Page 568 of 642
PDF/HTML Page 601 of 675
single page version
Page 569 of 642
PDF/HTML Page 602 of 675
single page version
અન્ય હૈ
Page 570 of 642
PDF/HTML Page 603 of 675
single page version
[જ્ઞાનમ્ અન્યત્ ] જ્ઞાન અન્ય હૈ, [રૂપં અન્યત્ ] રૂપ અન્ય હૈ
અન્ય હૈ
[જ્ઞાનમ્ અન્યત્ ] જ્ઞાન અન્ય હૈ, [ગંધં અન્યં ] ગંધ અન્ય હૈ
રસ અન્ય હૈ
[જ્ઞાનમ્ અન્યત્ ] જ્ઞાન અન્ય હૈ, [સ્પર્શં અન્યં ] સ્પર્શ અન્ય હૈ
કર્મ અન્ય હૈ
Page 571 of 642
PDF/HTML Page 604 of 675
single page version
હૈ, [તસ્માત્ ] ઇસલિયે [જ્ઞાનમ્ અન્યત્ ] જ્ઞાન અન્ય હૈ, [ધર્મં અન્યં ] ધર્મ અન્ય હૈ
ઇસલિએ [જ્ઞાનમ્ અન્યત્ ] જ્ઞાન અન્ય હૈં, [અધર્મં અન્યમ્ ] અધર્મ અન્ય હૈ
હૈ, [કાલં અન્યં ] કાલ અન્ય હૈ
કુછ જાનતા નહીં હૈ, [તસ્માત્ ] ઇસલિયે [જ્ઞાનં અન્યત્ ] જ્ઞાન અન્ય હૈ, [આકાશમ્ અન્યત્ ]
આકાશ અન્ય હૈ
ઇસલિયે [જ્ઞાનમ્ અન્યત્ ] જ્ઞાન અન્ય હૈ [તથા અધ્યવસાનં અન્યત્ ] તથા અધ્યવસાન અન્ય હૈ (
Page 572 of 642
PDF/HTML Page 605 of 675
single page version
(પુણ્ય-પાપ) [તથા પ્રવ્રજ્યામ્ ] તથા દીક્ષા [અભ્યુપયાન્તિ ] માનતે હૈં
વ્યતિરેક હૈ (અર્થાત્ દોનોં ભિન્ન હૈં)
વ્યતિરેક (
Page 573 of 642
PDF/HTML Page 606 of 675
single page version
નિશ્ચયસાધિતો દ્રષ્ટવ્યઃ
ચારિત્રસ્થિતિરૂપં સ્વસમયમવાપ્ય મોક્ષમાર્ગમાત્મન્યેવ પરિણતં કૃત્વા સમવાપ્તસમ્પૂર્ણવિજ્ઞાનઘનસ્વભાવં
અધ્યવસાનકે વ્યતિરેક હૈ
હી જ્ઞાન હૈ
અનાદિ વિભ્રમ જિસકા મૂલ હૈ ઐસે ધર્મ-અધર્મરૂપ (પુણ્ય-પાપરૂપ, શુભ-અશુભરૂપ,)
પરસમયકો દૂર કરકે, સ્વયં હી પ્રવ્રજ્યારૂપકો પ્રાપ્ત કરકે (અર્થાત્ સ્વયં હી નિશ્ચયચારિત્રરૂપ
દીક્ષાભાવકો પ્રાપ્ત કરકે), દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રમેં સ્થિતિરૂપ સ્વસમયકો પ્રાપ્ત કરકે,
મોક્ષમાર્ગકો અપનેમેં હી પરિણત કરકે, જિસને સમ્પૂર્ણ વિજ્ઞાનઘનસ્વભાવકો પ્રાપ્ત કિયા હૈ
ઐસા, ત્યાગગ્રહણસે રહિત, સાક્ષાત્ સમયસારભૂત પરમાર્થરૂપ શુદ્ધજ્ઞાન એક અવસ્થિત
Page 574 of 642
PDF/HTML Page 607 of 675
single page version
અતિવ્યાપ્તિવાલા નહીં હૈ, ઔર અપની સર્વ અવસ્થાઓંમેં હૈ; ઇસલિએ અવ્યાપ્તિવાલા નહીં હૈ
