40samAdhitantra
कुतः पुनर्बहिरन्तर्वाचस्त्यागः कर्तव्य इत्याह — evo artha chhe.
bhAvArtha : bAhya vachan – pravRuttinA vikalpo tem ja antarang vikalpono sarvathA tyAg karIne chaitanyasvarUpamAn ekAgra thavun te yog chhe samAdhi chhe. A yog paramAtmAno prakAshak pradIp chhe.
‘strI, putra, dhan, dhAnyAdi mArAn chhe’ evo mithyA pralAp te bAhya vachan – vyApAr – bahirjalpa chhe ane ‘hun sukhI, hun dukhI, hun rank, hun rAy, hun guru, hun shiShya’ ityAdi antarang vachanapravRutti te antarjalpa chhe. te banne bahirang ane antarang vachan – pravRuttine chhoDI AtmasvarUpamAn ekAgratA prApta karavI te yog athavA samAdhi chhe. A yog ja paramAtmasvarUpane prakAshavA mATe dIpak samAn chhe.
AchArye yogane pradIp kahyo chhe, kAraN ke jem dIvo nishchayathI potAnA svarUpane prakAshe chhe, te yog andar birAjelA nij AtmAnA svarUpane prakAshe chhe.
je samaye AtmA A bAhya – abhyantar sankalpa – vikalpono parityAg kare chhe te samaye te indriyonI pravRuttithI haThI nij svarUpamAn lIn thaI jAy chhe ane potAnA shuddha AtmasvarUpano anubhav kare chhe.
‘hun siddha samAn chhun, hun kevalagnAnamay chhun, vagere’ — evA vikalpo manamAn karyA kare ane upayogane shuddhAtmasvarUpamAn na joDe to te kalpanA – jAL chhe. temAn ja phasAI rahe to shuddha svAtmAno anubhav thAy nahi, kAraN ke Avun antarjalpan AtmAnubhavamAn bAdhak chhe. jyAn sudhI antarjalpanarUp antarang pravRutti chhe, tyAn sudhI savikalpa dashA chhe. atIndriy gnAn – svarUpamAn upayogane joDavA mATe gnAnI savikalpa dashAno tyAg kare chhe. nirvikalpa dashAmAn ja – samAdhimAn ja shuddhAtmAno anubhav thAy chhe. tethI granthakAre antarjalparUp savikalpa dashAno paN pUrNapaNe tyAg karavAnun sUchavyun chhe.
‘antarangamAn je vachan – vyApAravALI anek prakAranI kalpanA – jAL chhe te AtmAne dukhanun mUl kAraN chhe. teno nAsh thatAn hitakArI param padanI prApti thAy chhe.1 17.
vaLI antarang ane bahirang vachan – pravRuttino tyAg kevI rIte karavo? te kahe chhe — 1. juo – prastut granthano shlok 85.