्ति सम्यग्दर्शनरूप कर्णधारने (खेवटियाने) आधीन छे.
भावार्थ : — जेम नावनी प्रवृत्ति तेना चलावनार खेवटियाने आधीन छे, अर्थात् नावने समुद्रना अन्य तटे लई जवामां खेवटियो ज मुख्य छे, तेम संसार - समुद्रने पार करवामां मोक्षमार्गरूपी नौकानी (नावनी) प्रवृत्ति सम्यग्दर्शनरूपी खेवटियाने आधीन होय छे. तेथी मोक्षमार्गमां सम्यग्दर्शन ज मुख्य (उत्कृष्ट) छे, अर्थात् ज्ञान अने चारित्रथी सम्यक्त्वनी उत्तमता छे.
पं. दोलतरामजीए ‘छढाळा’मां कह्युं छे के —
‘‘सम्यग्दर्शन ज मोक्ष - महेलनी प्रथम सीडी छे. ते विना ज्ञान अने चारित्र मिथ्या होय छे. ते सम्यक् (साचां) मनातां नथी, माटे हे भव्य! पवित्र सम्यग्दर्शनने धारण करो.’’
वळी कह्युं छे के —