Samaysar-Hindi (Oriya transliteration). Gatha: 396-414 ; Kalash: 235-243.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 31 of 34

 

Page 568 of 642
PDF/HTML Page 601 of 675
single page version

ଫାସୋ ଣ ହଵଦି ଣାଣଂ ଜମ୍ହା ଫାସୋ ଣ ଯାଣଦେ କିଂଚି .
ତମ୍ହା ଅଣ୍ଣଂ ଣାଣଂ ଅଣ୍ଣଂ ଫାସଂ ଜିଣା ବେଂତି ..୩୯୬..
କମ୍ମଂ ଣାଣଂ ଣ ହଵଦି ଜମ୍ହା କମ୍ମଂ ଣ ଯାଣଦେ କିଂଚି .
ତମ୍ହା ଅଣ୍ଣଂ ଣାଣଂ ଅଣ୍ଣଂ କମ୍ମଂ ଜିଣା ବେଂତି ..୩୯୭..
ଧମ୍ମୋ ଣାଣଂ ଣ ହଵଦି ଜମ୍ହା ଧମ୍ମୋ ଣ ଯାଣଦେ କିଂଚି .
ତମ୍ହା ଅଣ୍ଣଂ ଣାଣଂ ଅଣ୍ଣଂ ଧମ୍ମଂ ଜିଣା ବେଂତି ..୩୯୮..
ଣାଣମଧମ୍ମୋ ଣ ହଵଦି ଜମ୍ହାଧମ୍ମୋ ଣ ଯାଣଦେ କିଂଚି .
ତମ୍ହା ଅଣ୍ଣଂ ଣାଣଂ ଅଣ୍ଣମଧମ୍ମଂ ଜିଣା ବେଂତି ..୩୯୯..
କାଲୋ ଣାଣଂ ଣ ହଵଦି ଜମ୍ହା କାଲୋ ଣ ଯାଣଦେ କିଂଚି .
ତମ୍ହା ଅଣ୍ଣଂ ଣାଣଂ ଅଣ୍ଣଂ କାଲଂ ଜିଣା ବେଂତି ..୪୦୦..
ଆଯାସଂ ପି ଣ ଣାଣଂ ଜମ୍ହାଯାସଂ ଣ ଯାଣଦେ କିଂଚି .
ତମ୍ହାଯାସଂ ଅଣ୍ଣଂ ଅଣ୍ଣଂ ଣାଣଂ ଜିଣା ବେଂତି ..୪୦୧..
ରେ ! ସ୍ପର୍ଶ ହୈ ନହିଂ ଜ୍ଞାନ, କ୍ଯୋଂକି ସ୍ପର୍ଶ କୁଛ ଜାନେ ନହୀଂ.
ଇସ ହେତୁସେ ହୈ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ରୁ ସ୍ପର୍ଶ ଅନ୍ଯପ୍ରଭୂ କହେ ..୩୯୬..
ରେ ! କର୍ମ ହୈ ନହିଂ ଜ୍ଞାନ, କ୍ଯୋଂକି କର୍ମ କୁଛ ଜାନେ ନହୀଂ.
ଇସ ହେତୁସେ ହୈ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ରୁ କର୍ମ ଅନ୍ଯଜିନଵର କହେ ..୩୯୭..
ରେ ! ଧର୍ମ ନହିଂ ହୈ ଜ୍ଞାନ, କ୍ଯୋଂକି ଧର୍ମ କୁଛ ଜାନେ ନହୀଂ.
ଇସ ହେତୁସେ ହୈ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ରୁ ଧର୍ମ ଅନ୍ଯଜିନଵର କହେ ..୩୯୮..
ନହିଂ ହୈ ଅଧର୍ମ ଜୁ ଜ୍ଞାନ, କ୍ଯୋଂକି ଅଧର୍ମ କୁଛ ଜାନେ ନହୀଂ.
ଇସ ହେତୁସେ ହୈ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ଅଧର୍ମ ଅନ୍ଯଜିନଵର କହେ ..୩୯୯..
ରେ ! କାଲ ହୈ ନହିଂ ଜ୍ଞାନ, କ୍ଯୋଂକି କାଲ କୁଛ ଜାନେ ନହୀଂ.
ଇସ ହେତୁସେ ହୈ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ରୁ କାଲ ଅନ୍ଯପ୍ରଭୂ କହେ ..୪୦୦..
ଆକାଶ ହୈ ନହିଂ ଜ୍ଞାନ, କ୍ଯୋଂକି ଆକାଶ କୁଛ ଜାନେ ନହୀଂ.
ଇସ ହେତୁସେ ଆକାଶ ଅନ୍ଯ ରୁ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯପ୍ରଭୂ କହେ ..୪୦୧..

Page 569 of 642
PDF/HTML Page 602 of 675
single page version

ଣଜ୍ଝଵସାଣଂ ଣାଣଂ ଅଜ୍ଝଵସାଣଂ ଅଚେଦଣଂ ଜମ୍ହା .
ତମ୍ହା ଅଣ୍ଣଂ ଣାଣଂ ଅଜ୍ଝଵସାଣଂ ତହା ଅଣ୍ଣଂ ..୪୦୨..
ଜମ୍ହା ଜାଣଦି ଣିଚ୍ଚଂ ତମ୍ହା ଜୀଵୋ ଦୁ ଜାଣଗୋ ଣାଣୀ .
ଣାଣଂ ଚ ଜାଣଯାଦୋ ଅଵ୍ଵଦିରିତ୍ତଂ ମୁଣେଯଵ୍ଵଂ ..୪୦୩..
ଣାଣଂ ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିଂ ଦୁ ସଂଜମଂ ସୁତ୍ତମଂଗପୁଵ୍ଵଗଯଂ .
ଧମ୍ମାଧମ୍ମଂ ଚ ତହା ପଵ୍ଵଜ୍ଜଂ ଅବ୍ଭୁଵଂତି ବୁହା ..୪୦୪..
ଶାସ୍ତ୍ରଂ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାଚ୍ଛାସ୍ତ୍ରଂ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଚ୍ଛାସ୍ତ୍ରଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୦..
ଶବ୍ଦୋ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାଚ୍ଛବ୍ଦୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଂ ଶବ୍ଦଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୧..
ରୂପଂ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାଦ୍ରୂପଂ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଦ୍ରୂପଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୨..
72
ରେ ! ଜ୍ଞାନ ଅଧ୍ଯଵସାନ ନହିଂ, କ୍ଯୋଂକି ଅଚେତନରୂପ ହୈ.
ଇସ ହେତୁସେ ହୈ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ରୁ ଅନ୍ଯ ଅଧ୍ଯଵସାନ ହୈ ..୪୦୨..
ରେ ! ସର୍ଵଦା ଜାନେ ହି ଇସସେ ଜୀଵ ଜ୍ଞାଯକ ଜ୍ଞାନି ହୈ.
ଅରୁ ଜ୍ଞାନ ହୈ ଜ୍ଞାଯକସେ ଅଵ୍ଯତିରିକ୍ତ ଯୋଂ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯ ହୈ ..୪୦୩..
ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵ, ଅରୁ ସଂଯମ, ତଥା ପୂର୍ଵାଂଗଗତ ସବ ସୂତ୍ର ଜୋ.
ଧର୍ମାଧରମ, ଦୀକ୍ଷା ସବହି, ବୁଧ ପୁରୁଷ ମାନେ ଜ୍ଞାନକୋ ..୪୦୪..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଶାସ୍ତ୍ରଂ ] ଶାସ୍ତ୍ର [ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଶାସ୍ତ୍ରଂ
କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] ଶାସ୍ତ୍ର କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ (ଵହ ଜଡ଼ ହୈ), [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନମ୍
ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ଶାସ୍ତ୍ରଂ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଶାସ୍ତ୍ର ଅନ୍ଯ ହୈ[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ
ହୈଂ. [ଶବ୍ଦଃ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ଶବ୍ଦ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଶବ୍ଦଃ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ]
ଶବ୍ଦ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନଂ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ଶବ୍ଦଂ ଅନ୍ଯଂ ] ଶବ୍ଦ
ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [ରୂପଂ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ରୂପ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ,

Page 570 of 642
PDF/HTML Page 603 of 675
single page version

ଵର୍ଣୋ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାଦ୍ଵର୍ଣୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଂ ଵର୍ଣଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୩..
ଗନ୍ଧୋ ଜ୍ଞାନ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାଦ୍ଗନ୍ଧୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଂ ଗନ୍ଧଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୪..
ନ ରସସ୍ତୁ ଭଵତି ଜ୍ଞାନଂ ଯସ୍ମାତ୍ତୁ ରସୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ରସଂ ଚାନ୍ଯଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୫..
ସ୍ପର୍ଶୋ ନ ଭଵତି ଜ୍ଞାନଂ ଯସ୍ମାତ୍ସ୍ପର୍ଶୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଂ ସ୍ପର୍ଶଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୬..
କର୍ମ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାତ୍କର୍ମ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯତ୍କର୍ମ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୭..
ଧର୍ମୋ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାଦ୍ଧର୍ମୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଂ ଧର୍ମଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୮..
[ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ରୂପଂ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] ରୂପ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ
[ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ରୂପଂ ଅନ୍ଯତ୍ ] ରୂପ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ
କହତେ ହୈଂ. [ଵର୍ଣଃ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ଵର୍ଣ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଵର୍ଣଃ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ]
ଵର୍ଣ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ଵର୍ଣଂ ଅନ୍ଯଂ ] ଵର୍ଣ
ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [ଗଂଧଃ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ଗଂଧ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ,
[ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଗଂଧଃ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] ଗଂଧ କୁଛ ଜାନତୀ ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ
[ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ଗଂଧଂ ଅନ୍ଯଂ ] ଗଂଧ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ
ହୈଂ. [ରସଃ ତୁ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ରସ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ତୁ ] କ୍ଯୋଂକି [ରସଃ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ]
ରସ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନଂ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ [ରସଂ ଚ ଅନ୍ଯଂ ] ଔର
ରସ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [ସ୍ପର୍ଶଃ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ସ୍ପର୍ଶ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ
ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ସ୍ପର୍ଶଃ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] ସ୍ପର୍ଶ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ
[ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ସ୍ପର୍ଶଂ ଅନ୍ଯଂ ] ସ୍ପର୍ଶ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ
କହତେ ହୈଂ. [କର୍ମ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] କର୍ମ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [କର୍ମ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ]
କର୍ମ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [କର୍ମ ଅନ୍ଯତ୍ ]
କର୍ମ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [ଧର୍ମଃ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ଧର୍ମ (ଅର୍ଥାତ୍

