232
ज्ञप्तौ करोतिश्च न भासतेऽन्तः ।
ज्ञाता न कर्तेति ततः स्थितं च ।।९७।।
[ तु ] ane [ यः वेत्ति सः तु केवलम् वेत्ति ] je jANe chhe te kevaL jANe ja chhe; [ यः करोति सः क्वचित् न हि वेत्ति ] je kare chhe te kadI jANato nathI [ तु ] ane [ यः वेत्ति सः क्वचित् न करोति ] je jANe chhe te kadI karato nathI.
evI ja rIte karavArUp kriyA ane jANavArUp kriyA banne bhinna chhe em have kahe chhe —
shlokArtha — [ करोतौ अन्तः ज्ञप्तिः न हि भासते ] karavArUp kriyAnI andaramAn jANavArUp kriyA bhAsatI nathI [ च ] ane [ ज्ञप्तौ अन्तः करोतिः न भासते ] jANavArUp kriyAnI andaramAn karavArUp kriyA bhAsatI nathI; [ ततः ज्ञप्तिः करोतिः च विभिन्ने ] mATe gnaptikriyA ane ‘karoti’- kriyA banne bhinna chhe; [ च ततः इति स्थितं ] ane tethI em Tharyun ke [ ज्ञाता क र्ता न ] je gnAtA chhe te kartA nathI.
bhAvArtha — ‘hun paradravyane karun chhun’ em jyAre AtmA pariName chhe tyAre to kartAbhAvarUp pariNamanakriyA karato hovAthI arthAt ‘karoti’kriyA karato hovAthI kartA ja chhe ane jyAre ‘hun paradravyane jANun chhun’ em pariName chhe tyAre gnAtAbhAve pariNamato hovAthI arthAt gnaptikriyA karato hovAthI gnAtA ja chhe.
ahIn koI pUchhe chhe ke avirat-samyagdraShTi Adine jyAn sudhI chAritramohano uday chhe tyAn sudhI te kaShAyarUpe pariName chhe to tene kartA kahevAy ke nahi? tenun samAdhAna — avirat –
kaShAyarUp pariNaman chhe te udayanI baLajorIthI chhe; teno te gnAtA chhe; tethI agnAn sambandhI kartApaNun tene nathI. nimittanI baLajorIthI thatA pariNamananun phaL kinchit hoy chhe te sansAranun kAraN nathI. jem vRukShanI jaD kApyA pachhI te vRukSha kinchit kAL rahe athavA na rahe — kShaNe kShaNe teno nAsh ja thato jAy chhe, tem ahIn samajavun. 97.