kahAnajainashAstramALA ]
शुभाशुभजीवपरिणामनिमित्तत्वे सति कारणभेदात्, शुभाशुभपुद्गलपरिणाममयत्वे सति स्वभावभेदात्, शुभाशुभफलपाकत्वे सत्यनुभवभेदात्, शुभाशुभमोक्षबन्धमार्गाश्रितत्वे सत्याश्रय- भेदात् चैकमपि कर्म किञ्चिच्छुभं किञ्चिदशुभमिति केषाञ्चित्किल पक्षः । स तु सप्रतिपक्षः । तथाहि — शुभोऽशुभो वा जीवपरिणामः केवलाज्ञानमयत्वादेकः, तदेकत्वे सति कारणाभेदात् एकं कर्म । शुभोऽशुभो वा पुद्गलपरिणामः केवलपुद्गलमयत्वादेकः, तदेकत्वे सति स्वभावाभेदादेकं कर्म । शुभोऽशुभो वा फलपाकः केवलपुद्गलमयत्वादेकः, तदेकत्वे सत्यनुभावाभेदादेकं कर्म ।
gAthArtha — [ अशुभं कर्म ] ashubh karma [ कुशीलं ] kushIl chhe ( – kharAb chhe) [ अपि च ] ane [ शुभकर्म ] shubh karma [ सुशीलम् ] sushIl chhe ( – sArun chhe) em [ जानीथ ] tame jANo chho! [ तत् ] te [ सुशीलं ] sushIl [ कथं ] kem [ भवति ] hoy [ यत् ] ke je [ संसारं ] (jIvane) sansAramAn [ प्रवेशयति ] pravesh karAve chhe?
TIkA — koI karmane shubh jIvapariNAm nimitta hovAthI ane koI karmane ashubh jIvapariNAm nimitta hovAthI karmanA kAraNamAn bhed – taphAvat chhe (arthAt kAraN judAn judAn chhe); koI karma shubh pudgalapariNAmamay ane koI karma ashubh pudgalapariNAmamay hovAthI karmanA svabhAvamAn bhed chhe; koI karmano shubh phaLarUpe ane koI karmano ashubh phaLarUpe vipAk thato hovAthI karmanA anubhavamAn ( – svAdamAn) bhed chhe; koI karma shubh (sArA) evA mokShamArgane Ashrit hovAthI ane koI karma ashubh (kharAb) evA bandhamArgane Ashrit hovAthI karmanA AshrayamAn bhed chhe. mATe — joke (paramArthe) karma ek ja chhe topaN — keTalAkano evo pakSha chhe ke koI karma shubh chhe ane koI karma ashubh chhe. parantu te (pakSha) pratipakSha sahit chhe. te pratipakSha (arthAt vyavahArapakShano niShedh karanAr nishchayapakSha) A pramANe chhe —
shubh ke ashubh jIvapariNAm kevaL agnAnamay hovAthI ek chhe; te ek hovAthI karmanA kAraNamAn bhed nathI; mATe karma ek ja chhe. shubh ke ashubh pudgalapariNAm kevaL pudgalamay hovAthI ek chhe; te ek hovAthI karmanA svabhAvamAn bhed nathI; mATe karma ek ja chhe. shubh ke ashubh phaLarUpe thato vipAk kevaL pudgalamay hovAthI ek chhe; te ek hovAthI karmanA anubhavamAn ( – svAdamAn) bhed nathI; mATe karma ek ja chhe. shubh (sAro) evo mokShamArga to kevaL jIvamay hovAthI ane ashubh (kharAb) evo bandhamArga to kevaL pudgalamay hovAthI