kahAnajainashAstramALA ]
‘आप्तोपज्ञं’ सर्वज्ञस्य प्रथमोक्तिः । अनुल्लंघ्यं यस्मात्तदाप्तोपज्ञं तस्मादिन्द्रा१ दीनामनुल्लंघ्यमादेयं । कस्मात् ? तदुपज्ञत्वेन तेषामनुल्लंध्यं यतः । ‘अदृष्टेष्टविरोधकं’ — दृष्टं प्रत्यक्षं, इष्टमनुमानादि, न विद्यते दृष्टेष्टाभ्यां विरोधो यस्य । तथाविधमपि कुतस्तत्सिद्धमित्याह — ‘तत्त्वोपदेशकृत्’ यतस्तत्त्वस्य च सप्तविधस्य जीवादिवस्तुनो यथावस्थितस्वरूपस्य वा उपदेशकृत् यथावत्प्रतिदेशकं२ ततो दृष्टेष्टाविरोधकं । एवंविधमपि कस्मादवगतं ? यतः ‘सार्वं’ सर्वेभ्यो हितं सार्वमुच्यते तत्कथं यथावत्तत्स्वरूपप्ररूपणमन्तरेण घटेत । एतदप्यस्य कुतो निश्चितमित्याह ‘कापथघट्टनं’ यतः कापथस्य कुत्सितमार्गस्य मिथ्यादर्शनादेर्घट्टनं निराकारकं’३ सर्वज्ञप्रणीतं शास्त्रं ततस्तत्सार्वमिति ।।९।।
TIkA : — (shAstra kevun chhe te kahe chhe) - ‘आप्तोपज्ञं’ sarvagnanI pratham uktirUp chhe (arthAt sarva pratham Apta bhagavAne kahelun chhe.) - ‘अनुल्लंघ्यं’ te Aptanun kahelun hovAthI indrAdi dvArA ullanghan karI shakAy tevun nathI, arthAt temanA dvArA svIkArya chhe. shAthI? kAraN ke te sarvagnanun upadeshelun hovAthI temanAthI khanDanarahit chhe, — arthAt teo tenun ullanghan karI shake tem nathI. ‘अदृष्टेष्टविरोधकं’ दृष्टं eTale pratyakSha ane इष्टम् eTale anumAnAdi - pratyakSha ane anumAnAdi pramANothI virodharahit chhe. te tevA ja prakAranun (virodharahit) shI rIte siddha thAy chhe? te kahe chhe - ‘तत्त्वोपदेशकृत्’ kAraN ke sAt prakAranAn tattvanA — jIvAdi vastuonA yathAsthit svarUpano upadesh kare chhe. yathAvat tene upadeshe chhe tethI te pratyakSha, anumAnAdi pramANothI virodharahit chhe. te (shAstra) evA prakAranun ja chhe, (tattvono upadesh karanArun chhe) em shI rIte jANyun? kAraN ke ‘सार्वं’ sarvane je hitarUp hoy te sArva kahevAy chhe, yathAvat tenA svarUpanA prarUpaN sivAy te kem ghaTI shake? te shAstra tevun ja chhe. (sArva chhe) em shI rIte nakkI karyun? te kahe chhe - ‘कापथघट्टनम्’ kAraN ke te kumArganun (mithyAdarshanAdinun) nirAkaraN karanAr (khanDan karanAr), sarvagnanun kahelun shAstra chhe tethI te shAstra sarvane hitarUp chhe.
bhAvArtha : — ahIn AchArye sAchAn AgamanAn — shAstranAn chha lakShaNo batAvyAn chhe. te nIche pramANe chhe —
१. तस्मादितरवादिनां ख । २. प्रतिपादकं ख ।३. निराकरणकारणं ख ।