Page 571 of 642
PDF/HTML Page 604 of 675
single page version

ଜ୍ଞାନମଧର୍ମୋ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାଦଧର୍ମୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯମଧର୍ମଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୩୯୯..
କାଲୋ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ଯସ୍ମାତ୍କାଲୋ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମନ୍ଯଂ କାଲଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୪୦୦..
ଆକାଶମପି ନ ଜ୍ଞାନଂ ଯସ୍ମାଦାକାଶଂ ନ ଜାନାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ତସ୍ମାଦାକାଶମନ୍ଯଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୪୦୧..
ନାଧ୍ଯଵସାନଂ ଜ୍ଞାନମଧ୍ଯଵସାନମଚେତନଂ ଯସ୍ମାତ୍ .
ତସ୍ମାଦନ୍ଯଜ୍ଜ୍ଞାନମଧ୍ଯଵସାନଂ ତଥାନ୍ଯତ୍ ..୪୦୨..
ଯସ୍ମାଜ୍ଜାନାତି ନିତ୍ଯଂ ତସ୍ମାଜ୍ଜୀଵସ୍ତୁ ଜ୍ଞାଯକୋ ଜ୍ଞାନୀ .
ଜ୍ଞାନଂ ଚ ଜ୍ଞାଯକାଦଵ୍ଯତିରିକ୍ତଂ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମ୍ ..୪୦୩..
ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ) ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଧର୍ମଃ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] ଧର୍ମ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ
ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ଧର୍ମଂ ଅନ୍ଯଂ ] ଧର୍ମ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ
ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [ଅଧର୍ମଃ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] ଅଧର୍ମ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ) ଜ୍ଞାନ
ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଅଧର୍ମଃ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] ଅଧର୍ମ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ]
ଇସଲିଏ [ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈଂ, [ଅଧର୍ମଂ ଅନ୍ଯମ୍ ] ଅଧର୍ମ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ]
ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [କାଲଃ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] କାଲ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [କାଲଃ
କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] କାଲ କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ
ହୈ, [କାଲଂ ଅନ୍ଯଂ ] କାଲ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [ଆକାଶମ୍ ଅପି
ଜ୍ଞାନଂ ନ ] ଆକାଶ ଭୀ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଆକାଶଂ କିଂଚିତ୍ ନ ଜାନାତି ] ଆକାଶ
କୁଛ ଜାନତା ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନଂ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, [ଆକାଶମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ]
ଆକାଶ ଅନ୍ଯ ହୈ
[ଜିନାଃ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ. [ଅଧ୍ଯଵସାନଂ ଜ୍ଞାନମ୍ ନ ] ଅଧ୍ଯଵସାନ
ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ଅଧ୍ଯଵସାନମ୍ ଅଚେତନଂ ] ଅଧ୍ଯଵସାନ ଅଚେତନ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ]
ଇସଲିଯେ [ଜ୍ଞାନମ୍ ଅନ୍ଯତ୍ ] ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ [ତଥା ଅଧ୍ଯଵସାନଂ ଅନ୍ଯତ୍ ] ତଥା ଅଧ୍ଯଵସାନ ଅନ୍ଯ ହୈ (
ଐସା ଜିନଦେଵ କହତେ ହୈଂ).
[ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ନିତ୍ଯଂ ଜାନାତି ] (ଜୀଵ) ନିରନ୍ତର ଜାନତା ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ
[ଜ୍ଞାଯକଃ ଜୀଵଃ ତୁ ] ଜ୍ଞାଯକ ଐସା ଜୀଵ [ଜ୍ଞାନୀ ] ଜ୍ଞାନୀ (ଜ୍ଞାନଵାଲା, ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ) ହୈ, [ଜ୍ଞାନଂ ଚ ]
ଔର ଜ୍ଞାନ [ଜ୍ଞାଯକାତ୍ ଅଵ୍ଯତିରିକ୍ତଂ ] ଜ୍ଞାଯକସେ ଅଵ୍ଯତିରିକ୍ତ ହୈ (‘ଅଭିନ୍ନ’ ହୈ, ଜୁଦା ନହୀଂ)

Page 572 of 642
PDF/HTML Page 605 of 675
single page version

ଜ୍ଞାନଂ ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟିଂ ତୁ ସଂଯମଂ ସୂତ୍ରମଙ୍ଗପୂର୍ଵଗତମ୍ .
ଧର୍ମାଧର୍ମଂ ଚ ତଥା ପ୍ରଵ୍ରଜ୍ଯାମଭ୍ଯୁପଯାନ୍ତି ବୁଧାଃ ..୪୦୪..
ନ ଶ୍ରୁତଂ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନଶ୍ରୁତଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ ଶବ୍ଦୋ ଜ୍ଞାନମ-
ଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନଶବ୍ଦଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ ରୂପଂ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନରୂପଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ .
ନ ଵର୍ଣୋ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନଵର୍ଣଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ ଗନ୍ଧୋ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ
ଜ୍ଞାନଗନ୍ଧଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ ରସୋ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନରସଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ ସ୍ପର୍ଶୋ
ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନସ୍ପର୍ଶଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ କର୍ମ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନ-
କର୍ମଣୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ ଧର୍ମୋ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନଧର୍ମଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନାଧର୍ମୋ
ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନାଧର୍ମଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ କାଲୋ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ
ଜ୍ଞାନକାଲଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନାକାଶଂ ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନାକାଶଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ନାଧ୍ଯଵସାନଂ
[ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମ୍ ] ଐସା ଜାନନା ଚାହିଏ.
[ବୁଧାଃ ] ବୁଧ ପୁରୁଷ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନୀ ଜନ) [ଜ୍ଞାନଂ ] ଜ୍ଞାନକୋ ହୀ [ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିଂ ତୁ ] ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି,
[ସଂଯମଂ ] (ଜ୍ଞାନକୋ ହୀ) ସଂଯମ, [ଅଂଗପୂର୍ଵଗତମ୍ ସୂତ୍ରମ୍ ] ଅଂଗପୂର୍ଵଗତ ସୂତ୍ର, [ଧର୍ମାଧର୍ମଂ ଚ ] ଧର୍ମ-ଅଧର୍ମ
(ପୁଣ୍ଯ-ପାପ) [ତଥା ପ୍ରଵ୍ରଜ୍ଯାମ୍ ] ତଥା ଦୀକ୍ଷା [ଅଭ୍ଯୁପଯାନ୍ତି ] ମାନତେ ହୈଂ
.
ଟୀକା :ଶ୍ରୁତ (ଅର୍ଥାତ୍ ଵଚନାତ୍ମକ ଦ୍ରଵ୍ଯଶ୍ରୁତ) ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଶ୍ରୁତ ଅଚେତନ ହୈ;
ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଶ୍ରୁତକେ ଵ୍ଯତିରେକ (ଅର୍ଥାତ୍ ଭିନ୍ନତା) ହୈ. ଶବ୍ଦ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଶବ୍ଦ
(ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ପର୍ଯାଯ ହୈ,) ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଶବ୍ଦକେ ଵ୍ଯତିରେକ (ଅର୍ଥାତ୍ ଭେଦ) ହୈ.
ରୂପ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ରୂପ (ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗୁଣ ହୈ,) ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ରୂପକେ
ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଦୋନୋଂ ଭିନ୍ନ ହୈଂ)
. ଵର୍ଣ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵର୍ଣ (ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗୁଣ ହୈ,)
ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଵର୍ଣକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ହୈ, ଵର୍ଣ ଅନ୍ଯ ହୈ). ଗଂଧ
ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଗଂଧ (ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗୁଣ ହୈ,) ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଗଂଧକେ
ଵ୍ଯତିରେକ (
ଭେଦ, ଭିନ୍ନତା) ହୈ. ରସ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ରସ (ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗୁଣ ହୈ,) ଅଚେତନ
ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ରସକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ. ସ୍ପର୍ଶ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ସ୍ପର୍ଶ (ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା
ଗୁଣ ହୈ,) ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ସ୍ପର୍ଶକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ. କର୍ମ ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି କର୍ମ
ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର କର୍ମକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ. ଧର୍ମ (ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ) ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଧର୍ମ
ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଧର୍ମକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ. ଅଧର୍ମ (ଅଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ) ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି
ଅଧର୍ମ ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଅଧର୍ମକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ.
କାଲ (କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ) ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ,

