ज्ञानमयस्य भावस्याभावादात्मानं न जानाति । यस्त्वात्मानं न जानाति सोऽनात्मानमपि न
जानाति, स्वरूपपररूपसत्तासत्ताभ्यामेकस्य वस्तुनो निश्चीयमानत्वात् । ततो य आत्मानात्मानौ न
जानाति स जीवाजीवौ न जानाति । यस्तु जीवाजीवौ न जानाति स सम्यग्दृष्टिरेव न भवति ।
ततो रागी ज्ञानाभावान्न भवति सम्यग्दृष्टिः ।
श्रुतकेवळी जेवो हो तोपण ज्ञानमय भावना अभावने लीधे आत्माने नथी जाणतो; अने जे आत्माने नथी जाणतो ते अनात्माने पण नथी जाणतो कारण के स्वरूपे सत्ता अने पररूपे असत्ता — ए बन्ने वडे एक वस्तुनो निश्चय थाय छे; (जेने अनात्मानो – रागनो – निश्चय थयो होय तेने अनात्मा अने आत्मा — बन्नेनो निश्चय होवो जोईए.) ए रीते जे आत्मा अने अनात्माने नथी जाणतो ते जीव अने अजीवने नथी जाणतो; अने जे जीव-अजीवने नथी जाणतो ते सम्यग्द्रष्टि ज नथी. माटे रागी (जीव) ज्ञानना अभावने लीधे सम्यग्द्रष्टि होतो नथी.
भावार्थः — अहीं ‘राग’ शब्दथी अज्ञानमय रागद्वेषमोह कहेवामां आव्या छे. त्यां ‘अज्ञानमय’ कहेवाथी मिथ्यात्व-अनंतानुबंधीथी थयेला रागादिक समजवा, मिथ्यात्व विना चारित्रमोहना उदयनो राग न लेवो; कारण के अविरतसम्यग्द्रष्टि वगेरेने चारित्रमोहना उदय संबंधी राग छे ते ज्ञानसहित छे; ते रागने सम्यग्द्रष्टि कर्मोदयथी थयेलो रोग जाणे छे अने तेने मटाडवा ज इच्छे छे; ते राग प्रत्ये तेने राग नथी. वळी सम्यग्द्रष्टिने रागनो लेशमात्र सद्भाव नथी एम कह्युं छे तेनुं कारण आ प्रमाणे छेः — सम्यग्द्रष्टिने अशुभ राग तो अत्यंत गौण छे अने जे शुभ राग थाय छे तेने ते जराय भलो (सारो) समजतो नथी — तेना प्रत्ये लेशमात्र राग करतो नथी. वळी निश्चयथी तो तेने रागनुं स्वामित्व ज नथी. माटे तेने लेशमात्र राग नथी.
जो कोई जीव रागने भलो जाणी तेना प्रत्ये लेशमात्र राग करे तो — भले ते सर्व शास्त्रो भणी चूक्यो होय, मुनि होय, व्यवहारचारित्र पण पाळतो होय तोपण — एम समजवुं के तेणे पोताना आत्मानुं परमार्थस्वरूप नथी जाण्युं, कर्मोदयजनित रागने ज सारो मान्यो छे अने तेनाथी ज पोतानो मोक्ष मान्यो छे. आ रीते पोताना अने परना परमार्थ स्वरूपने नहि जाणतो होवाथी जीव-अजीवना परमार्थ स्वरूपने जाणतो नथी. अने ज्यां जीव अने अजीव — बे पदार्थोने ज जाणतो नथी त्यां सम्यग्द्रष्टि केवो? माटे रागी जीव सम्यग्द्रष्टि होई शके नहि.
३१६