कहानजैनशास्त्रमाळा ]
न खल्वेकस्य द्वितीयमस्ति, द्वयोर्भिन्नप्रदेशत्वेनैकसत्तानुपपत्तेः । तदसत्त्वे च तेन
सहाधाराधेयसम्बन्धोऽपि नास्त्येव । ततः स्वरूपप्रतिष्ठत्वलक्षण एवाधाराधेयसम्बन्धोऽवतिष्ठते । तेन
ज्ञानं जानत्तायां स्वरूपे प्रतिष्ठितं, जानत्ताया ज्ञानादपृथग्भूतत्वात्, ज्ञाने एव स्यात् । क्रोधादीनि
क्रुध्यत्तादौ स्वरूपे प्रतिष्ठितानि, क्रुध्यत्तादेः क्रोधादिभ्योऽपृथग्भूतत्वात्, क्रोधादिष्वेव स्युः । न
पुनः क्रोधादिषु कर्मणि नोकर्मणि वा ज्ञानमस्ति, न च ज्ञाने क्रोधादयः कर्म नोकर्म वा सन्ति,
[ अष्टविकल्पे कर्मणि ] आठ प्रकारनां कर्म [ च अपि ] तेम ज [ नोकर्मणि ] नोकर्ममां [ उपयोगः ]
उपयोग [ नास्ति ] नथी [ च ] अने [ उपयोगे ] उपयोगमां [ कर्म ] कर्म [ च अपि ] तेम ज [ नोकर्म ] नोकर्म [ नो अस्ति ] नथी. — [ एतत् तु ] आवुं [ अविपरीतं ] अविपरीत [ ज्ञानं ] ज्ञान [ यदा तु ] ज्यारे [ जीवस्य ] जीवने [ भवति ] थाय छे, [ तदा ] त्यारे [ उपयोगशुद्धात्मा ] ते उपयोगस्वरूप शुद्धात्मा [ किञ्चित् भावम् ] उपयोग सिवाय अन्य कोई पण भावने [ न करोति ] करतो नथी.
टीकाः — खरेखर एक वस्तुनी बीजी वस्तु नथी (अर्थात् एक वस्तुनी बीजी वस्तु कांई संबंधी नथी) कारण के बन्नेना प्रदेशो भिन्न होवाथी तेमने एक सत्तानी अनुपपत्ति छे (अर्थात् बन्नेनी सत्ता जुदी जुदी छे); अने ए रीते एक वस्तुनी बीजी वस्तु नहि होवाथी एक साथे बीजीने आधाराधेयसंबंध पण नथी ज. तेथी (दरेक वस्तुने) पोताना स्वरूपमां प्रतिष्ठारूप (द्रढपणे रहेवारूप) ज आधाराधेयसंबंध छे. माटे ज्ञान के जे जाणनक्रियारूप पोताना स्वरूपमां प्रतिष्ठित ( – रहेलुं) छे ते, जाणनक्रियानुं ज्ञानथी अभिन्नपणुं होवाने लीधे, ज्ञानमां ज छे; क्रोधादिक के जे क्रोधादिक्रियारूप पोताना स्वरूपमां प्रतिष्ठित छे ते, क्रोधादिक्रियानुं क्रोधादिथी अभिन्नपणुं होवाने लीधे, क्रोधादिकमां ज छे. (ज्ञाननुं स्वरूप जाणनक्रिया छे, माटे ज्ञान आधेय अने जाणनक्रिया आधार छे. जाणनक्रिया आधार होवाथी एम ठर्युं के ज्ञान ज आधार छे, कारण के जाणनक्रिया अने ज्ञान जुदां नथी. आ रीते एम सिद्ध थयुं के ज्ञान ज्ञानमां ज छे. एवी ज रीते क्रोध क्रोधमां ज छे.) वळी क्रोधादिकमां, कर्ममां के नोकर्ममां ज्ञान नथी अने ज्ञानमां क्रोधादिक, कर्म के नोकर्म नथी कारण के तेमने परस्पर अत्यंत स्वरूप-