કિતને હી તો
(ધર્મ) પરદ્રવ્યકે નિમિત્તસે હુયે હૈં ઉન્હેં કહનેસે પરમાર્થભૂત આત્માકા શુદ્ધ સ્વરૂપ કૈસે જાના
જા સકતા હૈ ? ઇસલિએ જ્ઞાનકે કહનેસે હી છદ્મસ્થ જ્ઞાની આત્માકો પહિચાન સકતા હૈ
સ્વસમયકો પ્રાપ્ત કરકે, ઐસે સ્વસમયરૂપ પરિણમનસ્વરૂપ મોક્ષમાર્ગમેં અપનેકો પરિણમિત
કરકે, સમ્પૂર્ણવિજ્ઞાનઘનસ્વભાવકો પ્રાપ્ત હુઆ હૈ, ઔર જિસમેં કોઈ ત્યાગ-ગ્રહણ નહીં હૈ, ઐસે
સાક્ષાત્ સમયસારસ્વરૂપ, પરમાર્થભૂત, નિશ્ચલ રહા હુઆ, શુદ્ધ, પૂર્ણ જ્ઞાનકો (પૂર્ણ
આત્મદ્રવ્યકો) દેખના ચાહિએ
Page 575 of 642
PDF/HTML Page 608 of 675
single page version
માદાનોજ્ઝનશૂન્યમેતદમલં જ્ઞાનં તથાવસ્થિતમ્
શુદ્ધજ્ઞાનઘનો યથાઽસ્ય મહિમા નિત્યોદિતસ્તિષ્ઠતિ
એકાગ્ર
પૂર્ણ જ્ઞાનકા પ્રત્યક્ષ દેખના હૈ
[આદાન-ઉજ્ઝન-શૂન્યમ્ ] ગ્રહણત્યાગસે રહિત, [એતત્ અમલં જ્ઞાનં ] યહ અમલ (
મહિમા ] આદિ-મધ્ય-અન્તરૂપ વિભાગોંસે રહિત ઐસી સહજ ફૈ લી હુઈ પ્રભાકે દ્વારા દેદીપ્યમાન
ઐસી ઉસકી શુદ્ધજ્ઞાનઘનસ્વરૂપ મહિમા [નિત્ય-ઉદિતઃ-તિષ્ઠતિ ] નિત્ય-ઉદિત રહે (
સદા ઉદિત રહતી હૈ
Page 576 of 642
PDF/HTML Page 609 of 675
single page version
તથાત્તમાદેયમશેષતસ્તત્
પૂર્ણસ્ય સન્ધારણમાત્મનીહ
ઔર [આદેયમ્ તત્ અશેષતઃ આત્તમ્ ] ગ્રહણ કરને યોગ્ય સબ ગ્રહણ કિયા હૈ
જો કુછ થા ઉસે ગ્રહણ કિયા હૈ
હૈ કિ જિસસે ઉસકે દેહકી શંકા કી જા સકે ? (જ્ઞાનકે દેહ હો હી નહીં સકતી, ક્યોંકિ ઉસકે
કર્મ-નોકર્મરૂપ આહાર હી નહીં હૈ
Page 577 of 642
PDF/HTML Page 610 of 675
single page version
[મૂર્તઃ ] મૂર્તિક હૈ, [યસ્માત્ ] ક્યોંકિ [સઃ તુ પુદ્ગલમયઃ ] વહ પુદ્ગલમય હૈ
[તસ્ય ] ઉસકા (
Page 578 of 642
PDF/HTML Page 611 of 675
single page version
સ્વાભાવિક) ગુણકી સામર્થ્યસે જ્ઞાનકે દ્વારા પરદ્રવ્યકા ગ્રહણ તથા ત્યાગ કરના અશક્ય હૈ
કારણ નહીં હૈ
Page 579 of 642
PDF/HTML Page 612 of 675
single page version
[વદન્તિ ] યહ કહતે હૈં કિ [ઇદં લિઙ્ગમ્ ] યહ (બાહ્ય) લિંગ [મોક્ષમાર્ગઃ ઇતિ ] મોક્ષમાર્ગ હૈ
[દર્શનજ્ઞાનચારિત્રાણિ સેવન્તે ] દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રકા હી સેવન કરતે હૈં
Page 580 of 642
