टीका – परत्र शरीरादौ अहम्मतिरात्मबुद्धिर्बहिरात्मा । स्वस्मादात्मस्वरूपात् । च्युतो भ्रष्टः सन् । बध्नाति कर्मबन्धनबद्धं करोत्यात्मानं । असंशयं यथा भवति तथा नियमेन बध्नातीत्यर्थः । स्वस्मिन्नात्मस्वरूपे अहम्मतिः बुद्धोऽन्तरात्मा । परस्माच्छरीरादेः । च्युत्वा पृथग्भूत्वा । मुच्यते सकलकर्मबन्धरहितो भवति ।।४३।।
anvayārtha : (परत्र अहम्मतिः) sharīrādi par padārthomān jene ātmabuddhi chhe te bahirātmā (स्वस्मात्) potānā ātmasvarūpathī (च्युतः) bhraṣhṭa thaī (असंशयम्) niḥsandeh (बध्नाति) karma bāndhe chhe ane (स्वस्मिन् अहम्मतिः) jene potānā ātmasvarūpamān ātmabuddhi chhe te (बुधः) antarātmā (परस्मात्) sharīrādi paranā sambandhathī (च्युत्वा) chyut thaī (मुच्यते) karmabandhanathī mukta thāy chhe.
ṭīkā : paramān eṭale sharīrādimān ahambuddhi ātmabuddhi karanā bahirātmā, svathī arthāt ātmasvarūpathī chyut (bhraṣhṭa) thaīne bāndhe chhe – ātmāne karmabandhanathī bāndhe chhe, niḥsanshayapaṇe arthāt niyamathī bāndhe chhe – evo artha chhe.
potānāmān eṭale ātmasvarūpamān ahambuddhivāḷo budh eṭale antarātmā, parathī eṭale sharīrādithī chyut thaīne arthāt pr̥uthak thaīne mukta thāy chhe arthāt sarvakarmabandhanathī rahit thāy chhe.
bhāvārtha : bahirātmā potānun shuddhātmasvarūp bhūlīne sharīrādi par padārthomān ātmabuddhi kare chhe, tethī tene gnānāvaraṇādi karmano bandh thāy chhe ane antarātmā sharīrādi par padārtho sātheno sambandh toḍī potānā chidānandasvarūp sāthe ātmabuddhipūrvak sambandh joḍe chhe, tethī te karmabandhanathī chhūṭī jāy chhe.
agnānatāvash jīv sharīrādi par padārthomān ahambuddhi, mamakār buddhi, kartā – bhokatābuddhi ādi karī, rāg – dveṣh kare chhe ane rāg – dveṣhanā nimitte tene karmano bandh thāy chhe, bāhya padārtho bandhanun kāraṇ chhe ja nahi. temān mithyā – bhrāntijanit mamatvabhāv e ja sansār – bandhanun kāraṇ chhe. agnānīne potānā chaitanyasvarūpanī asāvadhānī chhe, tethī tene par padārthomān ātma – bhrānti chālu rahe chhe ane tenā phalarūpe karmabandh paṇ thayā ja kare chhe.
gnānīne rāg – dveṣhādi ane ātmasvabhāvanun bhed – vignān chhe, tethī te upayogamān rāg sāthe ekatā nahi hovāthī te abandh chhe.