130 ]
‘द्रव्यानुयोगदीपो’ १‘द्रव्यानुयोगसिद्धान्तसूत्रं तत्त्वार्थसूत्रादिस्वरूपो द्रव्यागमः स एव दीपः स । ‘आतनुते’ विस्तारयति अशेषविशेषतः प्ररूपयति । के ? ‘जीवाजीवसुतत्त्वे’ उपयोगलक्षणो जीवः तद्विपरीतोऽजीवः तावेव शोभने अबाधिते तत्त्वे वस्तुस्वरूपे आतनुते । तथा ‘पुण्यापुण्ये’ सद्वेद्यशुभायुर्नामगोत्राणि हि पुण्यं ततोऽन्यत्कर्मापुण्यमुच्यते, ते च मूलोत्तरप्रकृतिभेदेनाशेषविशेषतो द्रव्यानुयोगदीप आतमुते । तथा ‘बन्धमोक्षौ च’
e pramāṇe charaṇānuyoganun prayojan chhe.’’2. 45.
anvayārtha : — [द्रव्यानुयोगदीपः ] dravyānuyogarūpī dīpak [जीवाजीवसुतत्त्वै ] jīv ane ajīv sutattvone, [पुण्यापुण्ये ] puṇya tathā pāpane [च ] ane [बन्धमोक्षौ ] bandh tathā mokṣhane [श्रुतविद्यालोकं ] bhāvashrutagnānano prakāsh thāy tevī rīte [आतनुते ] vistārapūrvak nirūpe chhe – pragaṭ kare chhe.
ṭīkā : — ‘द्रव्यानुयोगदीपो’ dravyānuyog siddhāntasūtra – tattvārtha sūtrādi svarūp dravyāgam – evo ja dīpak (arthāt dravyānuyogarūpī dīpak) te ‘आतनुते’ vistāre chhe arthāt sampūrṇapaṇe prarūpe chhe. kone (prarūpe chhe)? ‘जीवाजीवसुतत्त्वे’ jenun lakṣhaṇ upayog chhe te jīv ane tenāthī viparīt lakṣhaṇ jenun chhe te ajīv chhe. te banne shobhan (sundar) – abādhit tattvone – vastu svarūpane prarūpe chhe. tathā ‘पुण्यापुण्ये’ shātāvedanī, shubhaāyu, shubhanām ane shubhagotra – e puṇyakarma chhe. ane tenāthī anya viparīt karma (arthāt ashātāvedanī, ashubhaāyu, ashubhanām ane ashubhagotra) apuṇya (pāp) karma kahevāy chhe. temane mūl prakr̥iti ane uttar prakr̥itinā bhedathī samasta viṣhayopūrvak dravyānuyogarūpī dīpak pragaṭ kare chhe. tathā ‘बन्धमोक्षौ च’ mithyātva, avirati, pramād, kaṣhāy ane yogarūp kāraṇothī १. द्रव्यानुयोगः सिद्धान्तः ख 2. mokṣhamārga prakāshak, gujarātī āvr̥utti pr̥uṣhṭha 273.