292 ]
खरपानहापनामपि कृत्वा । कथं ? शक्त्या स्वशक्तिमनतिक्रमेण१ स्तोकस्तोकतरादिरूपं । पश्चादुपवासं कृत्वा तनुमपि त्यजेत् । कथं ? सर्वयत्नेन सर्वस्मिन् व्रतसंयमचारित्रध्यानधारणादौ यत्नस्तात्पर्यं तेन । किंविशिष्टः सन् ? पंचनमस्कारमनाः पंचनमस्काराहितचित्तः ।।१२८।।
‘खरपानहापनामपि कृत्वा’ kāñjī ane garamajaḷano paṇ tyāg karyā pachhī. kevī rīte? ‘शक्त्या’ potānī shakti anusār arthāt thoḍo – thoḍo vadhu tyāg karīne; pachhī ‘उपवासं कृत्वा’ upavās karīne ‘तनुमपि त्यजेत्’ sharīrano paṇ tyāg kare. kevī rīte? ‘सर्वयत्नेन’ vrat, sanyam, chāritra, dhyān, dhāraṇādi sarva kāryomān yatna karīne – tatpar rahīne. kevā thaīne? ‘पंचनमस्कारमनाः’ pañch namaskār mantranī ārādhanāmān chitta lagāvīne.
bhāvārtha : — (shlok 127) sanllekhanā karatī vakhate annāhārano tyāg karīne krame – krame dūdh ādi snigdhapān le ane pachhī dūdh ādi snigdhapānano paṇ tyāg karīne kāñjī ane garam jaḷ le.
(shlok 128) kāñjī ane garam jaḷano paṇ tyāg karīne shakti anusār upavās karīne pāñch namaskār mantranā svarūpamān man lagāvī, sharīrano paṇ tyāg kare.
samādhipūrvak dehano tyāg thavo temān ātmaghātano doṣh nathī. ‘‘nishchayathī krodhādi kaṣhāyothī gherāyelo je puruṣh shvāsanirodh, jaḷ, agni, viṣh, shastrādithī potānā prāṇano ghāt kare te kharekhar ātmaghāt chhe. parantu avashya thavāvāḷun maraṇ thatān, kaṣhāy – sanllekhanānā kr̥ush karavā mātranā vyāpāramān pravartamān puruṣhane rāgādibhāvonā abhāvamān ātmaghāt nathī.’’2
tenā maraṇamān jo rāg – dveṣh thāy to ja ātmaghāt thāy, paṇ je sanllekhanā vakhate visheṣh svasanmukh thaī rāg – dveṣhano tyāg karī rahyo chhe tene ātmaghātano doṣh lāgī shake nahi, kāraṇ ke pramattayogarahit ane ātmagnānasahit je avashya nāshavant sharīr sāthe rāg ochho kare chhe, tene hinsādino doṣh lāgato nathī. १. स्वशक्त्यनतिक्रमेण घ । 2. puruṣhārthasiddhi – upāy, shlok 177 – 178.