कहानजैनशास्त्रमाळा ]
अस्ति किल रागो नाम पुद्गलकर्म, तदुदयविपाकप्रभवोऽयं रागरूपो भावः, न पुनर्मम स्वभावः । एष टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावोऽहम् ।
एवमेव च रागपदपरिवर्तनेन द्वेषमोहक्रोधमानमायालोभकर्मनोकर्ममनोवचनकाय- श्रोत्रचक्षुर्घ्राणरसनस्पर्शनसूत्राणि षोडश व्याख्येयानि, अनया दिशा अन्यान्यप्यूह्यानि ।
एवं च सम्यग्दृष्टिः स्वं जानन् रागं मुञ्चंश्च नियमाज्ज्ञानवैराग्यसम्पन्नो भवति —
गाथार्थः — [ रागः ] राग [ पुद्गलकर्म ] पुद्गलकर्म छे, [ तस्य ] तेनो [ विपाकोदयः ] विपाकरूप उदय [ एषः भवति ] आ छे, [ एषः ] आ [ मम भावः ] मारो भाव [ न तु ] नथी; [ अहम् ] हुं तो [ खलु ] निश्चयथी [ एकः ] एक [ ज्ञायकभावः ] ज्ञायकभाव छुं.
टीकाः — खरेखर राग नामनुं पुद्गलकर्म छे, तेना उदयना विपाकथी उत्पन्न थयेलो आ रागरूप भाव छे, मारो स्वभाव नथी; हुं तो आ (प्रत्यक्ष अनुभवगोचर) टंकोत्कीर्ण एक ज्ञायकभाव छुं. (आ रीते सम्यग्द्रष्टि विशेषपणे स्वने अने परने जाणे छे.)
वळी आ ज प्रमाणे ‘राग’पद बदलीने तेनी जग्याए द्वेष, मोह, क्रोध, मान, माया, लोभ, कर्म, नोकर्म, मन, वचन, काया, श्रोत्र, चक्षु, घ्राण, रसन अने स्पर्शन — ए शब्दो मूकी सोळ सूत्रो व्याख्यानरूप करवां ( – कहेवां) अने आ उपदेशथी बीजां पण विचारवां.
आ रीते सम्यग्द्रष्टि पोताने जाणतो अने रागने छोडतो थको नियमथी ज्ञान- वैराग्यसंपन्न होय छे — एम हवेनी गाथामां कहे छेः —