Page 508 of 642
PDF/HTML Page 541 of 675
single page version
seTikA kuDayAderbhavantI kuDayAdirev bhavet; eva.n sati seTikAyAH svadravyochChedaH
ve do sva-svAmirUp a.nsh hI hai.n
hai
Page 509 of 642
PDF/HTML Page 542 of 675
single page version
jIvati chetayitA pudgalAderbhavan pudgalAdirev bhavet; eva.n sati chetayituH svadravyochChedaH
kalaIkI hI kalaI hai
hI hai.n
nahI.n ?’
hI niShedh kar diyA hai
Page 510 of 642
PDF/HTML Page 543 of 675
single page version
seTikA kuDayAderbhavantI kuDayAdirev bhavet, eva.n sati seTikAyAH svadravyochChedaH
bhavati
hai.n
dIvAr-Adi hI honI chAhie (arthAt kalaI dIvAr-Adi svarUp hI honI chAhie); aisA hone
par, kalaIke svadravyakA uchChed ho jAyegA
Page 511 of 642
PDF/HTML Page 544 of 675
single page version
bhavadAtmaiv bhavatIti tattvasambandhe jIvati chetayitA pudgalAderbhavan pudgalAdirev bhavet; eva.n
sati chetayituH svadravyochChedaH
hai, kintu ve do sva-svAmirUp a.nsh hI hai.n
j~nAn honese j~nAn vah AtmA hI hai :’
honA chAhie); aisA hone par, chetayitAke svadravyakA uchChed ho jAyegA
bhinna anya koI chetayitA nahI.n hai, kintu ve do sva-svAmirUp a.nsh hI hai.n
Page 512 of 642
PDF/HTML Page 545 of 675
single page version
svabhAvasya pariNAmenotpadyamAnA kuDayAdiparadravya.n seTikAnimittakenAtmanaH svabhAvasya
pariNAmenotpadyamAnamAtmanaH svabhAven shvetayatIti vyavahriyate, tathA chetayitApi j~nAnaguN-
nirbharasvabhAvaH svaya.n pudgalAdiparadravyasvabhAvenApariNamamAnaH pudgalAdiparadravya.n chAtmasvabhAvenA-
pariNamayan pudgalAdiparadravyanimittakenAtmano j~nAnaguNanirbharasvabhAvasya pariNAmenotpadyamAnaH
pudgalAdiparadravya.n chetayitR^inimittakenAtmanaH svabhAvasya pariNAmenotpadyamAnamAtmanaH svabhAven
jAnAtIti vyavahriyate
karatI huI, dIvAr-Adi paradravya jisako nimitta hai.n aise apane shvetaguNase paripUrNa svabhAvake
pariNAm dvArA utpanna hotI huI, kalaI jisako nimitta hai aise apane (
paradravyako apane svabhAvarUp pariNamit na karAtA huA, pudgalAdi paradravya jisako nimitta hai.n aise
apane j~nAnaguNase paripUrNa svabhAvake pariNAm dvArA utpanna hotA huA, chetayitA jisako nimitta hai
aise apane (
Page 513 of 642
PDF/HTML Page 546 of 675
single page version
shvetaguNanirbharasvabhAvasya pariNAmenotpadyamAnA kuDayAdiparadravya.n seTikAnimittakenAtmanaH svabhAvasya
pariNAmenotpadyamAnamAtmanaH svabhAven shvetayatIti vyavahriyate, tathA chetayitApi darshanaguN-
nirbharasvabhAvaH svaya.n pudgalAdiparadravyasvabhAvenApariNamamAnaH pudgalAdiparadravya.n chAtmasvabhAvenA-
pariNamayan pudgalAdiparadravyanimittakenAtmano darshanaguNanirbharasvabhAvasya pariNAmenotpadyamAnaH
pudgalAdiparadravya.n chetayitR^inimittakenAtmanaH svabhAvasya pariNAmenotpadyamAnamAtmanaH svabhAven
pashyatIti vyavahriyate
kenAtmanaH shvetaguNanirbharasvabhAvasya pariNAmenotpadyamAnA kuDayAdiparadravya.n seTikAnimittakenAtmanaH
karAtI huI, dIvAr-Adi paradravya jisako nimitta hai.n aise apane shvetaguNase paripUrNa svabhAvake
pariNAm dvArA utpanna huI, kalaI jisako nimitta hai aise apane (
svabhAvarUp pariNamit na karAtA huA, pudgalAdi paradravya jisako nimitta hai.n aise apane
darshanaguNase paripUrNa svabhAvake pariNAm dvArA utpanna hotA huA, chetayitA jisako nimitta hai aise
apane (
karAtI huI, dIvAr-Adi paradravya jisako nimitta hai aise apane shvetaguNase paripUrNa svabhAvake pariNAm
dvArA utpanna hotI huI, kalaI jisako nimitta hai aise apane (
Page 514 of 642
PDF/HTML Page 547 of 675
single page version
