नास्ति । तस्य नापमानादयो भवन्ति ।।३८।।
अपमानादिनां चापगम उपायमाह — chhe, parantu jenA manamAn vikShep thato nathI, tene apamAnAdi thatAn nathI.
bhAvArtha : jenun man rAg – dveShAdi vikArothI vikShipta thAy chhe, tene ja mAn – apamAnAdinI lAgaNI thAy chhe, parantu jenun man rAgadveSharUpe pariNamatun nathI tene apamAnAdinI lAgaNI udbhavatI nathI. te mAn – apamAnamAn samabhAve varte chhe.
moh – rAg – dveShAdi vibhAvomAn vartato jIv ja mAn – apamAnanI kalpanAthI dukhI thAy chhe, parantu jenun chitta rAg – dveSh – mohAdi vibhAvothI rahit thaI potAnA gnAnasvarUpamAn sthir thAy chhe tene mAn – apamAnanI kalpanAo utpanna thatI nathI, kAraN ke gnAnAnandamAn lIn thatAn koN bahumAn kare chhe koN apamAn kare chhe – evo vikalpa ja UThato nathI. te gnAtA – draShTApaNe rahe chhe.
gnAnIne shatru – mitra pratye, mAn – apamAnanA prasange, jIvan ke maraNanA viShayamAn ane sansAr ke mokShamAn samabhAv – samadarshitA varte chhe.1
‘‘gnAnabhAvanA chhoDIne agnAnathI je jIv par sanyogamAn mAn – apamAnanI buddhi kare chhe te agnAnI chhe. jene gnAnasvabhAvanI bhAvanA nathI evA agnAnIne ja bAhyadraShTithI ekAnt mAnaapamAnarUp pariNaman thAy chhe. gnAnasvabhAvanI bhAvanAmAn gnAnIne gnAnanun ja pariNaman thAy chhe, mAn – apamAnarUp pariNaman thatun nathI; jarAk rAg – dveShanI vRutti thAy, tyAn te vRuttine paN gnAnathI bhinnarUp ja jANe chhe ne gnAnasvabhAvanI ja bhAvanA vaDe gnAnanI adhikatArUpe ja pariName chhe.’’2 38.
apamAnAdine dUr karavAno upAya — 1. ‘‘shatru mitra pratye varte samadarshitA,
bhav – mokShe paN shuddha varte samabhAv jo......apUrva0’’......10
2. juo – ‘Atmadharma’.