६४समाधितंत्र
टीका — यः प्रतिपन्नाद्देहात्परं भिन्नमात्मानमेवमुक्तप्रकारेण न वेत्ति । किं विशिष्टम् ? अव्ययं अपरित्यक्तानन्तचतुष्टयस्वरूपम् । स प्रतिपन्नान निर्वाणं लभते । किं कृत्वा ? तप्त्वाऽपि । किं तत् ? परमं तपः । ।।३३।।
अन्वयार्थ : (एवं) उक्त प्रकारे (यः) जे (अव्ययं) अविनाशी (आत्मानं) आत्माने (देहात्) शरीरथी (परं न वेत्ति) भिन्न जाणता नथी (सः) ते (परमं तपः तप्त्वापि) घोर तपश्चरण करवा छतां (निर्वाणं) मोक्ष (न लभते) प्राप्त करतो नथी.
टीका : जे प्राप्त थयेला देहथी आत्माने, ए रीते – उक्त प्रकारे भिन्न जाणतो नथी, केवा आत्माने? अव्यय अर्थात् जेणे अनंतचतुष्टय स्वरूपनो त्याग कर्यो नथी तेवा (आत्माने), ते प्राप्त थयेला देहथी निर्वाण पामतो नथी. शुं करीने? तप्या छतां, शुं तपीने? परम तपने.
भावार्थ : जे जीव अविनाशी आत्माने देहथी भिन्न जाणतो नथी – अनुभवतो नथी, ते घोर तप करे तो पण सम्यक्त्व के निर्वाणने पामतो नथी.
आत्मा अविनाशी चैतन्यस्वरूप ज्ञानानंदमय छे अने शरीर इन्द्रियादि अचेतन – जड छे. बन्नेनां लक्षण भिन्न भिन्न छे, तेथी तेओ एकबीजाथी भिन्न छे. आम जे जीव जाणतो नथी ते अज्ञानी छे, स्व – परना भेद – विज्ञानथी रहित छे. शरीरादिनी जड क्रियाने जीव करी शके छे एम मानी ते राग – द्वेष करे छे अने तेथी घोर तप करवा छतां ते धर्म पामतो नथी.
ज्ञानस्वरूप आत्माना भान विना जीव भले व्रत – तप – नियम – शीलादि आचरे तो पण ते कर्मबंधनथी छूटशे नहि – निर्वाण पामशे नहि.१ १. परमार्थमां अणस्थित जे तपने करे, व्रतने धरे,
व्रतनियमने धारे भले, तपशीलने पण आचरे,
परमार्थथी जे बाह्य, ते निर्वाणप्राप्ति नहि करे. (१५३) (श्री समयसार गु. आवृत्ति)