146
यतो यं प्राप्यं विकार्यं निर्वर्त्यं च व्याप्यलक्षणमात्मपरिणामं कर्म आत्मना स्वयमन्तर्व्यापकेन भूत्वादिमध्यान्तेषु व्याप्य तं गृह्णता तथा परिणमता तथोत्पद्यमानेन च क्रियमाणं जानन्नपि हि ज्ञानी स्वयमन्तर्व्यापको भूत्वा बहिःस्थस्य परद्रव्यस्य परिणामं मृत्तिकाकलशमिवादिमध्यान्तेषु व्याप्य न तं गृह्णाति न तथा परिणमति न तथोत्पद्यते च, ततः प्राप्यं विकार्यं निर्वर्त्यं च व्याप्यलक्षणं परद्रव्यपरिणामं कर्माकुर्वाणस्य स्वपरिणामं जानतोऽपि ज्ञानिनः पुद्गलेन सह न कर्तृकर्मभावः ।
पुद्गलकर्मफलं जानतो जीवस्य सह पुद्गलेन कर्तृकर्मभावः किं भवति किं न भवतीति चेत् —
gAthArtha — [ ज्ञानी ] gnAnI [ अनेकविधम् ] anek prakAranA [ स्वकपरिणामम् ] potAnA pariNAmane [ जानन् अपि ] jANato hovA chhatAn [ खलु ] nishchayathI [ परद्रव्यपर्याये ] paradravyanA paryAyamAn [ न अपि परिणमति ] pariNamato nathI, [ न गृह्णाति ] tene grahaN karato nathI ane [ न उत्पद्यते ] te-rUpe Upajato nathI.
TIkA — prApya, vikArya ane nirvartya evun, vyApyalakShaNavALun AtmAnA pariNAmasvarUp je karma (kartAnun kArya), tenAmAn AtmA pote antarvyApak thaIne, Adi-madhya-antamAn vyApIne, tene grahato, te-rUpe pariNamato ane te-rUpe Upajato thako, te AtmapariNAmane kare chhe; Am AtmA vaDe karavAmAn Avatun je AtmapariNAm tene gnAnI jANato hovA chhatAn, jem mATI pote ghaDAmAn antarvyApak thaIne, Adi-madhya-antamAn vyApIne, ghaDAne grahe chhe, ghaDArUpe pariName chhe ane ghaDArUpe Upaje chhe tem, gnAnI pote bAhyasthit evA paradravyanA pariNAmamAn antarvyApak thaIne, Adi-madhya-antamAn vyApIne, tene grahato nathI, te-rUpe pariNamato nathI ane te-rUpe Upajato nathI; mATe, joke gnAnI potAnA pariNAmane jANe chhe topaN, prApya, vikArya ane nirvartya evun je vyApyalakShaNavALun paradravyapariNAmasvarUp karma, tene nahi karatA evA te gnAnIne pudgal sAthe kartAkarmabhAv nathI.
bhAvArtha — 76mI gAthAmAn kahyun hatun te anusAr ahIn paN jANavun. tyAn ‘pudgalakarmane jANato gnAnI’ em hatun tene badale ahIn ‘potAnA pariNAmane jANato gnAnI’ em kahyun chhe — eTalo pher chhe.
have pUchhe chhe ke pudgalakarmanA phaLane jANatA evA jIvane pudgal sAthe kartAkarmabhAv (kartAkarmapaNun) chhe ke nathI? teno uttar kahe chhe —