Page 573 of 642
PDF/HTML Page 606 of 675
single page version

ଜ୍ଞାନମଚେତନତ୍ଵାତ୍, ତତୋ ଜ୍ଞାନାଧ୍ଯଵସାନଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ . ଇତ୍ଯେଵଂ ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ସର୍ଵୈରେଵ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୈଃ ସହ ଵ୍ଯତିରେକୋ
ନିଶ୍ଚଯସାଧିତୋ ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ଯଃ .
ଅଥ ଜୀଵ ଏଵୈକୋ ଜ୍ଞାନଂ, ଚେତନତ୍ଵାତ୍; ତତୋ ଜ୍ଞାନଜୀଵଯୋରେଵାଵ୍ଯତିରେକଃ . ନ ଚ ଜୀଵସ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ
ଜ୍ଞାନତ୍ଵାତ୍ତତୋ ଵ୍ଯତିରେକଃ କଶ୍ଚନାପି ଶଂକ ନୀଯଃ . ଏଵଂ ତୁ ସତି ଜ୍ଞାନମେଵ ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟିଃ, ଜ୍ଞାନମେଵ ସଂଯମଃ,
ଜ୍ଞାନମେଵାଂଗପୂର୍ଵରୂପଂ ସୂତ୍ରଂ, ଜ୍ଞାନମେଵ ଧର୍ମାଧର୍ମୌ, ଜ୍ଞାନମେଵ ପ୍ରଵ୍ରଜ୍ଯେତି ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ଜୀଵପର୍ଯାଯୈରପି ସହାଵ୍ଯତିରେକୋ
ନିଶ୍ଚଯସାଧିତୋ ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ଯଃ
.
ଅଥୈଵଂ ସର୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯଵ୍ଯତିରେକେଣ ସର୍ଵଦର୍ଶନାଦିଜୀଵସ୍ଵଭାଵାଵ୍ଯତିରେକେଣ ଵା ଅତିଵ୍ଯାପ୍ତିମଵ୍ଯାପ୍ତିଂ ଚ
ପରିହରମାଣମନାଦିଵିଭ୍ରମମୂଲଂ ଧର୍ମାଧର୍ମରୂପଂ ପରସମଯମୁଦ୍ଵମ୍ଯ ସ୍ଵଯମେଵ ପ୍ରଵ୍ରଜ୍ଯାରୂପମାପଦ୍ଯ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନ-
ଚାରିତ୍ରସ୍ଥିତିରୂପଂ ସ୍ଵସମଯମଵାପ୍ଯ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗମାତ୍ମନ୍ଯେଵ ପରିଣତଂ କୃତ୍ଵା ସମଵାପ୍ତସମ୍ପୂର୍ଣଵିଜ୍ଞାନଘନସ୍ଵଭାଵଂ
କ୍ଯୋଂକି କାଲ ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର କାଲକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ. ଆକାଶ (ଆକାଶଦ୍ରଵ୍ଯ)
ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଆକାଶ ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଆକାଶକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ. ଅଧ୍ଯଵସାନ
ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଅଧ୍ଯଵସାନ ଅଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର (କର୍ମୋଦଯକୀ ପ୍ରଵୃତ୍ତିରୂପ)
ଅଧ୍ଯଵସାନକେ ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ
. ଇସପ୍ରକାର ଯୋଂ ଜ୍ଞାନକା ସମସ୍ତ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସାଥ ଵ୍ଯତିରେକ ନିଶ୍ଚଯସାଧିତ
ଦେଖନା ଚାହିଏ (ଅର୍ଥାତ୍ ନିଶ୍ଚଯସେ ସିଦ୍ଧ ହୁଆ ସମଝନାଅନୁଭଵ କରନା ଚାହିଏ).
ଅବ, ଜୀଵ ହୀ ଏକ ଜ୍ଞାନ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଜୀଵ ଚେତନ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଔର ଜୀଵକେ ଅଵ୍ଯତିରେକ
(ଅଭେଦ) ହୈ. ଔର ଜ୍ଞାନକା ଜୀଵକେ ସାଥ ଵ୍ଯତିରେକ କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ ଶଂକା କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନକୀ ଜୀଵସେ ଭିନ୍ନତା ହୋଗୀ ଐସୀ ଜରା ଭୀ ଶଂକା କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ), କ୍ଯୋଂକି ଜୀଵ ସ୍ଵଯଂ
ହୀ ଜ୍ଞାନ ହୈ
. ଐସା (ଜ୍ଞାନ ଜୀଵସେ ଅଭିନ୍ନ) ହୋନେସେ, ଜ୍ଞାନ ହୀ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ହୈ, ଜ୍ଞାନ ହୀ ସଂଯମ ହୈ, ଜ୍ଞାନ
ହୀ ଅଂଗପୂର୍ଵରୂପ ସୂତ୍ର ହୈ, ଜ୍ଞାନ ହୀ ଧର୍ମ-ଅଧର୍ମ (ଅର୍ଥାତ୍ ପୁଣ୍ଯ-ପାପ) ହୈ, ଜ୍ଞାନ ହୀ ପ୍ରଵ୍ରଜ୍ଯା (ଦୀକ୍ଷା,
ନିଶ୍ଚଯଚାରିତ୍ର) ହୈଇସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନକା ଜୀଵପର୍ଯାଯୋଂକେ ସାଥ ଭୀ ଅଵ୍ଯତିରେକ ନିଶ୍ଚଯସାଧିତ ଦେଖନା
(ଅର୍ଥାତ୍ ନିଶ୍ଚଯ ଦ୍ଵାରା ସିଦ୍ଧ ହୁଆ ସମଝନାଅନୁଭଵ କରନା) ଚାହିଏ.
ଅବ, ଇସପ୍ରକାର ସର୍ଵ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସାଥ ଵ୍ଯତିରେକକେ ଦ୍ଵାରା ଔର ସର୍ଵ ଦର୍ଶନାଦି
ଜୀଵସ୍ଵଭାଵୋଂକେ ସାଥ ଅଵ୍ଯତିରେକକେ ଦ୍ଵାରା ଅତିଵ୍ଯାପ୍ତିକୋ ଔର ଅଵ୍ଯାପ୍ତିକୋ ଦୂର କରତା ହୁଆ,
ଅନାଦି ଵିଭ୍ରମ ଜିସକା ମୂଲ ହୈ ଐସେ ଧର୍ମ-ଅଧର୍ମରୂପ (ପୁଣ୍ଯ-ପାପରୂପ, ଶୁଭ-ଅଶୁଭରୂପ,)
ପରସମଯକୋ ଦୂର କରକେ, ସ୍ଵଯଂ ହୀ ପ୍ରଵ୍ରଜ୍ଯାରୂପକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ (ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ନିଶ୍ଚଯଚାରିତ୍ରରୂପ
ଦୀକ୍ଷାଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ), ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରମେଂ ସ୍ଥିତିରୂପ ସ୍ଵସମଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ,
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକୋ ଅପନେମେଂ ହୀ ପରିଣତ କରକେ, ଜିସନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଵିଜ୍ଞାନଘନସ୍ଵଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କିଯା ହୈ
ଐସା, ତ୍ଯାଗଗ୍ରହଣସେ ରହିତ, ସାକ୍ଷାତ୍ ସମଯସାରଭୂତ ପରମାର୍ଥରୂପ ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନ ଏକ ଅଵସ୍ଥିତ