j~nAnadarshanaguNanirbharaparApohanAtmakasvabhAvaH svaya.n pudgalAdiparadravyasvabhAvenApariNamamAnaH pudgalAdi-
paradravya.n chAtmasvabhAvenApariNamayan pudgalAdiparadravyanimittakenAtmano j~nAnadarshanaguNanirbhar-
parApohanAtmakasvabhAvasya pariNAmenotpadyamAnaH pudgalAdiparadravya.n chetayitR^inimittakenAtmanaH svabhAvasya
pariNAmenotpadyamAnamAtmanaH svabhAvenApohatIti vyavahriyate
aur pudgalAdi paradravyako apane svabhAvarUp pariNamit na karAtA huA, pudgalAdi paradravya jisako
nimitta hai aise apane j~nAnadarshanaguNase paripUrNa par-apohanAtmak (
jA sakatA, tyAg karanevAlA nahI.n kahA jA sakatA; kyo.nki paradravyake aur AtmAke nishchayase koI
bhI sambandha nahI.n hai
Page 515 of 642
PDF/HTML Page 548 of 675
single page version
naikadravyagata.n chakAsti kimapi dravyAntara.n jAtuchit
ki.n dravyAntarachumbanAkuladhiyastattvAchchyavante janAH
manyaddravya.n bhavati yadi vA tasya ki.n syAtsvabhAvaH
rj~nAna.n j~neya.n kalayati sadA j~neyamasyAsti naiv
dravya-gata.n kim-api dravya-antara.n jAtuchit na chakAsti ] ek dravyake bhItar koI bhI anya dravya
rahatA huA ka dApi bhAsit nahI.n hotA
mAnyatAse Akul buddhivAle hote hue [tattvAt ] tattvase (shuddha svarUpase) [ki.n chyavante ] kyo.n
chyut hote hai.n ?
hote hai.n ki ‘j~nAnako paraj~neyo.nke sAth paramArtha sambandha hai’; yah unakA aj~nAn hai
Page 516 of 642
PDF/HTML Page 549 of 675
single page version
j~nAna.n j~nAna.n bhavati na punarbodhyatA.n yAti bodhyam
bhAvAbhAvau bhavati tirayan yen pUrNasvabhAvaH
svabhAvasya bhavati ] kyA sheSh koI anyadravya us (
isaprakAr j~nAn j~neyako sadA jAnatA hai [j~neyam asya asti na ev ] tathApi j~ney j~nAnakA
kadApi nahI.n hotA
bhI nahI.n hotA
[punaH bodhyam bodhyatA.n na yAti ] aur j~ney j~neyatvako prApta na ho
pUrNasvabhAv (pragaT) ho jAye
j~nAname.n jo bhAv aur abhAvarUp do avasthAai.n hotI hai.n ve miT jAye.n aur j~nAn pUrNasvabhAvako
prApta ho jAye
Page 517 of 642
PDF/HTML Page 550 of 675
single page version
nahI.n hote; ve mAtra aj~nAnadashAme.n pravartamAn jIvake pariNAm hai.n
Page 518 of 642
PDF/HTML Page 551 of 675
single page version
AtmA [teShu viShayeShu ] un viShayo.nme.n [ki.n hanti ] kyA ghAt karegA ?
karmaNi ] un ka rmame.n [ki.n hanti ] kyA ghAt karegA ? (kuCh bhI ghAt nahI.n kar sakatA
kAyeShu ] un kAyo.nme.n [ki.n hanti ] kyA ghAt karegA ? (kuCh bhI ghAt nahI.n kar sakatA
ki.nchitmAtra bhI [na api nirdiShTaH ] nahI.n kahA hai
Page 519 of 642
PDF/HTML Page 552 of 675
single page version
na hanyate, yathA ghaTapradIpaghAte ghaTo na hanyate
eva.n darshanaj~nAnachAritrANi pudgaladravye na bhavantItyAyAti; anyathA tadghAte pudgaladravya-
samyagdR^iShTike [viShayeShu ] viShayo.nke prati [rAgaH tu ] rAg [na asti ] nahI.n hai
rAgAdik [shabdAdiShu ] shabdAdi viShayo.nme.n (bhI) [na santi ] nahI.n hai.n
rahanevAlA) prakAsh naShTa ho jAtA hai; tathA jisame.n jo hotA hai vah usakA nAsh hone par avashya
naShTa ho jAtA hai (arthAt AdheyakA ghAt hone par AdhArakA ghAt ho jAtA hI hai), jaise prakAshakA
ghAt hone par dIpakakA ghAt ho jAtA hai
hotA
Page 520 of 642
PDF/HTML Page 553 of 675
single page version
atrApi jIvaguNaghAte pudgaladravyaghAtasya, pudgaladravyaghAte jIvaguNaghAtasya cha durnivAratvAt
santi, aj~nAnAbhAvAtsamyag
hone par pudgaladravyakA ghAt, aur pudgaladravyake ghAt hone par darshan-j~nAn-chAritrakA avashya hI
ghAt honA chAhiye
pudgaladravyakA ghAt, aur pudgaladravyake ghAt hone par jIvake guNakA ghAt honA anivArya ho jAy
paradravya hai.n, aur ve samyagdR^iShTime.n (bhI) nahI.n hai.n kyo.nki usake aj~nAnakA abhAv hai; isaprakAr rAg-
