Page 528 of 642
PDF/HTML Page 561 of 675
single page version
na ki~nchit api bhaNitaH ] tujhase kuCh bhI nahI.n kahA hai; [abuddhaH ] tU aj~nAnI hotA huA [ki.n
ruShyasi ] kyo.n roSh karatA hai ?
hokar), [shrotraviShayam Agata.n shabdam ] shrotra-indriyake viShayame.n Aye hue shabdako [vinirgrahItu.n na
eti ] grahaN karaneko (
[chakShurviShayam Agata.n ] chakShu-indriyake viShayame.n Aye hue [rUpam ] rUpako [vinirgrahItu.n na eti ]
grahaN karaneko nahI.n jAtA
ga.ndham ] dhrANaindriyake viShayame.n AI huI ga.ndhako [vinirgrahItu.n na eti ] (apane sthAnase chyut hokar)
grahaN karane nahI.n jAtA
rasam ] rasanA-indriyake viShayame.n Aye huye rasako (apane sthAnase chyut hokar), [vinirgrahItu.n na
eti ] grahaN karane nahI.n jAtA
Page 529 of 642
PDF/HTML Page 562 of 675
single page version
Agata.n sparsham ] kAyake (-sparshendriyake) viShayame.n Aye hue sparshako (apane sthAnase chyut
hokar), [vinirgrahItu.n na eti ] grahaN karane nahI.n jAtA
hokar), [buddhiviShayam Agata.n tu guNam ] buddhike viShayame.n Aye hue guNako [vinirgrahItu.n na eti ]
grahaN karane nahI.n jAtA
hokar), [buddhiviShayam Agata.n dravyam ] buddhike viShayame.n Aye hue dravyako [vinirgrahItu.n na eti ]
grahaN karane nahI.n jAtA
(kalyANakArI buddhiko, samyagj~nAnako) na prApta huA svaya.n [parasya vinirgrahamanAH ] parako grahaN
karanekA man karatA hai
Page 530 of 642
PDF/HTML Page 563 of 675
single page version
yathA tadasannidhAne tathA tatsannidhAne.api svarUpeNaiv prakAshate
vikriyAyai kalpyate
iti svaj~nAne nAtmAna.n prayojayanti, na chAtmApyayaHkAntopalakR^iShTAyaHsUchIvat svasthAnAtprachyutya tAn
j~nAtumAyAti; kintu vastusvabhAvasya pareNotpAdayitumashakyatvAt paramutpAdayitumashakta tvAchcha yathA
tadasannidhAne tathA tatsannidhAne.api svarUpeNaiv jAnIte
mujhe prakAshit kar’, aur dIpak bhI lohachumbak
isaliye, dIpak jaise bAhyapadArthakI asamIpatAme.n apane svarUpase hI prakAshatA hai
prakAshatA hai aise dIpakako, vastusvabhAvase hI vichitra pariNatiko prApta hotA huA manohar yA
amanohar ghaTapaTAdi bAhyapadArtha ki.nchitmAtra bhI vikriyA utpanna nahI.n karatA
sU.ngh, tU mujhe chakh, tU mujhe sparsha kar, tU mujhe jAn,’ aur AtmA bhI lohachumbak-pAShANase
khI.nchI gaI lohekI suIkI bhA.Nti apane sthAnase chyut hokar unhe.n (
vastusvabhAv parako utpanna nahI.n kar sakatA isaliye, AtmA jaise bAhya padArtho.nkI asamIpatAme.n
(apane svarUpase hI jAnatA hai) usIprakAr bAhyapadArtho.nkI samIpatAme.n bhI apane svarUpase hI
jAnatA hai
utpanna nahI.n karate
Page 531 of 642
PDF/HTML Page 564 of 675
single page version
yAyAtkAmapi vikriyA.n tat ito dIpaH prakAshyAdiv
rAgadveShamayIbhavanti sahajA.n mu.nchantyudAsInatAm
karaneke liye (
jAnatA hai
prakAshit honevAle dIpakako ghaTapaTAdi padArtha vikAr nahI.n karate
dravyako jAnakar, unhe.n achChA burA mAnakar rAg-dveSh karatA hai, vah aj~nAn hI hai
bhI vikriyAko prApta nahI.n hotA, [dIpaH prakAshyAt iv ] jaise dIpak prakAshya (
[kim sahajAm udAsInatAm mu.nchanti, rAgadveShamayIbhavanti ] apanI sahaj udAsInatAko kyo.n Cho.Dte
hai.n tathA rAgadveShamay kyo.n hote hai.n ? (isaprakAr AchAryadevane soch kiyA hai
Page 532 of 642
PDF/HTML Page 565 of 675
single page version
pUrvAgAmisamastakarmavikalA bhinnAstadAtvodayAt
vindanti svarasAbhiShikta bhuvanA.n j~nAnasya sa.nchetanAm
rahatA ?’ is prakAr AchAryadevane jo soch kiyA hai so uchit hI hai, kyo.nki jab tak shubh rAg hai tab
tak prANiyo.nko aj~nAnase duHkhI dekhakar karuNA utpanna hotI hai aur usase soch bhI hotA hai
[pUrva-AgAmi-samasta-karma-vikalAH ] jo bhUtakAlake tathA bhaviShyakAlake samasta karmo.nse rahit
hai.n aur [tadAtva-udayAt bhinnAH ] jo vartamAn kAlake karmodayase bhinna hai.n, [dUr-ArUDh-charitra-
vaibhav-balAt j~nAnasya sa~nchetanAm vindanti ] ve (
lokako sI.nchA hai
hokar chAritra a.ngIkAr karate hai.n
