94 ]
‘दर्शनं’ कर्तु ‘उपाश्नुते’ प्राप्नोति । कं ? ‘साधिमानं’ साधुत्वमुत्कृष्टत्वं वा । कस्मात् ? ज्ञानचारित्रात् । यतश्च साधिमानं तस्माद्दर्शनमुपाश्नुते । ‘तत्’ तस्मात् । ‘मोक्षमार्गे’ रत्नत्रयात्मके ‘दर्शनं कर्णधारं’ प्रधानं प्रचक्षते । यथैव हि कर्णधारस्य नौखेवटकस्य कैवर्तकस्याधीना समुद्रपरतीरगमने नावः प्रवृत्तिः तथा संसारसमुद्रपर्यंतगमने सम्यग्दर्शनकर्णधाराधीना मोक्षमार्गनावः प्रवृत्तिः ।।३१।।
TIkA : — ‘दर्शनं’ samyagdarshan (kartA ) ‘उपाश्नुते’ prApta chhe. kone? ‘साधिमानं’ – samIchInapaNAne – utkRuShTapaNAne. konAthI? ‘ज्ञानचारित्रात्’ — gnAn ane chAritrathI (arthAt samyagdarshan ane samyaggnAn ane samyakchAritra karatAn utkRuShTatAne prApta chhe.) ‘तत्’ – tethI ‘मोक्षमार्गे’ ratnatrayAtmak mokShamArgamAn ‘दर्शनं कर्णधारं’ samyagdarshan karNadhAr athavA pradhAn ‘प्रचक्षते’ kahevAy chhe. karNadhAr (khevaTiyA)nI naukAnI jem; arthAt jem samudramAn bIje kAnThe javAmAn naukAnI (nAvanI) pravRutti tenA chalAvanAr khevaTiyAne AdhIn chhe, tem sansAr - samudrane pAr karavAmAn mokShamArgarUp nAvanI pravRutti samyagdarshanarUp karNadhArane (khevaTiyAne) AdhIn chhe.
bhAvArtha : — jem nAvanI pravRutti tenA chalAvanAr khevaTiyAne AdhIn chhe, arthAt nAvane samudranA anya taTe laI javAmAn khevaTiyo ja mukhya chhe, tem sansAr - samudrane pAr karavAmAn mokShamArgarUpI naukAnI (nAvanI) pravRutti samyagdarshanarUpI khevaTiyAne AdhIn hoy chhe. tethI mokShamArgamAn samyagdarshan ja mukhya (utkRuShTa) chhe, arthAt gnAn ane chAritrathI samyaktvanI uttamatA chhe.
pt.. dolatarAmajIe ‘chhaDhALA’mAn kahyun chhe ke —
‘‘samyagdarshan ja mokSha - mahelanI pratham sIDI chhe. te vinA gnAn ane chAritra mithyA hoy chhe. te samyak (sAchAn) manAtAn nathI, mATe he bhavya! pavitra samyagdarshanane dhAraN karo.’’
vaLI kahyun chhe ke —