dveSh-moh, viShayo.nme.n na honese aur samyagdR^iShTike (bhI) na honese, (ve) hai.n hI nahI.n
ghAt nahI.n hotA; aur pudgaladravyake ghAt hone par darshan-j~nAn-chAritrAdikA ghAt nahI.n hotA; isaliye
jIvake koI bhI guN pudgaladravyame.n nahI.n hai.n
hai.n
hai.n
Page 521 of 642
PDF/HTML Page 554 of 675
single page version
tau vastutvapraNihit
vyaktAtyanta.n svasvabhAven yasmAt
vastutvame.n sthApit (
spaShTatayA kShay karo, [yen pUrNa-achal-archiH sahaja.n j~nAnajyotiH jvalati ] ki jisase, pUrNa aur
achal jisakA prakAsh hai aisI (daidIpyamAn) sahaj j~nAnajyoti prakAshit ho
vastu nahI.n hai.n aisA dikhAI detA hai, aur ghAtikarmo.nkA nAsh hokar kevalaj~nAn utpanna hotA hai
detA, [yasmAt sarva-dravya-utpattiH svasvabhAven antaH atyanta.n vyaktA chakAsti ] kyo.nki sarva
dravyo.nkI utpatti apane svabhAvase hI hotI huI antara.ngame.n atyanta pragaT (spaShTa) prakAshit hotI hai
Page 522 of 642
PDF/HTML Page 555 of 675
single page version
kumbhakaraNAha.nkAranirbharapuruShAdhiShThitavyApR^itakarapuruShasharIrAkAraH kumbhaH syAt
dravyake guNaparyAyo.nkI utpatti nahI.n hotI
[sarvadravyANi ] sarva dravya [svabhAven ] apane apane svabhAvase [utpadya.nte ] utpanna hote hai.n
sarva dravyo.nkA svabhAvase hI utpAd hotA hai
puruSh vidyamAn hai aur jisakA hAth (gha.DA banAnekA) vyApAr karatA hai, aise puruShake
sharIrAkAr ghaT honA chAhiye
Page 523 of 642
PDF/HTML Page 556 of 675
single page version
kumbhakArasvabhAvamaspR^ishantI svasvabhAven kumbhabhAvenotpadyate
yadi nimittabhUtadravyAntarasvabhAvenotpadyante tadA nimittabhUtaparadravyAkArastatpariNAmaH syAt
darshanAt
svapariNAmabhAvenotpadyante
apane svabhAvarUpase dravyake pariNAmakA utpAd dekhA jAtA hai
hI, kumhArake svabhAvako sparsha na karatI huI apane svabhAvase kumbhabhAvarUpase utpanna
hotI hai
nimittabhUt anyadravyo.nke svabhAvase utpanna hote ho.n to unake pariNAm nimittabhUt anyadravyo.nke
AkArake hone chAhie
hai.n, kyo.nki (dravyake) apane svabhAvarUpase dravyake pariNAmakA utpAd dekhaneme.n AtA hai
apane (arthAt sarva dravyo.nke) pariNAmo.nke utpAdak hai.n hI nahI.n; sarva dravya hI, nimittabhUt
anyadravyake svabhAvako sparsha na karate hue, apane svabhAvase apane pariNAmabhAvarUpase utpanna
hote hai.n
Page 524 of 642
PDF/HTML Page 557 of 675
single page version
kataradapi pareShA.n dUShaNa.n nAsti tatra
bhavatu viditamasta.n yAtvabodho.asmi bodhaH
anyadravya unakA nimittamAtra hai; kyo.nki anya dravyake anya dravya guNaparyAy utpanna nahI.n
karatA, yah niyam hai
koI bhI doSh nahI.n hai, [tatra svayam aparAdhI ayam abodhaH sarpati ] vahA.N to svaya.n aparAdhI
yah aj~nAn hI phai latA hai;
utpanna karanevAlA mAnakar us par kop na karo
Page 525 of 642
PDF/HTML Page 558 of 675
single page version
dravyamev kalayanti ye tu te
shuddhabodhavidhurAndhabuddhayaH
aise)
usame.n AtmAkA koI puruShArtha hI nahI.n hai
pariNamit hotA hai
puruShArtha ho to vah unake miTAneme.n bhI ho sakatA hai, kintu yadi dUsareke karAye hI rAg-
dveSh hotA ho to par to rAg-dveSh karAyA hI kare, tab AtmA unhe.n kahA.Nse miTA sakegA?
isaliye rAg-dveSh apane kiye hote hai.n aur apane miTAye miTate hai.n
jAtA
Page 526 of 642
PDF/HTML Page 559 of 675
single page version
Page 527 of 642
PDF/HTML Page 560 of 675
single page version
shiv buddhiko pAyA nahI.n vah par grahaN karanA chahe
aj~nAnI jIv [aha.n bhaNitaH ] ‘mujhase kahA’ aisA mAnakar [ruShyati tuShyati cha ] roSh aur sa.ntoSh
karatA hai (arthAt krodh karatA hai aur prasanna hotA hai)