138 ]
अत्रापरः प्राह — चरणं प्रतिपद्यतं इत्युक्तं तस्य तु लक्षणं नोक्तं तदुच्यतां, इत्याशंक्याह —
‘चारित्रं’ भवति । कासौ ? ‘विरतिः’ र्व्यावृत्तिः । केभ्यः ? ‘हिंसानृतचौर्येभ्यः’ हिंसादीनां स्वरूपकथनं स्वयमेवाग्रे ग्रन्थकारः करिष्यति । न केवलमेतेभ्य एव विरतिः — AvIne marI jAy ane dravyahinsA thAy topaN tenAthI tene ranchamAtra paN bandh thato nathI, kAraN ke karmabandhano niyam dravyahinsA anusAr nathI, parantu bhAvahinsA anusAr chhe.
vaLI tattvArthasUtramAn shrI umAsvAmIe kahyun chhe ke —
pramattayogathI bhAv tathA dravyaprANono ghAt (viyog) te hinsA chhe, arthAt ekalA dravyaprANono ghAt thavo te hinsA nathI, parantu pramattayogathI (svarUpanI asAvadhAnIthI – rAgAdinI utpattithI) chaitanyaprANono ghAt thavo te hinsA chhe. pramattayog e hinsAnun vAstavik kAraN chhe. dravyaprANono ghAt thavo e hinsAnun kharun kAraN nathI. 48.
ahIn koI kahe chhe — ‘chAritra angIkAr kare chhe’ em kahyun, kintu tenun lakShaN to kahyun nahi, tethI te kaho – evI AshankA karI kahe chhe —
anvayArtha : — [संज्ञस्य ] samyaggnAnI jIvanun [पापप्रणालिकाभ्यः ] jeo pApanA dvArarUp (kAraNarUp) chhe evA [हिंसानृतचौर्येभ्यः ] hinsA, jUTh ane chorIthI [च ] ane [मैथुनसेवापरिग्रहाभ्याम् ] maithunasevan (kushIl) ane parigrahathI [विरतिः ] virakta hovun te [चारित्रम् ] chAritra chhe.
TIkA : — ‘चारित्रम्’ chAritra chhe. shun te? ‘विरतिः’ vyAvRutti (pAchhA haThavun te). konAthI? ‘हिंसानृतचौर्येभ्यः’ hinsA, jUTh ane chorIthI. hinsAdinun svarUpakathan granthakAr svayam ja AgaL karashe. kevaL enAthI (hinsAdithI) ja virati chhe eTalun ja nahi, parantu