टीका — यदुत्प्रेक्षाजालं चिंताजालं कथम्भूतं ? अन्तर्जल्पसंपृक्तं अन्तर्वचनव्यापारोपेतं । आत्मनो दुःखस्य मूलं कारणं । तन्नाशे तस्योत्प्रेक्षाजालस्य विनाशे । इष्टमभिलषितं यत्पदं तच्छिष्टं प्रतिपादितम् ।।८५।।
anvayArtha : — (अन्तर्जल्पसंपृक्तं) antarang jalpayukta (यत् उत्प्रेक्षाजालं) je vikalpajAl chhe te (आत्मनः) AtmAnA (दुःखस्य) dukhanun (मूलं) mUl – kAraN chhe. (तन्नाशे) teno eTale vikalpajAlano nAsh thatAn (इष्ट) hitakArI (परमं पदं शिष्टम्) param padanI prApti thAy chhe – em pratipAdan karyun chhe.
TIkA : — je utprekShAjAl eTale vikalpajAl chhe, te kevI chhe? antarjalpathI yukta arthAt antarang vachan – vyApArathI yukta chhe, te AtmAnA dukhanun mUl eTale kAraN chhe. teno nAsh thatAn arthAt te utprekShAjAlano (vikalpajAlano) nAsh thatAn, e pad iShTa eTale abhilaShit chhe (je padanI abhilAShA karavAmAn AvI chhe) te shiShTa chhe arthAt tenun pratipAdan karavAmAn Avyun chhe.
bhAvArtha : — antarang jalpa (sUkShma – vachan – pravRutti) yukta je anek prakAranA vikalparUp kalpanAjAl chhe te sansArI AtmAne dukhanun mUl chhe. teno nAsh thAy to ja param vItarAg padanI prApti thAy.
A jIv potAnA chidAnandamay param atIndriy avinAshI nirvikalpa svarUpane bhUlI, jyAn sudhI bAhya viShayonA lakShe dukhonA mUl kAraNabhUt antarjalparUp anek vikalponI jALamAn phasAyelo rahe chhe, tyAn sudhI tene sukhamay param vItarAg padanI prApti thatI nathI. te padanI prApti to tene hoy je antarjalparUp vikalponI jAlano sarvathA tyAg karI potAnA chaitanya chamatkArarUp vignAnaghan AtmAmAn lIn thaI jAy.
hinsAdi avratarUp ashubh vikalpo ane ahinsAdi vratarUp shubh vikalpo – banne prakAranA vikalpo rAg – dveShAdirUp hovAthI AtmasvarUpanA ghAtak chhe. bhagavAnanI pUjA – bhakti, aNuvrat mahAvratAdi tathA tapAdi karavAnA bhAv paN shubh vikalpa chhe. A samasta shubh – ashubh vikalpothI haThI upayog jyAre AtmasvarUpamAn sthir thAy chhe tyAre ja param vItarAg padanI prApti thAy chhe.