PDF/HTML Page 613 of 675
single page version
દર્શનાત્
ઉપાસના દેખી જાતી હૈ (અર્થાત્ વે શરીરાશ્રિત દ્રવ્યલિંગકા ત્યાગ કરકે દર્શનજ્ઞાનચારિત્રકો
મોક્ષમાર્ગકે રૂપમેં સેવન કરતે હુએ દેખે જાતે હૈં)
નિશ્ચય હુઆ કિ
Page 581 of 642
PDF/HTML Page 614 of 675
single page version
Page 582 of 642
PDF/HTML Page 615 of 675
single page version
હૈં; ઉન વ્રતોંકો યહાઁ નહીં છુડાયા હૈ, કિન્તુ યહ કહા હૈ કિ ઉન વ્રતોંકા ભી મમત્વ છોડકર પરમાર્થ
મોક્ષમાર્ગમેં લગનેસે મોક્ષ હોતા હૈ, કેવલ વેશમાત્રસે
હૈ); [મુમુક્ષુણા મોક્ષમાર્ગઃ એકઃ એવ સદા સેવ્યઃ ] ઇસલિયે મોક્ષકે ઇચ્છુક પુરુષકો (યહ
દર્શનજ્ઞાનચારિત્રસ્વરૂપ) મોક્ષમાર્ગ એક હી સદા સેવન કરને યોગ્ય હૈ
વિહાર મત કર
Page 583 of 642
PDF/HTML Page 616 of 675
single page version
નિરોધેનાત્યન્તમેકાગ્રો ભૂત્વા દર્શનજ્ઞાનચારિત્રાણ્યેવ ધ્યાયસ્વ; તથા સકલકર્મકર્મફલચેતનાસંન્યાસેન
શુદ્ધજ્ઞાનચેતનામયો ભૂત્વા દર્શનજ્ઞાનચારિત્રાણ્યેવ ચેતયસ્વ; તથા દ્રવ્યસ્વભાવવશતઃ પ્રતિક્ષણ-
વિજૃમ્ભમાણપરિણામતયા તન્મયપરિણામો ભૂત્વા દર્શનજ્ઞાનચારિત્રેષ્વેવ વિહર; તથા જ્ઞાનરૂપ-
મેકમેવાચલિતમવલમ્બમાનો જ્ઞેયરૂપેણોપાધિતયા સર્વત એવ પ્રધાવત્સ્વપિ પરદ્રવ્યેષુ સર્વેષ્વપિ મનાગપિ
મા વિહાર્ષીઃ
સોઽવશ્યં સમયસ્ય સારમચિરાન્નિત્યોદયં વિન્દતિ
સમસ્ત અન્ય ચિન્તાકે નિરોધ દ્વારા અત્યન્ત એકાગ્ર હોકર દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રકા હી ધ્યાન કર; તથા
સમસ્ત કર્મચેતના ઔર કર્મફલચેતનાકે ત્યાગ દ્વારા શુદ્ધજ્ઞાનચેતનામય હોકર દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રકો
હી ચેત
અવલમ્બન કરતા હુઆ, જો જ્ઞેયરૂપ હોનેસે ઉપાધિસ્વરૂપ હૈં ઐસે સર્વ ઓરસે ફૈ લતે હુએ સમસ્ત
પરદ્રવ્યોંમેં કિંચિત્ માત્ર ભી વિહાર મત કર
નહીં કરના ચાહિએ
Page 584 of 642
PDF/HTML Page 617 of 675
single page version
લિંગે દ્રવ્યમયે વહન્તિ મમતાં તત્ત્વાવબોધચ્યુતાઃ
પ્રાગ્ભારં સમયસ્ય સારમમલં નાદ્યાપિ પશ્યન્તિ તે
ચેતતિ ] ઉસીકો ચેતતા હૈ
નિત્ય-ઉદયં સમયસ્ય સારમ્ અચિરાત્ અવશ્યં વિન્દતિ ] વહ પુરુષ, જિસકા ઉદય નિત્ય રહતા હૈ