hai aur usakA shraddhAn (pratIti) dR^i.Dh.h.h karatA hai; yah to avirat, deshavirat, aur pramatta avasthAme.n
Page 533 of 642
PDF/HTML Page 566 of 675
single page version
cha.Dhkar, kevalaj~nAn utpanna karake, sAkShAt
AtmA pratyAkhyAn hai aur jo udayame.n Aye hue vartamAn karmakA mamatva Cho.De vah AtmA AlochanA
hai; sadA aise pratikramaN, pratyAkhyAn aur AlochanApUrvak pravartamAn AtmA chAritra hai
pariNaman j~nAnake svAmitvabhAvase hotA hai, karmake aur karmaphalake svAmitvabhAvase nahI.n hotA
Page 534 of 642
PDF/HTML Page 567 of 675
single page version
jo AtmA [AtmAna.n tu ] apaneko [nivartayati ] dUr rakhatA hai [saH ] vah AtmA [pratikramaNam ]
pratikramaN karatA hai
[yaH ] jo AtmA [chetayate ] chetatA hai
Page 535 of 642
PDF/HTML Page 568 of 675
single page version
uttarakarmakAraNebhyo bhAvebhyo.atyanta.n nivR^ittaH, vartamAna.n karmavipAkamAtmano.atyantabhedenopalabhamAnaH,
svasminnev khalu j~nAnasvabhAve nirantaracharaNAchchAritra.n bhavati
chetayitA ] vah AtmA [khalu ] vAstavame.n [charitra.n bhavati ] chAritra hai
(bhaviShyakAlake karmo.nko) pratyAkhyAnarUp karatA huA pratyAkhyAn hai; vahI AtmA, vartamAn
karmavipAkako apanese (
karatA huA, pUrvakarmo.nke kAryarUp aur uttarakarmo.nke kAraNarUp bhAvo.nse atyanta nivR^itta hotA huA,
vartamAn karmavipAkako apanese (AtmAse) atyanta bhedapUrvak anubhav karatA huA, apaneme.n hI
karanA so pratyAkhyAn hai aur vartamAn doShase AtmAko pR^ithak karanA so AlochanA hai
trikAlake karmo.nse apaneko bhinna jAnatA hai, shraddhA karatA hai aur anubhav karatA hai, vah AtmA
svaya.n hI pratikramaN hai, svaya.n hI pratyAkhyAn hai aur svaya.n hI AlochanA hai
nishchayachAritra hai
Page 536 of 642
PDF/HTML Page 569 of 675
single page version
prakAshate j~nAnamatIv shuddham
bodhasya shuddhi.n niruNaddhi bandhaH
hotA hai
sa.nchetanAse [bandhaH dhAvan ] ba.ndh dau.DtA huA [bodhasya shuddhi.n niruNaddhi ] j~nAnakI shuddhatAko rokatA
hai, arthAt j~nAnakI shuddhatA nahI.n hone detA
Page 537 of 642
PDF/HTML Page 570 of 675
single page version
phi rase bhI [aShTavidham tat ] ATh prakArake karmako
tat ] ATh prakArake karmako
Page 538 of 642
PDF/HTML Page 571 of 675
single page version
karmaphalachetanA
nATayitvA svabhAvabhUtA bhagavatI j~nAnachetanaivaikA nityamev nATayitavyA
karmachetanA hai; aur j~nAnase anyame.n aisA chetanA ki ‘ise mai.n bhogatA hU.N’, vah karmaphalachetanA hai
usase karmokA bandha hotA hai)
aur
Page 539 of 642
PDF/HTML Page 572 of 675
single page version
7
me duShkR^itamiti 9
tab jIvane usake pratikA mamatva Cho.DA, yahI usakA mithyA karanA hai)
mithyA ho
Page 540 of 642
PDF/HTML Page 573 of 675
single page version
duShkR^itamiti 19
merA duShkR^it mithyA ho
merA duShkR^it mithyA ho
Page 541 of 642
PDF/HTML Page 574 of 675
single page version
ho
ho
ho
Page 542 of 642
PDF/HTML Page 575 of 675
single page version
ho
ho
Page 543 of 642
PDF/HTML Page 576 of 675
single page version
ek lagAyA hai
lagAye hai.n
phi ra man, vachan, kAyame.nse do liye hai.n yah batAneke liye ‘3’ ke pAs ‘2’ kA a.nk rakhanA chAhie
Page 544 of 642
PDF/HTML Page 577 of 675
single page version
karmose.n rahit) chaitanyasvarUp AtmAme.n AtmAse hI (
anubhav kare, isakI yah vidhi hai
use bhoganekA abhiprAy nahI.n rahA; us samay, bhUt kAlame.n jo dhan kamAyA thA vah nahI.n
kamAneke samAn hI hai; isIprakAr, jIvane pahale karma bandha kiyA thA; phi ra jab use
ahitarUp jAnakar usake prati mamatva Cho.D.h.h diyA aur usake phalame.n lIn na huA, tab
bhUtakAlame.n jo karma bA.NdhA thA vah nahI.n bA.Ndhaneke samAn mithyA hI hai
Page 545 of 642
PDF/HTML Page 578 of 675
single page version
Page 546 of 642
PDF/HTML Page 579 of 675
single page version
Page 547 of 642
PDF/HTML Page 580 of 675
single page version
huA) karma [sakalam Alochya ] us sabakI AlochanA karake (