सत्त्वात्, परद्रव्यक्षेत्रकालभावाभवनशक्तिस्वभाववत्त्वेनाऽसत्त्वात्, अनादिनिधनाविभागैक- वृत्तिपरिणतत्वेन नित्यत्वात्, क्रमप्रवृत्तैकसमयावच्छिन्नानेकवृत्त्यंशपरिणतत्वेनानित्यत्वात्, तदतत्त्वमेकानेकत्वं सदसत्त्वं नित्यानित्यत्वं च प्रकाशत एव । ननु यदि ज्ञानमात्रत्वेऽपि आत्मवस्तुनः स्वयमेवानेकान्तः प्रकाशते, तर्हि किमर्थमर्हद्भिस्तत्साधनत्वेनाऽनुशास्यतेऽनेकान्तः ? अज्ञानिनां ज्ञानमात्रात्मवस्तुप्रसिद्धयर्थमिति ब्रूमः । न खल्वनेकान्तमन्तरेण ज्ञानमात्रमात्म- वस्त्वेव प्रसिध्यति । तथाहि — इह हि स्वभावत एव बहुभावनिर्भरे विश्वे सर्वभावानां
स्वभावेनाद्वैतेऽपि द्वैतस्य निषेद्धुमशक्यत्वात् समस्तमेव वस्तु स्वपररूपप्रवृत्तिव्यावृत्ति- भ्यामुभयभावाध्यासितमेव । तत्र यदायं ज्ञानमात्रो भावः शेषभावैः सह स्वरसभरप्रवृत्तज्ञातृज्ञेय- सम्बन्धतयाऽनादिज्ञेयपरिणमनात् ज्ञानतत्त्वं पररूपेण प्रतिपद्याज्ञानी भूत्वा नाशमुपैति, तदा
paranA dravya-kShetra - kAL - bhAvarUpe nahi hovAnI shaktirUp je svabhAv te svabhAvavAnapaNA vaDe asatpaNun chhe; anAdinidhan avibhAg ek vRuttirUpe pariNatapaNA vaDe nityapaNun chhe, ane krame pravartatA, ek samayanI maryAdAvALA anek vRutti - anshorUpe pariNatapaNA vaDe anityapaNun chhe. (A rIte gnAnamAtra Atmavastune paN, tat - atatpaNun vagere babbe viruddha shaktio svayamev prakAshatI hovAthI, anekAnt svayamev prakAshe ja chhe.)
(prashna – ) jo Atmavastune, gnAnamAtrapaNun hovA chhatAn, svayamev anekAnt prakAshe chhe, to pachhI arhant bhagavanto tenA sAdhan tarIke anekAntane ( – syAdvAdane) shA mATe upadeshe chhe? (uttar – ) agnAnIone gnAnamAtra AtmavastunI prasiddhi karavA mATe upadeshe chhe em ame kahIe chhIe. kharekhar anekAnt ( – syAdvAd) vinA gnAnamAtra Atmavastu ja prasiddha thaI shakatI nathI. te nIche pramANe samajAvavAmAn Ave chhe —
svabhAvathI ja bahu bhAvothI bharelA A vishvamAn sarva bhAvonun svabhAvathI advait hovA chhatAn, dvaitano niShedh karavo ashakya hovAthI samasta vastu svarUpamAn pravRutti ane pararUpathI vyAvRutti vaDe banne bhAvothI adhyAsit chhe (arthAt samasta vastu svarUpamAn pravartatI hovAthI ane pararUpathI bhinna rahetI hovAthI darek vastumAn banne bhAvo rahelA chhe). tyAn, jyAre A gnAnamAtra bhAv ( – AtmA), sheSh (bAkInA) bhAvo sAthe nij rasanA bhArathI pravartelA gnAtA - gneyanA sambandhane lIdhe ane anAdi kALathI gneyonA pariNamanane lIdhe gnAnatattvane pararUpe mAnIne (arthAt gneyarUpe angIkAr karIne) agnAnI thayo thako nAsh pAme chhe, tyAre (te gnAnamAtra bhAvanun) sva - rUpathI ( – gnAnarUpathI) tatpaNun prakAshIne (arthAt gnAn gnAnapaNe ja chhe
594