आद्यः राग आद्यो येषां द्वेषादिनां ते तथोक्ताः । किं कुर्वन्तस्ते क्षीयन्ते ? तत्त्वतो मां प्रपश्यतः ।
कथम्भूतं मां ? बोधात्मानं ज्ञानस्वरूपं । तत इत्यादि – यतो यथावदात्मानं पश्यतो रागादयः
प्रक्षीणास्ततस्तस्मात् कारणात् न मे कश्चिच्छत्रुः न च नैव प्रियो मित्रम् ।।२५।।
(तेओ) क्षय पामे छे. कोण ते? रागादि –
अर्थात् राग जेनी आदिमां छे तेवा द्वेषादि (दोषो). शुं करतां ते क्षीण थाय छे? तत्त्वतः (परमार्थपणे) मने देखतां (अनुभवतां). केवा मने? बोधात्मा एटले ज्ञानस्वरूप (एवा मने). यथावत् आत्मानो अनुभव करतां रागादि क्षीण थाय छे; ते कारणथी न कोई मारो शत्रु छे अने कोई मारो प्रिय एटले मित्र छे.
भावार्थ : ज्ञानस्वरूप आत्माने यथार्थस्वरूपे अवलोकतां – अनुभवतां राग – द्वेषादि दोषोनो (भूमिकानुसार) अहीं ज अभाव थाय छे; तेथी ज्ञानी कहे छे के, ‘‘आ जगतमां मने कोई शत्रु – मित्ररूपे भासतो नथी – अर्थात् वास्तवमां कोई कोईनो शत्रु – मित्र थई शकतो नथी.’’
ज्यारे आत्मा प्रबुद्ध थई यथार्थ वस्तुस्थितिनो अनुभव करे छे, त्यारे तेनी राग – द्वेषरूप इष्ट – अनिष्टनी कल्पना मटी जाय छे अने बाह्य सामग्रीना बाधक – साधक मनाता जीवो प्रत्ये तेने उपेक्षाबुद्धि रहे छे; तेथी ते न कोईने शत्रु समजे छे के न तो कोईने मित्र माने छे. ए रीते आत्मस्वरूपनी भावनाना बळे तेना राग – द्वेषादिनो नाश थतां तेने कोई प्रत्ये शत्रु-मित्रपणुं रहेतुं नथी.
ज्ञानभावनारूपे परिणमेलो ज्ञानी विचारे छे केः —
‘‘निश्चयथी हुं एक छुं, शुद्ध छुं, ममतारहित छुं, ज्ञान – दर्शनथी पूर्ण छुं; ते स्वभावमां रहेतो, तेमां – ते चैतन्य – अनुभवमां लीन थतो हुं आ क्रोधादिक सर्व आस्रवोने क्षय पमाडुं छुं.’’१
सारांश ए छे के ज्यारे ज्ञानी पोताना आत्मस्वरूपने यथार्थपणे जाणी तेमां लीन थाय छे, त्यारे तेना आस्रव – भावो रागद्वेषादि विकारो स्वयं उत्पन्न थता नथी. आवी स्थितिमां तेने कोई शत्रु – मित्र भासतो नथी; तेने सर्व प्रत्ये समभाव प्रगटे छे. २५. १.हुं एक शुद्ध, ममत्वहीन हुं, ज्ञानदर्शनपूर्ण छुं; एमां रही स्थित, लीन एमां, शीघ्र आ सौ क्षय करुं.