214
यदि जीवस्य तन्निमित्तभूतविपच्यमानपुद्गलकर्मणा सहैव रागाद्यज्ञानपरिणामो भवतीति वितर्कः, तदा जीवपुद्गलकर्मणोः सहभूतसुधाहरिद्रयोरिव द्वयोरपि रागाद्यज्ञानपरिणामापत्तिः । अथ चैकस्यैव जीवस्य भवति रागाद्यज्ञानपरिणामः, ततः पुद्गलकर्मविपाकाद्धेतोः पृथग्भूतो एव जीवस्य परिणामः ।
किमात्मनि बद्धस्पृष्टं किमबद्धस्पृष्टं कर्मेति नयविभागेनाह —
pariName chhe) em mAnavAmAn Ave [ एवं ] to e rIte [ जीवः कर्म च ] jIv ane karma [ द्वे अपि ] banne [ रागादित्वम् आपन्ने ] rAgAdipaNAne pAme. [ तु ] parantu [ रागादिभिः परिणामः ] rAgAdibhAve pariNAm to [ जीवस्य एकस्य ] jIvane ekane ja [ जायते ] thAy chhe [ तत् ] tethI [ कर्मोदयहेतुभिः विना ] karmodayarUp nimittathI rahit ja arthAt judun ja [ जीवस्य ] jIvanun [ परिणामः ] pariNAm chhe.
TIkA — jo jIvane, rAgAdi-agnAnapariNAmanA nimittabhUt evun je udayamAn Avelun pudgalakarma tenI sAthe ja (arthAt banne bhegAn maLIne ja), rAgAdi-agnAnapariNAm thAy chhe — em vitarka karavAmAn Ave to, jem bheLAn thayelAn phaTakaDI ane haLadar bannene lAl rangarUp pariNAm thAy chhe tem, jIv ane pudgalakarma bannene rAgAdi-agnAnapariNAm AvI paDe. parantu jIvane ekane ja rAgAdi-agnAnapariNAm to thAy chhe; tethI pudgalakarmano uday ke je jIvanA rAgAdi-agnAnapariNAmanun nimitta chhe tenAthI judun ja jIvanun pariNAm chhe.
bhAvArtha — jo jIv ane pudgalakarma bheLAn thaIne rAgAdirUpe pariName chhe em mAnavAmAn Ave to bannene rAgAdirUp pariNAm Thare. parantu pudgalakarma to rAgAdirUpe (jIv- rAgAdirUpe) kadI pariNamI shakatun nathI; tethI pudgalakarmano uday ke je rAgAdipariNAmane nimitta chhe tenAthI judun ja jIvanun pariNAm chhe.
‘AtmAnAn karma baddhaspRuShTa chhe ke abaddhaspRuShTa chhe’ — te have nayavibhAgathI kahe chhe —