kahAnajainashAstramALA ]
traN lok, traN kALamAn samyagdarshan jevI sukhakArI bIjI koI vastu nathI; te sarva dharmonun mUL chhe. enA vinA dharmanA nAme thatI badhI kriyA dukhakArI chhe.
prastut shlok 31 darshAve chhe ke shrAvakane pAnchamA guNasthAnake anshe nishchay mokShamArga hoy chhe, kem ke tene jaghanya ratnatray mokShamArga na hoy to tene samyagdarshan – gnAn – chAritra hoI shake nahi.
vaLI te traNemAn samyagdarshananI utkRuShTatA batAvavA mATe AchArye mUL shlokamAn ‘साधिमान’ ane ‘कर्णधार’ shabdo vAparyA chhe ane TIkAkAre tene mATe ‘utkRuShTa’ ane ‘pradhAn’ shabdono upayog karyo chhe.
bhagavAn kundakundAchArye paN shrI pravachanasAr gAthA 6mAn samyagdarshanane mokShamArgamAn ‘pradhAn’ kahyun chhe.
pradhAn kahevAnun kAraN e chhe ke sansArasamudrane pAr karavA mATe samyagdarshanarUpI karNadhArane AdhIn mokShamArgarUpI naukAnI (nAvanI) pravRutti thaI shake chhe. tethI samyagdarshanarUpI karNadhAr vinA mokShamArgarUpI naukA kem chAlI shake? na ja chAlI shake.
vaLI shrAvakane potAne samyagdarshan thayun chhe evI jAN na hoy to te mokShamArgI kevI rIte hoI shake? mATe siddha thayun ke samyagdarshananI jAN shrAvakane avashya hoy ja chhe.
karaNAnuyoganA shAstramAn paN kahyun chhe ke samyagdarshan vinA sAcho sanyam hoI shake nahi. shrI dhaval pustak 1, pRuShTha 144, shlok 4nI TIkAmAn lakhyun chhe ke —
‘‘sanyaman karavAne sanyam kahe chhe. sanyamanun A prakAranun lakShaN karavAthI dravya – yam arthAt bhAvachAritrashUnya dravyachAritra, sanyam hoI shakato nathI. kAraN ke sanyam shabdamAn grahaN karavAmAn AvelA ‘san’ shabdathI tenun nirAkaraN karI dIdhun chhe.’’
‘‘pRuShTha 369mAn paN abhedanI apekShAe paryAyanun paryAyIrUpathI kathan karyun chhe. ‘सम्’ upasarga samyak arthano vAchI chhe, tethI samyagdarshan ane samyaggnAnapUrvak ‘यताः’ arthAt jeo bahirang ane antarang AsravothI virat chhe temane sanyat kahe chhe.’’
vaLI dhaval pustak 13 pRuShTha 288mAn shankA – samAdhAn dvArA kahyun chhe ke —
shankA — chAritrathI shrutagnAnanI pradhAnatA kayA kAraNathI chhe?