Page 574 of 642
PDF/HTML Page 607 of 675
single page version

ହାନୋପାଦାନଶୂନ୍ଯଂ ସାକ୍ଷାତ୍ସମଯସାରଭୂତଂ ପରମାର୍ଥରୂପଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ଜ୍ଞାନମେକମଵସ୍ଥିତଂ ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ଯମ୍ .
(ନିଶ୍ଚଲ) ଦେଖନା (ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ସ୍ଵସଂଵେଦନସେ ଅନୁଭଵ କରନା) ଚାହିଏ.
ଭାଵାର୍ଥ :ଯହାଁ ଜ୍ଞାନକୋ ସମସ୍ତ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ଭିନ୍ନ ଔର ଅପନୀ ପର୍ଯାଯୋଂସେ ଅଭିନ୍ନ ବତାଯା
ହୈ, ଇସଲିଏ ଅତିଵ୍ଯାପ୍ତି ଔର ଅଵ୍ଯାପ୍ତି ନାମକ ଲକ୍ଷଣ-ଦୋଷ ଦୂର ହୋ ଗଯେ. ଆତ୍ମାକା ଲକ୍ଷଣ ଉପଯୋଗ
ହୈ, ଔର ଉପଯୋଗମେଂ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଧାନ ହୈ; ଵହ (ଜ୍ଞାନ) ଅନ୍ଯ ଅଚେତନ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵହ
ଅତିଵ୍ଯାପ୍ତିଵାଲା ନହୀଂ ହୈ, ଔର ଅପନୀ ସର୍ଵ ଅଵସ୍ଥାଓଂମେଂ ହୈ; ଇସଲିଏ ଅଵ୍ଯାପ୍ତିଵାଲା ନହୀଂ ହୈ
. ଇସପ୍ରକାର
ଜ୍ଞାନଲକ୍ଷଣ କହନେସେ ଅତିଵ୍ଯାପ୍ତି ଔର ଅଵ୍ଯାପ୍ତି ଦୋଷ ନହୀଂ ଆତେ.
ଯହାଁ ଜ୍ଞାନକୋ ହୀ ପ୍ରଧାନ କରକେ ଆତ୍ମାକା ଅଧିକାର ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଜ୍ଞାନଲକ୍ଷଣସେ ହୀ ଆତ୍ମା
ସର୍ଵ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ଭିନ୍ନ ଅନୁଭଵଗୋଚର ହୋତା ହୈ. ଯଦ୍ଯପି ଆତ୍ମାମେଂ ଅନନ୍ତ ଧର୍ମ ହୈଂ, ତଥାପି ଉନମେଂସେ
କିତନେ ହୀ ତୋ ଛଦ୍ମସ୍ଥକେ ଅନୁଭଵଗୋଚର ହୀ ନହୀଂ ହୈଂ. ଉନ ଧର୍ମୋଂକେ କହନେସେ ଛଦ୍ମସ୍ଥ ଜ୍ଞାନୀ
ଆତ୍ମାକୋ କୈସେ ପହିଚାନ ସକତା ହୈ ? ଔର କିତନେ ହୀ ଧର୍ମ ଅନୁଭଵଗୋଚର ହୈଂ, ପରନ୍ତୁ ଉନମେଂସେ
କିତନେ ହୀ ତୋ
ଅସ୍ତିତ୍ଵ, ଵସ୍ତୁତ୍ଵ, ପ୍ରମେଯତ୍ଵ ଆଦି ତୋଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସାଥ ସାମାନ୍ଯ ଅର୍ଥାତ୍
ସମାନ ହୀ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଉନକେ କହନେସେ ପୃଥକ୍ ଆତ୍ମା ନହୀଂ ଜାନା ଜା ସକତା, ଔର କିତନେ ହୀ
(ଧର୍ମ) ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ନିମିତ୍ତସେ ହୁଯେ ହୈଂ ଉନ୍ହେଂ କହନେସେ ପରମାର୍ଥଭୂତ ଆତ୍ମାକା ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵରୂପ କୈସେ ଜାନା
ଜା ସକତା ହୈ ? ଇସଲିଏ ଜ୍ଞାନକେ କହନେସେ ହୀ ଛଦ୍ମସ୍ଥ ଜ୍ଞାନୀ ଆତ୍ମାକୋ ପହିଚାନ ସକତା ହୈ
.
ଯହାଁ ଜ୍ଞାନକୋ ଆତ୍ମାକା ଲକ୍ଷଣ କହା ହୈ ଇତନା ହୀ ନହୀଂ, କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞାନକୋ ହୀ ଆତ୍ମା କହା
ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଅଭେଦଵିଵକ୍ଷାମେଂ ଗୁଣଗୁଣୀକା ଅଭେଦ ହୋନେସେ, ଜ୍ଞାନ ହୈ ସୋ ହୀ ଆତ୍ମା ହୈ. ଅଭେଦଵିଵକ୍ଷାମେଂ
ଚାହେ ଜ୍ଞାନ କହୋ ଯା ଆତ୍ମାକୋଈ ଵିରୋଧ ନହୀଂ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଯହାଁ ଜ୍ଞାନ କହନେସେ ଆତ୍ମା ହୀ
ସମଝନା ଚାହିଏ.
ଟୀକାମେଂ ଅନ୍ତମେଂ ଯହ କହା ଗଯା ହୈ କିଜୋ, ଅପନେମେଂ ଅନାଦି ଅଜ୍ଞାନସେ ହୋନେଵାଲୀ
ଶୁଭାଶୁଭ ଉପଯୋଗରୂପ ପରସମଯକୀ ପ୍ରଵୃତ୍ତିକୋ ଦୂର କରକେ, ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତିରୂପ
ସ୍ଵସମଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ, ଐସେ ସ୍ଵସମଯରୂପ ପରିଣମନସ୍ଵରୂପ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗମେଂ ଅପନେକୋ ପରିଣମିତ
କରକେ, ସମ୍ପୂର୍ଣଵିଜ୍ଞାନଘନସ୍ଵଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଆ ହୈ, ଔର ଜିସମେଂ କୋଈ ତ୍ଯାଗ-ଗ୍ରହଣ ନହୀଂ ହୈ, ଐସେ
ସାକ୍ଷାତ୍ ସମଯସାରସ୍ଵରୂପ, ପରମାର୍ଥଭୂତ, ନିଶ୍ଚଲ ରହା ହୁଆ, ଶୁଦ୍ଧ, ପୂର୍ଣ ଜ୍ଞାନକୋ (ପୂର୍ଣ
ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକୋ) ଦେଖନା ଚାହିଏ
. ଯହାଁ ‘ଦେଖନା’ ତୀନ ପ୍ରକାରସେ ସମଝନା ଚାହିଏ. (୧) ଶୁଦ୍ଧନଯକା
ଜ୍ଞାନ କରକେ ପୂର୍ଣ ଜ୍ଞାନକା ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କରନା ସୋ ପ୍ରଥମ ପ୍ରକାରକା ଦେଖନା ହୈ. ଵହ ଅଵିରତ ଆଦି
ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଭୀ ହୋତା ହୈ. (୨) ଜ୍ଞାନ-ଶ୍ରଦ୍ଧାନ ହୋନେକେ ବାଦ ବାହ୍ଯ ସର୍ଵ ପରିଗ୍ରହକା ତ୍ଯାଗ କରକେ
ଉସକା (ପୂର୍ଣ ଜ୍ଞାନକା) ଅଭ୍ଯାସ କରନା, ଉପଯୋଗକୋ ଜ୍ଞାନମେଂ ହୀ ସ୍ଥିର କରନା, ଜୈସା ଶୁଦ୍ଧନଯସେ

Page 575 of 642
PDF/HTML Page 608 of 675
single page version

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ଅନ୍ଯେଭ୍ଯୋ ଵ୍ଯତିରିକ୍ତ ମାତ୍ମନିଯତଂ ବିଭ୍ରତ୍ପୃଥଗ୍ଵସ୍ତୁତା-
ମାଦାନୋଜ୍ଝନଶୂନ୍ଯମେତଦମଲଂ ଜ୍ଞାନଂ ତଥାଵସ୍ଥିତମ୍
.
ମଧ୍ଯାଦ୍ଯନ୍ତଵିଭାଗମୁକ୍ତ ସହଜସ୍ଫାରପ୍ରଭାଭାସୁରଃ
ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଘନୋ ଯଥାଽସ୍ଯ ମହିମା ନିତ୍ଯୋଦିତସ୍ତିଷ୍ଠତି
..୨୩୫..
ଅପନେ ସ୍ଵରୂପକୋ ସିଦ୍ଧ ସମାନ ଜାନା-ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କିଯା ଥା ଵୈସା ହୀ ଧ୍ଯାନମେଂ ଲେକର ଚିତ୍ତକୋ
ଏକାଗ୍ର
ସ୍ଥିର କରନା, ଔର ପୁନଃ ପୁନଃ ଉସୀକା ଅଭ୍ଯାସ କରନା, ସୋ ଦୂସରେ ପ୍ରକାରକା ଦେଖନା ହୈ.
ଇସପ୍ରକାରକା ଦେଖନା ଅପ୍ରମତ୍ତଦଶାମେଂ ହୋତା ହୈ. ଜହାଁ ତକ ଉସ ପ୍ରକାରକେ ଅଭ୍ଯାସସେ କେଵଲଜ୍ଞାନ
ଉତ୍ପନ୍ନ ନ ହୋ ଵହାଁ ତକ ଐସା ଅଭ୍ଯାସ ନିରନ୍ତର ରହତା ହୈ. ଯହ, ଦେଖନେକା ଦୂସରା ପ୍ରକାର ହୁଆ.
ଯହାଁ ତକ ତୋ ପୂର୍ଣ ଜ୍ଞାନକା ଶୁଦ୍ଧନଯକେ ଆଶ୍ରଯସେ ପରୋକ୍ଷ ଦେଖନା ହୈ. ଔର (୩) ଜବ କେଵଲଜ୍ଞାନ
ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ ତବ ସାକ୍ଷାତ୍ ଦେଖନା ହୈ, ସୋ ଯହ ତୀସରେ ପ୍ରକାରକା ଦେଖନା ହୈ. ଉସ ସ୍ଥିତିମେଂ ଜ୍ଞାନ
ସର୍ଵ ଵିଭାଵୋଂସେ ରହିତ ହୋତା ହୁଆ ସବକା ଜ୍ଞାତା-ଦ୍ରଷ୍ଟା ହୈ, ଇସଲିଏ ଯହ ତୀସରେ ପ୍ରକାରକା ଦେଖନା
ପୂର୍ଣ ଜ୍ଞାନକା ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ଦେଖନା ହୈ
..୩୯୦ ସେ ୪୦୪..
ଅବ, ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଅନ୍ଯେଭ୍ଯଃ ଵ୍ଯତିରିକ୍ତମ୍ ] ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ଭିନ୍ନ, [ଆତ୍ମ-ନିଯତଂ ] ଅପନେମେଂ
ହୀ ନିଯତ, [ପୃଥକ୍-ଵସ୍ତୁତାମ୍-ବିଭ୍ରତ୍ ] ପୃଥକ୍ ଵସ୍ତୁତ୍ଵକୋ ଧାରଣ କରତା ହୁଆ (ଵସ୍ତୁକା
ସ୍ଵରୂପ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷାତ୍ମକ ହୋନେସେ ସ୍ଵଯଂ ଭୀ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷାତ୍ମକତାକୋ ଧାରଣ କରତା ହୁଆ),
[ଆଦାନ-ଉଜ୍ଝନ-ଶୂନ୍ଯମ୍ ] ଗ୍ରହଣତ୍ଯାଗସେ ରହିତ, [ଏତତ୍ ଅମଲଂ ଜ୍ଞାନଂ ] ଯହ ଅମଲ (
ରାଗାଦିକ
ମଲସେ ରହିତ) ଜ୍ଞାନ [ତଥା-ଅଵସ୍ଥିତମ୍ ଯଥା ] ଇସପ୍ରକାର ଅଵସ୍ଥିତ (ନିଶ୍ଚଲ) ଅନୁଭଵମେଂ ଆତା
ହୈ କି ଜୈସେ [ମଧ୍ଯ-ଆଦି-ଅଂତ-ଵିଭାଗ-ମୁକ୍ତ-ସହଜ-ସ୍ଫାର-ପ୍ରଭା-ଭାସୁରଃ ଅସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧ-ଜ୍ଞାନ-ଘନଃ
ମହିମା ]
ଆଦି-ମଧ୍ଯ-ଅନ୍ତରୂପ ଵିଭାଗୋଂସେ ରହିତ ଐସୀ ସହଜ ଫୈ ଲୀ ହୁଈ ପ୍ରଭାକେ ଦ୍ଵାରା ଦେଦୀପ୍ଯମାନ
ଐସୀ ଉସକୀ ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଘନସ୍ଵରୂପ ମହିମା [ନିତ୍ଯ-ଉଦିତଃ-ତିଷ୍ଠତି ] ନିତ୍ଯ-ଉଦିତ ରହେ (
ଶୁଦ୍ଧ
ଜ୍ଞାନକୀ ପୁଂଜରୂପ ମହିମା ସଦା ଉଦଯମାନ ରହେ).
ଭାଵାର୍ଥ :ଜ୍ଞାନକା ପୂର୍ଣ ରୂପ ସବକୋ ଜାନନା ହୈ. ଵହ ଜବ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ ତବ ସର୍ଵ
ଵିଶେଷଣୋଂସେ ସହିତ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ; ଇସଲିଏ ଉସକୀ ମହିମାକୋ କୋଈ ବିଗାଡ଼ ନହୀଂ ସକତା, ଵହ
ସଦା ଉଦିତ ରହତୀ ହୈ
.୨୩୫.
‘ଐସେ ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ଆତ୍ମାକା ଆତ୍ମାମେଂ ଧାରଣ କରନା ସୋ ଯହୀ ଗ୍ରହଣ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ସବ କୁଛ
ଗ୍ରହଣ କିଯା ଔର ତ୍ଯାଗନେ ଯୋଗ୍ଯ ସବ କୁଛ ତ୍ଯାଗ କିଯା ହୈ’ଇସ ଅର୍ଥକା କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :

