ननु परमतपोऽनुष्ठायिनां महादुःखोत्पत्तितो मनः खेदसद्भावात्कथं निर्वाणप्राप्तिरिति वदन्तं प्रत्याह –
टीका — आत्मा च देहश्च तयोरन्तरज्ञानं भेदज्ञानं तेन जनितश्चासावाह्लादश्च परमप्रसत्तिस्तेन निर्वृतः सुखीभूतः सन् । तपसा द्वादशविधेन कृत्वा । दुष्कृतं घोरं भुञ्जानोऽपि दुष्कर्मणो रौद्रस्य विपाकमनुभवन्नपि । न खिद्यते न खेदं गच्छति ।।३४।।
AtmabhAn vinA agnAnI je tapAdi kare chhe te badho kAy – klesh chhe. tenAthI chaitanyanI shAntinun vedan nathI. te kharekhar tap nathI paN ‘tAp’ chhe – klesh chhe. tenAthI muktinI prApti kadI thatI nathI, parantu jenAthI chaitanyanun pratapan hoy, chaitanyanA Anandano anubhav hoy te ja kharun tap chhe. tenAthI ja nirvANanI prApti thAy chhe.
mATe pratham bhed – gnAn dvArA svAtmAnun ja avalamban karI temAn ja lInatA karavI te ja ek nirvAN – prAptino upAy chhe. bIjA badhA upAy jUThA chhe, dukhadAyak chhe ane sansAranun kAraN chhe. 33.
param tap karanArAone mahAdukhanI utpatti thavAthI tathA manamAn khed thavAthI nirvANanI prApti kem sambhave? evI shankA karanAr prati kahe chhe —
anvayArtha : (आत्मदेहान्तरज्ञानजनिताह्लादनिर्वृत्तः) AtmA ane dehanA bhed – vignAnathI utpanna thayelA AhlAdathI je Anandit chhe te (तपसा) tapadvArA (घोरं दुष्कृतं) bhayAnak duShkarmo (भुंजानः अपि) bhogavato hovA chhatAn (न खिद्यते) khed pAmato nathI.
TIkA : AtmA ane deh – te bannenA antaragnAn – bhedagnAnathI je AhlAd arthAt param prasannatA (prashAnti) utpanna thAy chhe tenAthI Anandit eTale sukhI thaIne, bAr prakAranA tape karI ghor duShkarmane bhogavato chhatAn arthAt bhayAnak duShkarmanA vipAkane (phalane) anubhavato hovA chhatAn, te khinna thato nathI – khed pAmato nathI.