Page 628 of 642
PDF/HTML Page 661 of 675
single page version
iti shrImadamRutachandrAchAryakRutA samayasAravyAkhyA AtmakhyAti samAptA . amuk kArya kiyA hai. is nyAyase yah AtmakhyAti nAmak TIkA bhI amRutachandrAchAryakRut hai hI. isaliye isake paDhane – sunanevAlonko unakA upakAr mAnanA bhI yukta hai; kyonki isake paDhane – sunanese pAramArthik AtmAkA svarUp gnAt hotA hai, usakA shraddhAn tathA AcharaN hotA hai, mithyA gnAn, shraddhAn tathA AcharaN dUr hotA hai aur paramparAse mokShakI prApti hotI hai. mumukShuonko isakA nirantar abhyAs karanA chAhiye.278.
isaprakAr shrI samayasArakI (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt shrI samayasAr paramAgamakI) shrImad amRutachandrAchAryadevavirachit AtmakhyAti nAmak TIkA samApta huI.
sudhAchandrasUri karI sanskRit TIkAvar AtmakhyAti nAm yathAtathya bhAvanUn;
deshakI vachanikAmen likhi jayachandra paDhai sankShep artha alpabuddhikUn pAvanUn,
paDho suno man lAy shuddha AtamA lakhAy gnAnarUp gahau chidAnanda darasAvanUn..1..
isaprakAr is samayaprAbhRut (athavA samayasAr) nAmak shAstrakI AtmakhyAti nAmakI sanskRit TIkAkI deshabhAShAmay vachanikA likhI hai. isamen sanskRit TIkAkA artha likhA hai aur ati sankShipta bhAvArtha likhA hai, vistAr nahIn kiyA hai. sanskRit TIkAmen nyAyase siddha hue prayog hain. yadi unakA vistAr kiyA jAy to anumAnapramANake pAnch angapUrvak — pratignA, hetu, udAharaN, upanay aur nigamanapUrvak — spaShTatAse vyAkhyA karane par grantha bahut baDh jAy; isaliye Ayu, buddhi, bal aur sthiratAkI alpatAke kAraN, jitanA ban sakA hai utanA, sankShepase prayojanamAtra likhA hai. ise paDhakar bhavyajan padArthako samajhanA. kisI arthamen hInAdhikatA ho to buddhimAnajan mUl granthAnusAr jaisA ho vaisA yathArtha samajh lenA. is granthake gurusampradAyakA ( – gurUparamparAgat upadeshakA) vyuchchhed ho gayA hai, isaliye jitanA ho sake utanA – yathAshakti abhyAs ho sakatA hai. tathApi jo syAdvAdamay jinamatakI AgnA mAnate hain, unhen viparIt shraddhAn nahIn hotA. yadi kahIn arthako anyathA samajhanA bhI ho jAy to
Page 629 of 642
PDF/HTML Page 662 of 675
single page version
visheSh buddhimAnakA nimitta milane par vah yathArtha ho jAtA hai. jinamatake shraddhAlu haThagrAhI nahIn hote.
manggal siddha mahanta karma AThon parajAre,
AchAraj uvajjhAy muni manggalamay sAre,
dIkShA shikShA dey bhavyajIvanikUn tAre;
main namUn panchagurucharaNakUn manggal hetu karAr hain..1..
chausaThi kAtik badi dashain, pUraN grantha suThaur.3.
isaprakAr shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt samayaprAbhRut nAmak prAkRitagAthAbaddha paramAgamakI shrImad amRutachandrAchAryadevavirachit AtmakhyAti nAmak sanskRit TIkA anusAr paNDit jayachandrajIkRut sankShepabhAvArthamAtra deshabhAShAmay vachanikAke AdhArase shrI himmatalAl jeThAlAl shAh kRut gujarAtI anuvAdakA hindI rUpAntar samApta huA.
Page 630 of 642
PDF/HTML Page 663 of 675
single page version
adhyAtmamen sadA nishchayanay hI mukhya hai; usIke Ashrayase dharma hotA hai. shAstrommen jahAn vikArI paryAyonkA vyavahAranayase kathan kiyA jAye vahAn bhI nishchayanayako hI mukhya aur vyavahAranayako gauN karanekA Ashay hai — aisA samajhanA; kyonki puruShArtha dvArA apanemen shuddhaparyAy pragaT karane arthAt vikArI paryAy TAlaneke liye sadA nishchayanay hI AdaraNIy hai; us samay donon nayonkA gnAn hotA hai parantu dharma pragaT karaneke liye donon nay kabhI AdaraNIy nahIn hain. vyavahAranayake Ashrayase kabhI dharma anshata bhI nahIn hotA, parantu usake Ashrayase to rAg-dveShake vikalpa hI uThate hain.