Page 576 of 642
PDF/HTML Page 609 of 675
single page version

(ଉପଜାତି)
ଉନ୍ମୁକ୍ତ ମୁନ୍ମୋଚ୍ଯମଶେଷତସ୍ତତ୍
ତଥାତ୍ତମାଦେଯମଶେଷତସ୍ତତ୍
.
ଯଦାତ୍ମନଃ ସଂହୃତସର୍ଵଶକ୍ତେ :
ପୂର୍ଣସ୍ଯ ସନ୍ଧାରଣମାତ୍ମନୀହ
..୨୩୬..
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ଵ୍ଯତିରିକ୍ତଂ ପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦେଵଂ ଜ୍ଞାନମଵସ୍ଥିତମ୍ .
କଥମାହାରକଂ ତତ୍ସ୍ଯାଦ୍ଯେନ ଦେହୋଽସ୍ଯ ଶଂକ୍ଯତେ ..୨୩୭..
ଅତ୍ତା ଜସ୍ସାମୁତ୍ତୋ ଣ ହୁ ସୋ ଆହାରଗୋ ହଵଦି ଏଵଂ .
ଆହାରୋ ଖଲୁ ମୁତ୍ତୋ ଜମ୍ହା ସୋ ପୋଗ୍ଗଲମଓ ଦୁ ..୪୦୫..
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ସଂହୃତ-ସର୍ଵ-ଶକ୍ତେଃ ପୂର୍ଣସ୍ଯ ଆତ୍ମନଃ ] ଜିସନେ ସର୍ଵ ଶକ୍ତିଯୋଂକୋ ସମେଟ ଲିଯା
ହୈ (ଅପନେମେଂ ଲୀନ କର ଲିଯା ହୈ) ଐସେ ପୂର୍ଣ ଆତ୍ମାକା [ଆତ୍ମନି ଇହ ] ଆତ୍ମାମେଂ [ଯତ୍ ସନ୍ଧାରଣମ୍ ]
ଧାରଣ କରନା [ତତ୍ ଉନ୍ମୋଚ୍ଯମ୍ ଅଶେଷତଃ ଉନ୍ମୁକ୍ତମ୍ ] ଵହୀ ଛୋଡ଼ନେ ଯୋଗ୍ଯ ସବ କୁଛ ଛୋଡ଼ା ହୈ [ତଥା ]
ଔର [ଆଦେଯମ୍ ତତ୍ ଅଶେଷତଃ ଆତ୍ତମ୍ ] ଗ୍ରହଣ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ସବ ଗ୍ରହଣ କିଯା ହୈ
.
ଭାଵାର୍ଥ :ପୂର୍ଣଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ, ସର୍ଵ ଶକ୍ତିଯୋଂକା ସମୂହରୂପ ଜୋ ଆତ୍ମା ହୈ ଉସେ ଆତ୍ମାମେଂ ଧାରଣ
କର ରଖନା ସୋ ଯହୀ, ଜୋ କୁଛ ତ୍ଯାଗନେ ଯୋଗ୍ଯ ଥା ଉସ ସବକୋ ତ୍ଯାଗ ଦିଯା ଔର ଗ୍ରହଣ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ
ଜୋ କୁଛ ଥା ଉସେ ଗ୍ରହଣ କିଯା ହୈ
. ଯହୀ କୃତକୃତ୍ଯତା ହୈ.୨୩୬.
‘ଐସେ ଜ୍ଞାନକୋ ଦେହ ହୀ ନହୀଂ ହୈ’ଇସ ଅର୍ଥକା, ଆଗାମୀ ଗାଥାକା ସୂଚକ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଏଵଂ ଜ୍ଞାନମ୍ ପରଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ ଵ୍ଯତିରିକ୍ତଂ ଅଵସ୍ଥିତମ୍ ] ଇସପ୍ରକାର (ପୂର୍ଵୋକ୍ତ ରୀତିସେ)
ଜ୍ଞାନ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପୃଥକ୍ ଅଵସ୍ଥିତ (ନିଶ୍ଚଲ ରହା ହୁଆ) ହୈ; [ତତ୍ ଆହାରକଂ କଥମ୍ ସ୍ଯାତ୍ ଯେନ ଅସ୍ଯ
ଦେହଃ ଶଂକ୍ଯତେ ] ଵହ (ଜ୍ଞାନ) ଆହାରକ (ଅର୍ଥାତ୍ କର୍ମ-ନୋକର୍ମରୂପ ଆହାର କରନେଵାଲା) କୈସେ ହୋ ସକତା
ହୈ କି ଜିସସେ ଉସକେ ଦେହକୀ ଶଂକା କୀ ଜା ସକେ ? (ଜ୍ଞାନକେ ଦେହ ହୋ ହୀ ନହୀଂ ସକତୀ, କ୍ଯୋଂକି ଉସକେ
କର୍ମ-ନୋକର୍ମରୂପ ଆହାର ହୀ ନହୀଂ ହୈ
.).୨୩୭.
ଅବ, ଇସ ଅର୍ଥକୋ ଗାଥାଓଂମେଂ କହତେ ହୈଂ :
ଯୋଂ ଆତ୍ମା ଜିସକା ଅମୂର୍ତିକ ସୋ ନ ଆହାରକ ବନେ.
ପୁଦ୍ଗଲମଯୀ ଆହାର ଯୋଂ ଆହାର ତୋ ମୂର୍ତିକ ଅରେ..୪୦୫..

Page 577 of 642
PDF/HTML Page 610 of 675
single page version

ଣ ଵି ସକ୍କଦି ଘେତ୍ତୁଂ ଜଂ ଣ ଵିମୋତ୍ତୁଂ ଜଂ ଚ ଜଂ ପରଦ୍ଦଵ୍ଵଂ .
ସୋ କୋ ଵି ଯ ତସ୍ସ ଗୁଣୋ ପାଉଗିଓ ଵିସ୍ସସୋ ଵା ଵି ..୪୦୬..
ତମ୍ହା ଦୁ ଜୋ ଵିସୁଦ୍ଧୋ ଚେଦା ସୋ ଣେଵ ଗେଣ୍ହଦେ କିଂଚି .
ଣେଵ ଵିମୁଂଚଦି କିଂଚି ଵି ଜୀଵାଜୀଵାଣ ଦଵ୍ଵାଣଂ ..୪୦୭..
ଆତ୍ମା ଯସ୍ଯାମୂର୍ତୋ ନ ଖଲୁ ସ ଆହାରକୋ ଭଵତ୍ଯେଵମ୍ .
ଆହାରଃ ଖଲୁ ମୂର୍ତୋ ଯସ୍ମାତ୍ସ ପୁଦ୍ଗଲମଯସ୍ତୁ ..୪୦୫..
ନାପି ଶକ୍ଯତେ ଗ୍ରହୀତୁଂ ଯତ୍ ନ ଵିମୋକ୍ତୁଂ ଯଚ୍ଚ ଯତ୍ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ .
ସ କୋଽପି ଚ ତସ୍ଯ ଗୁଣଃ ପ୍ରାଯୋଗିକୋ ଵୈସ୍ରସୋ ଵାଽପି ..୪୦୬..
ତସ୍ମାତ୍ତୁ ଯୋ ଵିଶୁଦ୍ଧଶ୍ଚେତଯିତା ସ ନୈଵ ଗୃହ୍ଣାତି କିଞ୍ଚିତ୍ .
ନୈଵ ଵିମୁଞ୍ଚତି କିଞ୍ଚିଦପି ଜୀଵାଜୀଵଯୋର୍ଦ୍ରଵ୍ଯଯୋଃ ..୪୦୭..
73
ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ ପର, ଗ୍ରହଣ ନହିଂ, ନହିଂ ତ୍ଯାଗ ଉସକା ହୋ ସକେ.
ଐସା ହି ଉସକା ଗୁଣ କୋଈ ପ୍ରାଯୋଗି ଅରୁ ଵୈସ୍ରସିକ ହୈ..୪୦୬..
ଇସ ହେତୁସେ ଜୋ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ସୋ ନହୀଂ କୁଛ ଭୀ ଗ୍ରହେ.
ଛୋଡ଼େ ନହୀଂ କୁଛ ଭୀ ଅହୋ ! ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜୀଵ-ଅଜୀଵମେଂ..୪୦୭..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଏଵମ୍ ] ଇସପ୍ରକାର [ଯସ୍ଯ ଆତ୍ମା ] ଜିସକା ଆତ୍ମା [ଅମୂର୍ତଃ ] ଅମୂର୍ତିକ ହୈ
[ସଃ ଖଲୁ ] ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ [ଆହାରକଃ ନ ଭଵତି ] ଆହାରକ ନହୀଂ ହୈ; [ଆହାରଃ ଖଲୁ ] ଆହାର ତୋ
[ମୂର୍ତଃ ] ମୂର୍ତିକ ହୈ, [ଯସ୍ମାତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ସଃ ତୁ ପୁଦ୍ଗଲମଯଃ ] ଵହ ପୁଦ୍ଗଲମଯ ହୈ
.
[ଯତ୍ ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ ] ଜୋ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ [ନ ଅପି ଶକ୍ଯତେ ଗ୍ରହୀତୁଂ ଯତ୍ ] ଵହ ଗ୍ରହଣ ନହୀଂ କିଯା ଜା
ସକତା [ନ ଵିମୋକ୍ତୁଂ ଯତ୍ ଚ ] ଔର ଛୋଡ଼ା ନହୀଂ ଜା ସକତା; [ସଃ କଃ ଅପି ଚ ] ଐସା ହୀ କୋଈ
[ତସ୍ଯ ] ଉସକା (
ଆତ୍ମାକା) [ପ୍ରାଯୋଗିକଃ ଵା ଅପି ଵୈସ୍ରସଃ ଗୁଣଃ ] ପ୍ରାଯୋଗିକ ତଥା ଵୈସ୍ରସିକ ଗୁଣ
ହୈ.
[ତସ୍ମାତ୍ ତୁ ] ଇସଲିଯେ [ଯଃ ଵିଶୁଦ୍ଧଃ ଚେତଯିତା ] ଜୋ ଵିଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ହୈ [ସଃ ] ଵହ
[ଜୀଵାଜୀଵଯୋଃ ଦ୍ରଵ୍ଯଯୋଃ ] ଜୀଵ ଔର ଅଜୀଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ (ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ) [କିଂଚିତ୍ ନ ଏଵ ଗୃହ୍ଣାତି ] କୁଛ
ଭୀ ଗ୍ରହଣ ନହୀଂ କରତା [କିଂଚିତ୍ ଅପି ନ ଏଵ ଵିମୁଞ୍ଚତି ] ତଥା କୁଛ ଭୀ ତ୍ଯାଗ ନହୀଂ କରତା.

