कालोपाधिबलादशुद्धिमधिकां तत्रापि मत्वा परैः ।
रात्मा व्युज्झित एष हारवदहो निःसूत्रमुक्तेक्षिभिः ।।२०८।।
shlokArtha — [आत्मानं परिशुद्धम् ईप्सुभिः परैः अन्धकैः] AtmAne samastapaNe shuddha ichchhanArA bIjA koI andhoe — [पृथुकैः] bAlish janoe (bauddhoe) — [काल-उपाधि-बलात् अपि तत्र अधिकाम् अशुद्धिम् मत्वा] kALanI upAdhinA kAraNe paN AtmAmAn adhik ashuddhi mAnIne [अतिव्याप्तिं प्रपद्य] ativyAptine pAmIne, [शुद्ध-ऋजुसूत्रे रतैः] shuddha RUjusUtranayamAn rat thayA thakA [चैतन्यं क्षणिकं प्रकल्प्य] chaitanyane kShaNik kalpIne, [अहो एषः आत्मा व्युज्झितः] A AtmAne chhoDI dIdho; [निःसूत्र-मुक्ता-ईक्षिभिः हारवत्] jem hAramAnno doro nahi jotAn kevaL motIne ja jonArAo hArane chhoDI de chhe tem.
bhAvArtha — AtmAne samastapaNe shuddha mAnavAnA ichchhak evA bauddhoe vichAryun ke — ‘‘AtmAne nitya mAnavAmAn Ave to nityamAn kALanI apekShA Ave chhe tethI upAdhi lAgI jashe; em kALanI upAdhi lAgavAthI AtmAne moTI ashuddhatA Avashe ane tethI ativyApti doSh lAgashe.’’ A doShanA bhayathI teoe shuddha RUjusUtranayano viShay je vartamAn samay teTalo ja mAtra ( – kShaNik ja – ) AtmAne mAnyo ane nityAnityasvarUp AtmAne na mAnyo. Am AtmAne sarvathA kShaNik mAnavAthI temane nityAnityasvarUp – dravyaparyAyasvarUp satyArtha AtmAnI prApti na thaI; mAtra kShaNik paryAyamAn AtmAnI kalpanA thaI; parantu te AtmA satyArtha nathI.
motInA hAramAn, dorAmAn anek motI parovelAn hoy chhe; je mANas te hAr nAmanI vastune motI tem ja dorA sahit dekhato nathI — mAtra motIne ja jue chhe, te chhUTA chhUTA motIne ja grahaN kare chhe, hArane chhoDI de chhe; arthAt tene hAranI prApti thatI nathI. tevI rIte je jIvo AtmAnA ek chaitanyabhAvane grahaN karatA nathI ane samaye samaye vartanApariNAmarUp upayoganI pravRuttine dekhI AtmAne anitya kalpIne, RUjusUtranayano viShay je vartamAn-samayamAtra kShaNikapaNun teTalo ja mAtra AtmAne mAne chhe (arthAt je jIvo AtmAne dravyaparyAyasvarUp mAnatA nathI — mAtra kShaNik paryAyarUp ja mAne chhe), teo AtmAne chhoDI de chhe; arthAt temane AtmAnI prApti thatI nathI. 208.
havenA kAvyamAn AtmAno anubhav karavAnun kahe chhe —
494