154samAdhitantra
टीका — अनन्तरज्ञो भेदाग्राहक पुरुषो यथा पङ्गोर्दष्टिमन्धके सन्धत्ते आरोपयति । कस्मात् संयोगात् पंग्वन्ध्योः सम्बन्धमाश्रित्य । तद्वत् तथा देहात्मनोः संयोगादात्मनो दृष्टिमंगेऽपि सन्धत्ते अंगं (गः) पश्यतीति [मन्यते मोहाभिभूतो बहिरात्मा ।।९१।। dveSh kare chhe. koN teo? mohI – mohAndha jIvo.
bhAvArtha : — sharIrAdi par padArthothI mamatva haThAvavA mATe param vItarAg padanI prApti mATe keTalAk jIvo viShay – bhogono tyAg karI sanyamanA sAdhan angIkAr kare chhe, parantu pAchhaLathI mohavash teo te ja sharIr ane viShay – bhogomAn prIti kare chhe ane sanyamanAn sAdhano upar dveSh kare chhe.
mohanI AvI vichitra lIlA chhe; tethI puruShArtha draDh karI jIv mohamAn na phasAy te mATe AchAryano A shlok dvArA upadesh chhe. 90.
temano dehamAn darshan – vyApArano viparyAs (viparItatA) batAvIne kahe chhe —
anvayArtha : — (अनन्तरज्ञः) taphAvatane – bhedane nahi jANanAr puruSh (यथा) (संयोगात्) sanyoganA kAraNe bhramamAn paDI (पंगोः दृष्टिं) langaDAnI draShTine puruShamAn (अन्धके) andh (संधत्ते)Arope chhe, (तद्वत्) tem (आत्मनः दृष्टिं) AtmAnI draShTine (अङ्गे अपि) sharIramAn paN (संधत्ते) Arope chhe.
TIkA : — anantarane (bhedane) nahi jANanAr – bhedane grahaN nahi karanAr puruSh, jem langaDAnI draShTine andh puruShamAn joDe chhe – Arope chhe, shAthI? sanyogathI arthAt langaDA ane andhapuruShanA sambandhano Ashray karIne, tem deh ane AtmAnA sanyogane lIdhe, AtmAnI draShTine sharIramAn paN Arope chhe, arthAt mohAbhibhUt bahirAtmA mAne chhe ke ‘sharIr dekhe chhe.’