kahAnajainashAstramALA ]
यः खलु पुद्गलकर्मविपाकभवेभ्यो भावेभ्यश्चेतयितात्मानं निवर्तयति, स तत्कारणभूतं पूर्वं
कर्म प्रतिक्रामन् स्वयमेव प्रतिक्रमणं भवति । स एव तत्कार्यभूतमुत्तरं कर्म प्रत्याचक्षाणः
प्रत्याख्यानं भवति । स एव वर्तमानं कर्मविपाकमात्मनोऽत्यन्तभेदेनोपलभमानः आलोचना भवति ।
एवमयं नित्यं प्रतिक्रामन्, नित्यं प्रत्याचक्षाणो, नित्यमालोचयंश्च, पूर्वकर्मकार्येभ्य उत्तरकर्मकारणेभ्यो भावेभ्योऽत्यन्तं निवृत्तः, वर्तमानं कर्मविपाकमात्मनोऽत्यन्तभेदेनोपलभमानः, स्वस्मिन्नेव खलु ज्ञानस्वभावे निरन्तरचरणाच्चारित्रं भवति । चारित्रं तु भवन् स्वस्य ज्ञानमात्रस्य चेतनात् स्वयमेव ज्ञानचेतना भवतीति भावः ।
sadA pratikramaN kare chhe ane [नित्यम् आलोचयति] sadA AlochanA kare chhe, [सः चेतयिता] te AtmA [खलु] kharekhar [चरित्रं भवति] chAritra chhe.
TIkA — je AtmA pudgalakarmanA vipAkathI (udayathI) thatA bhAvothI potAne nivartAve chhe, te AtmA te bhAvonA kAraNabhUt pUrvakarmane (bhUtakALanA karmane) pratikramato thako pote ja pratikramaN chhe; te ja AtmA, te bhAvonA kAryabhUt uttarakarmane (bhaviShyakALanA karmane) pachakhato thako, pratyAkhyAn chhe; te ja AtmA, vartamAn karmavipAkane potAthI (AtmAthI) atyant bhedapUrvak anubhavato thako, AlochanA chhe. e rIte te AtmA sadA pratikramato (arthAt pratikramaN karato) thako, sadA pachakhato (arthAt pratyAkhyAn karato) thako ane sadA Alochato (arthAt AlochanA karato) thako, pUrvakarmanA kAryarUp ane uttarakarmanA kAraNarUp bhAvothI atyant nivRutta thayo thako, vartamAn karmavipAkane potAthI (AtmAthI) atyant bhedapUrvak anubhavato thako, potAmAn ja — gnAnasvabhAvamAn ja — nirantar charato (vicharato, AcharaN karato) hovAthI chAritra chhe (arthAt pote ja chAritrasvarUp chhe). ane chAritrasvarUp vartato thako potAne – gnAnamAtrane – chetato (anubhavato) hovAthI (te AtmA) pote ja gnAnachetanA chhe, evo bhAv (Ashay) chhe.
bhAvArtha — chAritramAn pratikramaN, pratyAkhyAn ane AlochanAnun vidhAn chhe. temAn, pUrve lAgelA doShathI AtmAne nivartAvavo te pratikramaN chhe, bhaviShyamAn doSh lagADavAno tyAg karavo te pratyAkhyAn chhe ane vartamAn doShathI AtmAne judo karavo te AlochanA chhe. ahIn to nishchayachAritrane pradhAn karIne kathan chhe; mATe nishchayathI vichAratAn to, je AtmA traNe kALanAn karmothI potAne bhinna jANe chhe, shraddhe chhe ane anubhave chhe, te AtmA pote ja pratikramaN chhe, pote ja pratyAkhyAn chhe ane pote ja AlochanA chhe. em pratikramaNasvarUp, pratyAkhyAn- svarUp ane AlochanAsvarUp AtmAnun nirantar anubhavan te ja nishchayachAritra chhe. je A