परस्परमत्यन्तं स्वरूपवैपरीत्येन परमार्थाधाराधेयसम्बन्धशून्यत्वात् । न च यथा ज्ञानस्य जानत्ता स्वरूपं तथा कुध्यत्तादिरपि, क्रोधादीनां च यथा क्रुध्यत्तादि स्वरूपं तथा जानत्तापि क थञ्चनापि व्यवस्थापयितुं शक्येत, जानत्तायाः क्रुध्यत्तादेश्च स्वभावभेदेनोद्भासमानत्वात् स्वभावभेदाच्च वस्तुभेद एवेति नास्ति ज्ञानाज्ञानयोराधाराधेयत्वम् ।
किञ्च यदा किलैकमेवाकाशं स्वबुद्धिमधिरोप्याधाराधेयभावो विभाव्यते तदा शेष-
द्रव्यान्तराधिरोपनिरोधादेव बुद्धेर्न भिन्नाधिकरणापेक्षा प्रभवति । तदप्रभवे चैकमाकाशमेवैकस्मिन्ना-
काश एव प्रतिष्ठितं विभावयतो न पराधाराधेयत्वं प्रतिभाति । एवं यदैकमेव ज्ञानं स्वबुद्धि-
मधिरोप्याधाराधेयभावो विभाव्यते तदा शेषद्रव्यान्तराधिरोपनिरोधादेव बुद्धेर्न भिन्नाधिकरणापेक्षा प्रभवति । तदप्रभवे चैकं ज्ञानमेवैकस्मिन् ज्ञान एव प्रतिष्ठितं विभावयतो न पराधाराधेयत्वं प्रतिभाति । ततो ज्ञानमेव ज्ञाने एव, क्रोधादय एव क्रोधादिष्वेवेति साधु सिद्धं भेदविज्ञानम् ।
viparItatA hovAthI (arthAt gnAnanun svarUp ane krodhAdik tem ja karma-nokarmanun svarUp atyant viruddha hovAthI) temane paramArthabhUt AdhArAdheyasambandh nathI. vaLI gnAnanun svarUp jem jANanakriyA chhe tem (gnAnanun svarUp) krodhAdikriyA paN chhe em, ane krodhAdikanun svarUp jem krodhAdikriyA chhe tem (krodhAdikanun svarUp) jANanakriyA paN chhe em koI rIte sthApI shakAtun nathI; kAraN ke jANanakriyA ane krodhAdikriyA bhinna bhinna svabhAve prakAshe chhe ane e rIte svabhAvo bhinna hovAthI vastuo bhinna ja chhe. A rIte gnAnane ane agnAnane (krodhAdikane) AdhArAdheyapaNun nathI.
vaLI visheSh samajAvavAmAn Ave chhe — jyAre ek ja AkAshane potAnI buddhimAn sthApIne (AkAshano) AdhArAdheyabhAv vichAravAmAn Ave tyAre AkAshane bAkInAn anya dravyomAn AropavAno nirodh ja hovAthI (arthAt anya dravyomAn sthApavAnun ashakya ja hovAthI) buddhimAn bhinna AdhAranI apekShA prabhavatI nathI ( – phAvI shakatI nathI, TharI jAy chhe, udbhavatI nathI); ane te nahi prabhavatAn, ‘ek AkAsh ja ek AkAshamAn ja pratiShThit chhe’ em barAbar samajI javAy chhe ane tethI evun samajI janArane par-AdhArAdheyapaNun bhAsatun nathI. evI rIte jyAre ek ja gnAnane potAnI buddhimAn sthApIne (gnAnano) AdhArAdheyabhAv vichAravAmAn Ave tyAre gnAnane bAkInAn anya dravyomAn AropavAno nirodh ja hovAthI buddhimAn bhinna AdhAranI apekShA prabhavatI nathI; ane te nahi prabhavatAn, ‘ek gnAn ja ek gnAnamAn ja pratiShThit chhe’ em barAbar samajI javAy chhe ane tethI evun samajI janArane par-AdhArAdheyapaNun bhAsatun nathI. mATe gnAn ja gnAnamAn ja chhe, krodhAdik ja krodhAdikamAn ja chhe.
288