Page 578 of 642
PDF/HTML Page 611 of 675
single page version

ଜ୍ଞାନଂ ହି ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ କିଂଚିଦପି ନ ଗୃହ୍ଣାତି ନ ମୁଂଚତି ଚ, ପ୍ରାଯୋଗିକଗୁଣସାମର୍ଥ୍ଯାତ୍
ଵୈସ୍ରସିକଗୁଣସାମର୍ଥ୍ଯାଦ୍ଵା ଜ୍ଞାନେନ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଗୃହୀତୁଂ ମୋକ୍ତୁଂ ଚାଶକ୍ଯତ୍ଵାତ୍ . ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚ ନ
ଜ୍ଞାନସ୍ଯାମୂର୍ତାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ମୂର୍ତପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵାଦାହାରଃ . ତତୋ ଜ୍ଞାନଂ ନାହାରକଂ ଭଵତି . ଅତୋ ଜ୍ଞାନସ୍ଯ
ଦେହୋ ନ ଶଂକ ନୀଯଃ .
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ଏଵଂ ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ଦେହ ଏଵ ନ ଵିଦ୍ଯତେ .
ତତୋ ଦେହମଯଂ ଜ୍ଞାତୁର୍ନ ଲିଂଗଂ ମୋକ୍ଷକାରଣମ୍ ..୨୩୮..
ଟୀକା :ଜ୍ଞାନ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ ନ ତୋ ଗ୍ରହଣ କରତା ହୈ ଔର ନ ଛୋଡ଼ତା ହୈ,
କ୍ଯୋଂକି ପ୍ରାଯୋଗିକ (ଅର୍ଥାତ୍ ପର ନିମିତ୍ତସେ ଉତ୍ପନ୍ନ) ଗୁଣକୀ ସାମର୍ଥ୍ଯସେ ତଥା ଵୈସ୍ରସିକ (ଅର୍ଥାତ୍
ସ୍ଵାଭାଵିକ) ଗୁଣକୀ ସାମର୍ଥ୍ଯସେ ଜ୍ଞାନକେ ଦ୍ଵାରା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗ୍ରହଣ ତଥା ତ୍ଯାଗ କରନା ଅଶକ୍ଯ ହୈ
. ଔର,
(କର୍ମ-ନୋକର୍ମାଦିରୂପ) ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜ୍ଞାନକାଅମୂର୍ତିକ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକାଆହାର ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହ
ମୂର୍ତିକ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ; (ଅମୂର୍ତିକକେ ମୂର୍ତିକ ଆହାର ନହୀଂ ହୋତା). ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନ ଆହାରକ ନହୀଂ ହୈ.
ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନକେ ଦେହକୀ ଶଂକା ନ କରନୀ ଚାହିଏ.
(ଯହାଁ ‘ଜ୍ଞାନ’ ସେ ‘ଆତ୍ମା’ ସମଝନା ଚାହିଏ; କ୍ଯୋଂକି, ଅଭେଦ ଵିଵକ୍ଷାସେ ଲକ୍ଷଣମେଂ ହୀ
ଲକ୍ଷ୍ଯକା ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ. ଇସ ନ୍ଯାଯସେ ଟୀକାକାର ଆଚାର୍ଯଦେଵ ଆତ୍ମାକୋ ଜ୍ଞାନ ହୀ କହତେ
ଆଯେ ହୈଂ.)
ଭାଵାର୍ଥ :ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ଆତ୍ମା ଅମୂର୍ତିକ ହୈ ଔର ଆହାର ତୋ କର୍ମ-ନୋକର୍ମରୂପ ପୁଦ୍ଗଲମଯ
ମୂର୍ତିକ ହୈ; ଇସଲିଏ ପରମାର୍ଥତଃ ଆତ୍ମାକେ ପୁଦ୍ଗଲମଯ ଆହାର ନହୀଂ ହୈ. ଔର ଆତ୍ମାକା ଐସା ହୀ
ସ୍ଵଭାଵ ହୈ କି ଵହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ କଦାପି ଗ୍ରହଣ ନହୀଂ କରତା;ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ହୋ ଯା
ଵିଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ହୋ,ଅପନେ ହୀ ପରିଣାମକା ଗ୍ରହଣ-ତ୍ଯାଗ ହୋତା ହୈ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗ୍ରହଣ-ତ୍ଯାଗ
ତୋ କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ ନହୀଂ ହୋତା.
ଇସପ୍ରକାର ଆତ୍ମାକେ ଆହାର ନ ହୋନେସେ ଉସକେ ଦେହ ହୀ ନହୀଂ ହୈ..୪୦୪ ସେ ୪୦୭..
ଜବ କି ଆତ୍ମାକେ ଦେହ ହୈ ହୀ ନହୀଂ, ଇସଲିଯେ ପୁଦ୍ଗଲମଯ ଦେହସ୍ଵରୂପ ଲିଂଗ (ଵେଷ, ବାହ୍ଯ
ଚିହ୍ନ) ମୋକ୍ଷକା କାରଣ ନହୀଂ ହୈଇସ ଅର୍ଥକା, ଆଗାମୀ ଗାଥାଓଂକା ସୂଚକ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂଃ
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଏଵଂ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ଦେହଃ ଏଵ ନ ଵିଦ୍ଯତେ ] ଇସପ୍ରକାର ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନକେ ଦେହ ହୀ
ନହୀଂ ହୈ; [ତତଃ ଜ୍ଞାତୁଃ ଦେହମଯଂ ଲିଙ୍ଗଂ ମୋକ୍ଷକାରଣମ୍ ନ ] ଇସଲିଏ ଜ୍ଞାତାକୋ ଦେହମଯ ଚିହ୍ନ ମୋକ୍ଷକା
କାରଣ ନହୀଂ ହୈ
.୨୩୮.

Page 579 of 642
PDF/HTML Page 612 of 675
single page version

ପାସଂଡୀଲିଂଗାଣି ଵ ଗିହିଲିଂଗାଣି ଵ ବହୁପ୍ପଯାରାଣି .
ଘେତ୍ତୁଂ ଵଦଂତି ମୂଢା ଲିଂଗମିଣଂ ମୋକ୍ଖମଗ୍ଗୋ ତ୍ତି ..୪୦୮..
ଣ ଦୁ ହୋଦି ମୋକ୍ଖମଗ୍ଗୋ ଲିଂଗଂ ଜଂ ଦେହଣିମ୍ମମା ଅରିହା .
ଲିଂଗଂ ମୁଇତ୍ତୁ ଦଂସଣଣାଣଚରିତ୍ତାଣି ସେଵଂତି ..୪୦୯..
ପାଷଣ୍ଡିଲିଙ୍ଗାନି ଵା ଗୃହିଲିଙ୍ଗାନି ଵା ବହୁପ୍ରକାରାଣି .
ଗୃହୀତ୍ଵା ଵଦନ୍ତି ମୂଢା ଲିଙ୍ଗମିଦଂ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ଇତି ..୪୦୮..
ନ ତୁ ଭଵତି ମୋକ୍ଷମାର୍ଗୋ ଲିଙ୍ଗ ଯଦ୍ଦେହନିର୍ମମା ଅର୍ହନ୍ତଃ .
ଲିଙ୍ଗ ମୁକ୍ତ୍ଵା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣି ସେଵନ୍ତେ ..୪୦୯..
କେଚିଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମଜ୍ଞାନେନ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଂ ମନ୍ଯମାନାଃ ସନ୍ତୋ ମୋହେନ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମେଵୋପାଦଦତେ .
ତଦନୁପପନ୍ନମ୍; ସର୍ଵେଷାମେଵ ଭଗଵତାମର୍ହଦ୍ଦେଵାନାଂ, ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନମଯତ୍ଵେ ସତି ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗାଶ୍ରଯଭୂତ-
ଅବ, ଇସୀ ଅର୍ଥକୋ ଗାଥାଓଂ ଦ୍ଵାରା କହତେ ହୈଂ :
ମୁନିଲିଂଗକୋ ଅଥଵା ଗୃହସ୍ଥୀଲିଂଗକୋ ବହୁଭାଂତିକେ.
ଗ୍ରହକର କହତ ହୈ ମୂଢ଼ଜନ, ‘ଯହ ଲିଂଗ ମୁକ୍ତୀମାର୍ଗ ହୈ’..୪୦୮..
ଵହ ଲିଂଗ ମୁକ୍ତୀମାର୍ଗ ନହିଂ, ଅର୍ହନ୍ତ ନିର୍ମମ ଦେହମେଂ.
ବସ ଲିଂଗ ତଜକର ଜ୍ଞାନ ଅରୁ ଚାରିତ୍ର, ଦର୍ଶନ ସେଵତେ..୪୦୯..
ଗାଥାର୍ଥ :[ବହୁପ୍ରକାରାଣି ] ବହୁତ ପ୍ରକାରକେ [ପାଷଣ୍ଡିଲିଙ୍ଗାନି ଵା ] ମୁନିଲିଂଗୋଂକୋ
[ଗୃହୀଲିଙ୍ଗାନି ଵା ] ଅଥଵା ଗୃହୀଲିଂଗୋଂକୋ [ଗୃହୀତ୍ଵା ] ଗ୍ରହଣ କରକେ [ମୂଢାଃ ] ମୂଢ (ଅଜ୍ଞାନୀ) ଜନ
[ଵଦନ୍ତି ] ଯହ କହତେ ହୈଂ କି [ଇଦଂ ଲିଙ୍ଗମ୍ ] ଯହ (ବାହ୍ଯ) ଲିଂଗ [ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ ଇତି ] ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈ
.
[ତୁ ] ପରନ୍ତୁ [ଲିଙ୍ଗଂ ] ଲିଂଗ [ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ ନ ଭଵତି ] ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ; [ଯତ୍ ] କ୍ଯୋଂକି
[ଅର୍ହନ୍ତଃ ] ଅର୍ହନ୍ତଦେଵ [ଦେହନିର୍ମମାଃ ] ଦେହକେ ପ୍ରତି ନିର୍ମମ ଵର୍ତତେ ହୁଏ [ଲିଙ୍ଗଂ ମୁକ୍ତ୍ଵା ] ଲିଂଗକୋ ଛୋଡ଼କର
[ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣି ସେଵନ୍ତେ ] ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକା ହୀ ସେଵନ କରତେ ହୈଂ
.
ଟୀକା :କିତନେ ହୀ ଲୋଗ ଅଜ୍ଞାନସେ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ମାନତେ ହୁଏ ମୋହସେ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକୋ
ହୀ ଗ୍ରହଣ କରତେ ହୈଂ. ଯହ (ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ମାନକର ଗ୍ରହଣ କରନା ସୋ) ଅନୁପପନ୍ନ ଅର୍ଥାତ୍
ଅଯୁକ୍ତ ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ସଭୀ ଭଗଵାନ ଅର୍ହନ୍ତଦେଵୋଂକେ, ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନମଯତା ହୋନେସେ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକେ ଆଶ୍ରଯଭୂତ ଶରୀରକେ

