टीका — देहाद्व्यावृत्त्य शरीरात्पृथक्कृत्वा आत्मानं स्वस्वरूपं आत्मनि स्थितं तथैव भावयेत् शरीराद्भेदन दृढतरभेदभावनाप्रकारेण भावयेत् । यथा पुनः स्वप्ने स्वप्नावस्थायां देहे उपलब्धेऽपि तत्र आत्मानं न योजयेत् देहमात्मतया नाध्यवस्येत् ।।८२।।
anvayArtha : — antarAtmAe (देहात्) dehathI (आत्मानं) AtmAne (व्यावृत्य) pAchho vALI arthAt bhinna anubhavIne (आत्मनि) AtmA viShe (तथा एव) evI rIte (भावयेत्) tenI (AtmAnI) bhAvanA karavI (यथा पुनः) ke jethI pharIthI (स्वप्नेऽपि) svapnamAn paN (देहे) dehamAn (आत्मानं) AtmAne te (न योजयेत्) yoje nahi, arthAt sharIramAn Atma – buddhi kare nahi.
TIkA : — dehathI AtmAne vyAvRutta karIne (bhinna anubhavIne) – sharIrathI pRuthak karIne (anubhavIne) AtmA viShe sthit svasvarUpane evI rIte bhAvavun (anubhavavun) – arthAt sharIrathI bhed karIne (bhinna karIne) draDhatar bhedabhAvanAnA prakAre (evI rIte) bhAvavun ke pharIthI svapnamAn – svapnAvasthAmAn – dehanI upalabdhi (prApti) thAy to paN temAn (dehamAn) AtmAnun joDAN thAy nahi arthAt dehane AtmasvarUpe mAnavAmAn Ave nahi.
bhAvArtha : — sharIrathI AtmAne bhinna jANI arthAt AtmAne AtmArUpe ja jANI, sharIrarUpe nahi jANI, tenI evI draDh bhAvanA karavI ke svapnamAn paN pharIthI dehane AtmA mAnavAno adhyavasAy thAy nahi.
sva – parane bhinna jANavAnun chinha to gnAn – vairAgyashakti chhe. bhed – vignAnanI bhAvanAthI e vairAgyabhAv eTale rAgathI viruddha bhAv – par padArthomAn upekShA bhAv jo shraddhA ane gnAnamAn paN na hoy to te bhAvanA kAryakArI nathI.
‘samyagdraShTine niyamathI gnAn ane vairAgyashakti hoy chhe; kAraN ke te (samyagdraShTi