kahAnajainashAstramALA ]
अनपेक्षितोपचारोपक्रियं उपचारः प्रतिदानं उपक्रिया मंत्रतंत्रादिना प्रत्युपकरणं ते न अपेक्षिते येन । कथं तद्दानं ? विभवेन विधिद्रव्यादिसम्पदा ।।१११।।
न केवलं दानमेव वैयावृत्यमुच्यतेऽपि तु — (dAn Apavun)? ‘धर्माय’ dharmanA kAraNe. kevA prakAranun te dAn? ‘अनपेक्षितोपचारोपक्रियम् उपचार’ eTale pratidAn (badalAmAn koI vastunun dAn devun) ane उपक्रिया eTale mantra – tantrAdi dvArA pratyupakAr karavo – te bannenI jemAn apekShA nathI tevun dAn (arthAt pratidAn ane pratyupakAranI apekShA rAkhyA vinA dAn devun ). kaI rIte te dAn (devun)? ‘विभवेन’ vidhi ane dravyAdinI sampadApUrvak.
bhAvArtha : — samyagdarshanAdi guNo sahit gRuhatyAgI munine, sva – paranA dharmanI vRuddhi mATe koI badalAnI (pratidAnanI) tathA mantra – tantrAdi dvArA pratyupakAranI AshA rAkhyA vinA potAnI shakti anusAr vidhipUrvak chAr prakAranun dAn Apavun, tene vaiyAvRutya shikShAvrat kahe chhe. tene atithisamvibhAg vrat paN kahe chhe.
mokSha mATe udyamI, sanyamI ane antarang – bahirangamAn je shuddha hoy chhe tevA vratI puruShone atithi puruSho kahe chhe. temane shuddha manathI AhAr, auShadhi, upakaraN ane vastikAnun (vishrAntisthAnanun) dAn karavun; te 1atithisamvibhAg chhe.
shrI umAsvAmIe tattvArthasUtramAn dAnanun lakShaN nIche pramANe Apyun chhe —
अनुग्रहार्थं स्वस्यातिसर्गो दानम् ।। adhyAy 7/38
potAnA ane paranA upakAr mATe dhanAdikano vA svArthano tyAg karavo te dAn chhe.
dAnathI puNyabandh thAy te to potAno upakAr chhe ane jo tenAthI pAtranA samyaktvAdi guNonI vRuddhi thAy to te parano upakAr chhe. 111.
kevaL dAn ja vaiyAvRutya kahevAy chhe eTalun ja nahi, paN sanyamI janonI sevA paN vaiyAvRutya kahevAy chhe; em kahe chhe — 1. potAnA mATe taiyAr karelA bhojanamAnthI yA potAne mATe rAkhelI vastuomAnthI, atithine (tyAgI