टीका – परैरुपाध्यायादिभिरहं यत्प्रतिपाद्यः परान् शिष्यादीनहं यत्प्रतिपादये तत्सर्वं मे उन्मत्तचेष्टितं मोहवशादुन्मत्तस्येवाखिलं विकल्पजालात्मकं विजृम्भितमित्यर्थः । कुत एतत् ? यदहं निर्विकल्पको यद्यस्मादहमात्मा निर्विकल्पक एतैर्वचनविकल्पैरग्राह्यः ।।१९।।
anvayArtha : (अहं) hun (परैः) bIjAothI – adhyApakAdithI (यत् प्रतिपाद्यः) je kAI shIkhavavA yogya chhun tathA (परान्) bIjAone shiShyAdikane (यत् प्रतिपादये) hun je kAI shIkhavun (तत्) te (मे) mArI (उन्मत्तचेष्टितं) unmatta (pAgal) cheShTA chhe; (यद् अहं) kAraN ke (vAstavamAn) hun (निर्विकल्पकः) nirvikalpak arthAt vachan – vikalpothI agrAhya chhun.
TIkA : par vaDe arthAt upAdhyAyAdi vaDe mane je shIkhavADavAmAn Ave chhe ane bIjAone – shiShyo vagerene hun je shIkhavun chhun te badhI mArI unmatta (pAgal) cheShTA chhe – mohavashAt unmattanA (pAgalanA) jevI ja te badhI vikalpajAlarUp cheShTA pravarte chhe, evo artha chhe. shAthI te (unmatta cheShTA) chhe? kAraN ke hun (AtmA) to nirvikalpak arthAt vachanavikalpothI agrAhya chhun.
bhAvArtha : adhyApakAdi mane shIkhave chhe tathA hun shiShyAdi bIjAone shIkhavun chhun – evo sankalpa karun te mArun unmattapaNun – pAgalapaNun chhe, kAraN ke mArun vAstavik svarUp to nirvikalpa chhe arthAt badhA vikalpothI hun agrAhya chhun – par chhun.
AtmAno svabhAv to gnAtA – draShTA chhe. koIne shIkhavavun yA tenun bhalun – bUrun karavun e vAstavamAn AtmAno svabhAv nathI, kAraN ke ‘koI dravya anya koI dravyano kartA chhe ja nahi, paN sarva dravyo potapotAnA svabhAve pariName chhe’ em vichArI samyagdraShTi antarAtmA antaranA vikalpone toDI svarUpamAn lIn thavA prayatna kare chhe.
vikalpo dUr karI paramAtmatattvamAn lIn thavA mATe upadesh ApatAn shrI amitagati AchArya kahe chhe ke —
‘‘sansArarUpI bhayAnak jangalamAn paTakavAnA hetUbhUt sarva vikalpone dUr karIne tArA AtmAne sarvathI (dravyakarma, bhAvakarma ane nokarmathI) bhinna anubhav karatAn tun paramAtmatattvamAn lIn thaI jaIsh.’’1 १. सर्वं निराकृत्य विकल्पजालं, संसारकान्तारनिपातहेतुम् ।