Page 580 of 642
PDF/HTML Page 613 of 675
single page version

ଶରୀରମମକାରତ୍ଯାଗାତ୍, ତଦାଶ୍ରିତଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗତ୍ଯାଗେନ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣାଂ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗତ୍ଵେନୋପାସନସ୍ଯ
ଦର୍ଶନାତ୍
.
ଅଥୈତଦେଵ ସାଧଯତି
ଣ ଵି ଏସ ମୋକ୍ଖମଗ୍ଗୋ ପାସଂଡୀଗିହିମଯାଣି ଲିଂଗାଣି .
ଦଂସଣଣାଣଚରିତ୍ତାଣି ମୋକ୍ଖମଗ୍ଗଂ ଜିଣା ବେଂତି ..୪୧୦..
ନାପ୍ଯେଷ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ ପାଷଣ୍ଡିଗୃହିମଯାନି ଲିଙ୍ଗାନି .
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣି ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଂ ଜିନା ବ୍ରୁଵନ୍ତି ..୪୧୦..
ନ ଖଲୁ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ, ଶରୀରାଶ୍ରିତତ୍ଵେ ସତି ପରଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵାତ୍ . ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣ୍ଯେଵ
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ, ଆତ୍ମାଶ୍ରିତତ୍ଵେ ସତି ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵାତ୍ .
ମମତ୍ଵକା ତ୍ଯାଗ ହୋତା ହୈ ଇସଲିଯେ, ଶରୀରାଶ୍ରିତ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକେ ତ୍ଯାଗସେ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରକୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗରୂପସେ
ଉପାସନା ଦେଖୀ ଜାତୀ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଵେ ଶରୀରାଶ୍ରିତ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକା ତ୍ଯାଗ କରକେ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରକୋ
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକେ ରୂପମେଂ ସେଵନ କରତେ ହୁଏ ଦେଖେ ଜାତେ ହୈଂ)
.
ଭାଵାର୍ଥ :ଯଦି ଦେହମଯ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ମୋକ୍ଷକା କାରଣ ହୋତା ତୋ ଅର୍ହନ୍ତଦେଵ ଆଦି ଦେହକା ମମତ୍ଵ
ଛୋଡ଼କର ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକା ସେଵନ କ୍ଯୋଂ କରତେ ? ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗସେ ହୀ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ କର ଲେତେ ! ଇସସେ ଯହ
ନିଶ୍ଚଯ ହୁଆ କି
ଦେହମଯ ଲିଂଗ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ, ପରମାର୍ଥତଃ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରରୂପ ଆତ୍ମା ହୀ ମୋକ୍ଷକା
ମାର୍ଗ ହୈ..୪୦୮-୪୦୯..
ଅବ, ଯହୀ ସିଦ୍ଧ କରତେ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ, ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର ହୀ
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈଯହ ସିଦ୍ଧ କରତେ ହୈଂ) :
ମୁନିଲିଂଗ ଅରୁ ଗୃହୀଲିଂଗଯେ ନହିଂ ଲିଂଗ ମୁକ୍ତୀମାର୍ଗ ହୈ.
ଚାରିତ୍ର-ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନକୋ ବସ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ପ୍ରଭୂ କହେ..୪୧୦..
ଗାଥାର୍ଥ :[ପାଷଣ୍ଡିଗୃହିମଯାନି ଲିଙ୍ଗାନି ] ମୁନିଯୋଂ ଔର ଗୃହସ୍ଥକେ ଲିଂଗ (ଚିହ୍ନ)
[ଏଷଃ ] ଯହ [ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ ନ ଅପି ] ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ; [ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣି ] ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରକୋ
[ଜିନାଃ ] ଜିନଦେଵ [ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଂ ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ କହତେ ହୈଂ.
ଟୀକା :ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ଵାସ୍ତଵମେଂ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହ (ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ) ଶରୀରାଶ୍ରିତ
ହୋନେସେ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ. ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର ହୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵେ ଆତ୍ମାଶ୍ରିତ ହୋନେସେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈଂ.

Page 581 of 642
PDF/HTML Page 614 of 675
single page version

ଯତ ଏଵମ୍
ତମ୍ହା ଜହିତ୍ତୁ ଲିଂଗେ ସାଗାରଣଗାରଏହିଂ ଵା ଗହିଦେ .
ଦଂସଣଣାଣଚରିତ୍ତେ ଅପ୍ପାଣଂ ଜୁଂଜ ମୋକ୍ଖପହେ ..୪୧୧..
ତସ୍ମାତ୍ ଜହିତ୍ଵା ଲିଙ୍ଗାନି ସାଗାରୈରନଗାରକୈର୍ଵା ଗୃହୀତାନି .
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରେ ଆତ୍ମାନଂ ଯୁଂକ୍ଷ୍ଵ ମୋକ୍ଷପଥେ ..୪୧୧..
ଯତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ନ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ, ତତଃ ସମସ୍ତମପି ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରେଷ୍ଵେଵ,
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗତ୍ଵାତ୍, ଆତ୍ମା ଯୋକ୍ତ ଵ୍ଯ ଇତି ସୂତ୍ରାନୁମତିଃ .
ଭାଵାର୍ଥ :ଜୋ ମୋକ୍ଷ ହୈ ସୋ ସର୍ଵ କର୍ମୋକେ ଅଭାଵରୂପ ଆତ୍ମପରିଣାମ (ଆତ୍ମାକେ ପରିଣାମ)
ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଉସକା କାରଣ ଭୀ ଆତ୍ମପରିଣାମ ହୀ ହୋନା ଚାହିଏ. ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର ଆତ୍ମାକେ ପରିଣାମ
ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ନିଶ୍ଚଯସେ ଵହୀ ମୋକ୍ଷକା ମାର୍ଗ ହୈ. ଜୋ ଲିଂଗ ହୈ ସୋ ଦେହମଯ ହୈ; ଔର ଜୋ ଦେହ ହୈ ଵହ
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯମଯ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଆତ୍ମାକେ ଲିଯେ ଦେହ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ. ପରମାର୍ଥସେ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅନ୍ଯ
ଦ୍ରଵ୍ଯ କୁଛ ନହୀଂ କରତା ଐସା ନିଯମ ହୈ..୪୧୦..
ଜବ କି ଐସା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ ଔର ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ର ହୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ
ହୈ) ତୋ ଇସପ୍ରକାର (ନିମ୍ନପ୍ରକାର) ସେ କରନା ଚାହିଏଯହ ଉପଦେଶ ହୈଃ
ଯୋଂ ଛୋଡ଼କର ସାଗାର ଯା ଅନଗାର-ଧାରିତ ଲିଂଗକୋ.
ଚାରିତ୍ର-ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନମେଂ ତୂ ଜୋଡ ରେ ! ନିଜ ଆତ୍ମକୋ..୪୧୧..
ଗାଥାର୍ଥ :[ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ସାଗାରୈଃ ] ସାଗାରୋଂ ଦ୍ଵାରା (ଗୃହସ୍ଥୋଂ ଦ୍ଵାରା) [ଅନଗାରକୈଃ
ଵା ] ଅଥଵା ଅଣଗାରୋଂକେ ଦ୍ଵାରା (ମୁନିଯୋଂକେ ଦ୍ଵାରା) [ଗୃହୀତାନି ] ଗ୍ରହଣ କିଯେ ଗଯେ [ଲିଙ୍ଗାନି ]
ଲିଂଗୋଂକୋ [ଜହିତ୍ଵା ] ଛୋଡ଼କର, [ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରେ ] ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମେଂ[ମୋକ୍ଷପଥେ ] ଜୋ କି
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈ ଉସମେଂ[ଆତ୍ମାନଂ ଯୁଂକ୍ଷ୍ଵ ] ତୂ ଆତ୍ମାକୋ ଲଗା.
ଟୀକା :କ୍ଯୋଂକି ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଏ ସମସ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକା ତ୍ଯାଗ କରକେ
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମେଂ ହୀ, ଵହ (ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ର) ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୋନେସେ, ଆତ୍ମାକୋ ଲଗାନା ଯୋଗ୍ଯ ହୈଐସୀ
ସୂତ୍ରକୀ ଅନୁମତି ହୈ.
ଭାଵାର୍ଥ :ଯହାଁ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକୋ ଛୋଡ଼କର ଆତ୍ମାକୋ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମେଂ ଲଗାନେକା ଵଚନ ହୈ ଵହ
ସାମାନ୍ଯ ପରମାର୍ଥ ଵଚନ ହୈ. କୋଈ ଯହ ସମଝେଗା କି ଯହ ମୁନି-ଶ୍ରାଵକକେ ଵ୍ରତୋଂକେ ଛୁଡ଼ାନେକା ଉପଦେଶ
ହୈ. ପରନ୍ତୁ ଐସା ନହୀଂ ହୈ. ଜୋ ମାତ୍ର ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକୋ ହୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ଜାନକର ଵେଶ ଧାରଣ କରତେ ହୈଂ, ଉନ୍ହେଂ