chhahon dravya, unake guN aur unakI paryAyonke svarUpakA gnAn karAneke lie kabhI nishchayanayakI mukhyatA aur vyavahAranayakI gauNatA rakhakar kathan kiyA jAtA hai, aur kabhI vyavahAranayako mukhya karake tathA nishchayanayako gauN rakhakar kathan kiyA jAtA hai; svayam vichAr kare usamen bhI kabhI nishchayanayakI mukhyatA aur kabhI vyavahAranayakI mukhyatA kI jAtI hai; adhyAtmashAstramen bhI jIvakI vikArI paryAy jIv svayam karatA hai isaliye hotI hai aur vah jIvakA ananya pariNAm hai – aisA vyavahAranayase kahanemen – samajhAnemen AtA hai; parantu vahAn pratyek samay nishchayanay ek hI mukhya tathA AdaraNIy hai aisA gnAniyonkA kathan hai. shuddhatA pragaT karaneke lie kabhI nishchayanay AdaraNIy hai aur kabhI vyavahAranay AdaraNIy hai – aisA mAnanA vah bhUl hai. tInon kAl akele nishchayanayake Ashrayase hI dharma pragaT hotA hai aisA samajhanA.
sAdhak jIv prArambhase anta tak nishchayakI hI mukhyatA rakhakar vyavahArako gauN hI karate jAte hain, isalie sAdhakadashAmen nishchayakI mukhyatAke balase sAdhakako shuddhatAkI vRuddhi hI hotI jAtI hai aur ashuddhatA TalatI hI jAtI hai. is prakAr nishchayakI mukhyatAke pUrNa balase kevalagnAn hone par vahAn mukhya-gauNapanA nahIn hotA aur nay bhI nahIn hote.
Page 631 of 642
PDF/HTML Page 664 of 675
single page version
gAthA
267
262
182
45
372
127
129
131
23
132
316
219
348
405
283
284
210
211
212
213
122
307
189
187
39
202
342
49
40
Page 632 of 642
PDF/HTML Page 665 of 675
single page version
gAthA
401
21
28
290
133
198
215
107
234
89
181
239
244
193
82
44
90
57
65
140
138
206
270
66
111
176
97
135
214
Page 633 of 642
PDF/HTML Page 666 of 675
single page version
gAthA
383
384
397
311
142
145
192
75
41
19
332
334
333
254
255
256
296
400
345
346
207
300
70
125
60
394
112
170
163
312
Page 634 of 642
PDF/HTML Page 667 of 675
single page version
gAthA
361
362
363
364
226
242
179
278
291
292
196
108
195
352
349
351
350
354
356
357
358
359
314
285
69
33
74
80
105
343
370
53
Page 635 of 642
PDF/HTML Page 668 of 675
single page version
gAthA
257
32
216
415
188
233
10
240
245
232
310
402
166
36
37
409
317
30
280
395
410
81
319
76
77
78
79
406
121
Page 636 of 642
PDF/HTML Page 669 of 675
single page version
gAthA
264
94
95
110
190
301
172
366
367
368
16
104
308
194
320
266
260
143
269
398
58
168
67
306
297
299
298
154
Page 637 of 642
PDF/HTML Page 670 of 675
single page version
gAthA
68
150
371
177
281
282
47
392
322
321
393
157
158
159
265
153
273
27
324
46
84
414
98
56
Page 638 of 642
PDF/HTML Page 671 of 675
single page version
195
14
144
141
57
68
169
58
61
197
188
233
247
113
183
120
259
187
41
171
235
23
257
244
29
276
Page 639 of 642
PDF/HTML Page 672 of 675
single page version
kalash
91
236
140
27
139
184
74
79
86
81
76
73
87
85
83
70
89
80
75
71
72
201
84
88
82
77
78
Page 640 of 642
PDF/HTML Page 673 of 675
single page version
kalash
268
270
92
126
275
167
63
33
43
97
66
149
224
60
59
151
148
67
198
50
251
261
161
134
166
100
Page 641 of 642
PDF/HTML Page 674 of 675
single page version
kalash
186
47
18
222
146
256
121
181
252
228
190
25
159
260
192
212
250
248
130
115
114
182
254
12
132
131
112
196
Page 642 of 642
PDF/HTML Page 675 of 675
single page version
kalash
119
218
219
174
179
124
133
163
162
165
155
39
37
42
213
95
230
118
34
258
172
249
107
106
207
147
237
242