ઐસે સમયકે સારકો (અર્થાત્ પરમાત્માકે રૂપકો) અલ્પ કાલમેં હી અવશ્ય પ્રાપ્ત કરતા હૈ અર્થાત્
ઉસકા અનુભવ કરતા હૈ
અપને આત્માકે દ્વારા દ્રવ્યમય લિંગમેં મમતા કરતે હૈં (અર્થાત્ યહ માનતે હૈં કિ યહ દ્રવ્યલિંગ હી
હમેં મોક્ષ પ્રાપ્ત કરા દેગા), [તે તત્ત્વ-અવબોધ-ચ્યુતાઃ અદ્ય અપિ સમયસ્ય સારમ્ ન પશ્યન્તિ ]
વે પુરુષ તત્ત્વકે યથાર્થ જ્ઞાનસે રહિત હોતે હુએ અભી તક સમયકે સારકો (અર્થાત્ શુદ્ધ આત્માકો)
નહીં દેખતે
[અખણ્ડમ્ ] અખણ્ડ હૈ (અર્થાત્ જિસમેં અન્ય જ્ઞેય આદિકે નિમિત્ત ખણ્ડ નહીં હોતે), [એકમ્ ]
એક હૈ (અર્થાત્ પર્યાયોંસે અનેક અવસ્થારૂપ હોને પર ભી જો એકરૂપત્વકો નહીં છોડતા),
[અતુલ-આલોકં ] અતુલ (
ચૈતન્યપ્રકાશકા સમૂહરૂપ હૈ), [અમલં ] અમલ હૈ (અર્થાત્ રાગાદિ-વિકારરૂપી મલસે રહિત હૈ)
Page 585 of 642
PDF/HTML Page 618 of 675
single page version
પશ્યન્તિ
કિ યહ દ્રવ્યલિંગ હી મોક્ષકા દાતા હૈ), [તૈઃ સમયસારઃ ન જ્ઞાતઃ ] ઉન્હોંને સમયસારકો નહીં જાના
વ્યવહારમેં મૂઢ (મોહી) હોતે હુએ, પ્રૌઢ વિવેકવાલે નિશ્ચય (
પરન્તુ જિસસે ભેદજ્ઞાન હોતા હૈ ઐસે નિશ્ચયકો વે નહીં જાનતે
Page 586 of 642
PDF/HTML Page 619 of 675
single page version
જ્ઞાનમેકમિદમેવ હિ સ્વતઃ
બુદ્ધયઃ તુષં કલયન્તિ, ન તણ્ડુલમ્ ] જૈસે જગતમેં જિનકી બુદ્ધિ તુષકે જ્ઞાનમેં હી મોહિત હૈ
(
(અર્થાત્ જો શરીરાદિકી ક્રિયામેં મમત્વ કિયા કરતે હૈં), ઉન્હોંને શુદ્ધાત્માનુભવનરૂપ પરમાર્થકો
જાના નહીં હૈ; અર્થાત્ ઐસે જીવ શરીરાદિ પરદ્રવ્યકો હી આત્મા જાનતે હૈં, વે પરમાર્થ આત્માકે
સ્વરૂપકો જાનતે હી નહીં
જ્ઞાનમ્ એવ હિ એકમ્ સ્વતઃ ] માત્ર યહ જ્ઞાન હી નિજસે (આત્મદ્રવ્યસે) હોતા હૈ
હૈં
Page 587 of 642
PDF/HTML Page 620 of 675
single page version
ભાવાત્; યદેવ શ્રમણશ્રમણોપાસકવિકલ્પાતિક્રાન્તં
કહતા હૈ); [નિશ્ચયનયઃ ] નિશ્ચયનય [સર્વલિઙ્ગાનિ ] સભી લિંગોંકો (અર્થાત્ કિસી ભી લિંગકો)
[મોક્ષપથે ન ઇચ્છતિ ] મોક્ષમાર્ગમેં નહીં માનતા
પરમાર્થ નહીં, ક્યોંકિ વહ (પ્રરૂપણા) સ્વયં અશુદ્ધ દ્રવ્યકી અનુભવનસ્વરૂપ હૈ, ઇસલિયે ઉસકો
પરમાર્થતાકા અભાવ હૈ; શ્રમણ ઔર શ્રમણોપાસકકે ભેદોંસે અતિક્રાન્ત, દર્શનજ્ઞાનમેં પ્રવૃત્ત
પરિણતિમાત્ર (