Page 582 of 642
PDF/HTML Page 615 of 675
single page version

(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରତ୍ରଯାତ୍ମା ତତ୍ତ୍ଵମାତ୍ମନଃ .
ଏକ ଏଵ ସଦା ସେଵ୍ଯୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗୋ ମୁମୁକ୍ଷୁଣା ..୨୩୯..
ମୋକ୍ଖପହେ ଅପ୍ପାଣଂ ଠଵେହି ତଂ ଚେଵ ଝାହି ତଂ ଚେଯ .
ତତ୍ଥେଵ ଵିହର ଣିଚ୍ଚଂ ମା ଵିହରସୁ ଅଣ୍ଣଦଵ୍ଵେସୁ ..୪୧୨..
ମୋକ୍ଷପଥେ ଆତ୍ମାନଂ ସ୍ଥାପଯ ତଂ ଚୈଵ ଧ୍ଯାଯସ୍ଵ ତଂ ଚେତଯସ୍ଵ .
ତତ୍ରୈଵ ଵିହର ନିତ୍ଯଂ ମା ଵିହାର୍ଷୀରନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ..୪୧୨..
ଆସଂସାରାତ୍ପରଦ୍ରଵ୍ଯେ ରାଗଦ୍ଵେଷାଦୌ ନିତ୍ଯମେଵ ସ୍ଵପ୍ରଜ୍ଞାଦୋଷେଣାଵତିଷ୍ଠମାନମପି, ସ୍ଵପ୍ରଜ୍ଞାଗୁଣେନୈଵ ତତୋ
ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକା ପକ୍ଷ ଛୁଡ଼ାନେକା ଉପଦେଶ ଦିଯା ହୈ କିଭେଖମାତ୍ରସେ (ଵେଶମାତ୍ରସେ, ବାହ୍ଯଵ୍ରତମାତ୍ରସେ) ମୋକ୍ଷ
ନହୀଂ ହୋତା. ପରମାର୍ଥ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ତୋ ଆତ୍ମାକେ ପରିଣାମ ଜୋ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର ହୈଂ ଵହୀ ହୈ. ଵ୍ଯଵହାର
ଆଚାରସୂତ୍ରକେ କଥନାନୁସାର ଜୋ ମୁନି-ଶ୍ରାଵକକେ ବାହ୍ଯ ଵ୍ରତ ହୈଂ, ଵେ ଵ୍ଯଵହାରସେ ନିଶ୍ଚଯମୋକ୍ଷମାର୍ଗକେ ସାଧକ
ହୈଂ; ଉନ ଵ୍ରତୋଂକୋ ଯହାଁ ନହୀଂ ଛୁଡ଼ାଯା ହୈ, କିନ୍ତୁ ଯହ କହା ହୈ କି ଉନ ଵ୍ରତୋଂକା ଭୀ ମମତ୍ଵ ଛୋଡ଼କର ପରମାର୍ଥ
ମୋକ୍ଷମାର୍ଗମେଂ ଲଗନେସେ ମୋକ୍ଷ ହୋତା ହୈ, କେଵଲ ଵେଶମାତ୍ରସେ
ଵ୍ରତମାତ୍ରସେ ମୋକ୍ଷ ନହୀଂ ହୋତା..୪୧୧..
ଅବ, ଇସୀ ଅର୍ଥକୋ ଦୃଢ଼ କରନେଵାଲୀ ଆଗାମୀ ଗାଥାକା ସୂଚକ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଆତ୍ମନଃ ତତ୍ତ୍ଵମ୍ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର-ତ୍ରଯ-ଆତ୍ମା ] ଆତ୍ମାକା ତତ୍ତ୍ଵ
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରତ୍ରଯାତ୍ମକ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମାକା ଯଥାର୍ଥ ରୂପ ଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ ଔର ଚାରିତ୍ରକେ ତ୍ରିକସ୍ଵରୂପ
ହୈ); [ମୁମୁକ୍ଷୁଣା ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଃ ଏକଃ ଏଵ ସଦା ସେଵ୍ଯଃ ] ଇସଲିଯେ ମୋକ୍ଷକେ ଇଚ୍ଛୁକ ପୁରୁଷକୋ (ଯହ
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରସ୍ଵରୂପ) ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ଏକ ହୀ ସଦା ସେଵନ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ
.୨୩୯.
ଅବ, ଇସୀ ଉପଦେଶକୋ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା କହତେ ହୈଂ :
ତୂଂ ସ୍ଥାପ ନିଜକୋ ମୋକ୍ଷପଥମେଂ, ଧ୍ଯା, ଅନୁଭଵ ତୂ ଉସେ.
ଉସମେଂ ହି ନିତ୍ଯ ଵିହାର କର, ନ ଵିହାର କର ପରଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ..୪୧୨..
ଗାଥାର୍ଥ :(ହେ ଭଵ୍ଯ !) [ମୋକ୍ଷପଥେ ] ତୂ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗମେଂ [ଆତ୍ମାନଂ ସ୍ଥାପଯ ] ଅପନେ ଆତ୍ମାକୋ
ସ୍ଥାପିତ କର, [ତଂ ଚ ଏଵ ଧ୍ଯାଯସ୍ଵ ] ଉସୀକା ଧ୍ଯାନ କର, [ତଂ ଚେତଯସ୍ଵ ] ଉସୀକୋ ଚେତଅନୁଭଵ କର
[ତତ୍ର ଏଵ ନିତ୍ଯଂ ଵିହର ] ଔର ଉସୀମେଂ ନିରନ୍ତର ଵିହାର କର; [ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ମା ଵିହାର୍ଷୀଃ ] ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ
ଵିହାର ମତ କର
.
ଟୀକା :(ହେ ଭଵ୍ଯ !) ସ୍ଵଯଂ ଅର୍ଥାତ୍ ଅପନା ଆତ୍ମା ଅନାଦି ସଂସାରସେ ଲେକର ଅପନୀ ପ୍ରଜ୍ଞାକେ

Page 583 of 642
PDF/HTML Page 616 of 675
single page version

ଵ୍ଯାଵର୍ତ୍ଯ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରେଷୁ ନିତ୍ଯମେଵାଵସ୍ଥାପଯାତିନିଶ୍ଚଲମାତ୍ମାନଂ; ତଥା ସମସ୍ତଚିନ୍ତାନ୍ତର-
ନିରୋଧେନାତ୍ଯନ୍ତମେକାଗ୍ରୋ ଭୂତ୍ଵା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣ୍ଯେଵ ଧ୍ଯାଯସ୍ଵ; ତଥା ସକଲକର୍ମକର୍ମଫଲଚେତନାସଂନ୍ଯାସେନ
ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଚେତନାମଯୋ ଭୂତ୍ଵା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣ୍ଯେଵ ଚେତଯସ୍ଵ; ତଥା ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵଵଶତଃ ପ୍ରତିକ୍ଷଣ-
ଵିଜୃମ୍ଭମାଣପରିଣାମତଯା ତନ୍ମଯପରିଣାମୋ ଭୂତ୍ଵା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରେଷ୍ଵେଵ ଵିହର; ତଥା ଜ୍ଞାନରୂପ-
ମେକମେଵାଚଲିତମଵଲମ୍ବମାନୋ ଜ୍ଞେଯରୂପେଣୋପାଧିତଯା ସର୍ଵତ ଏଵ ପ୍ରଧାଵତ୍ସ୍ଵପି ପରଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ସର୍ଵେଷ୍ଵପି ମନାଗପି
ମା ଵିହାର୍ଷୀଃ
.
(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ଏକୋ ମୋକ୍ଷପଥୋ ଯ ଏଷ ନିଯତୋ ଦ୍ରଗ୍ଜ୍ଞପ୍ତିଵୃତ୍ତ୍ଯାତ୍ମକ-
ସ୍ତତ୍ରୈଵ ସ୍ଥିତିମେତି ଯସ୍ତମନିଶଂ ଧ୍ଯାଯେଚ୍ଚ ତଂ ଚେତତି .
ତସ୍ମିନ୍ନେଵ ନିରନ୍ତରଂ ଵିହରତି ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରାଣ୍ଯସ୍ପୃଶନ୍
ସୋଽଵଶ୍ଯଂ ସମଯସ୍ଯ ସାରମଚିରାନ୍ନିତ୍ଯୋଦଯଂ ଵିନ୍ଦତି
..୨୪୦..
(ବୁଦ୍ଧିକେ) ଦୋଷସେ ପରଦ୍ରଵ୍ଯମେଂରାଗଦ୍ଵେଷାଦିମେଂ ନିରନ୍ତର ସ୍ଥିତ ରହତା ହୁଆ ଭୀ, ଅପନୀ ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଗୁଣ ଦ୍ଵାରା
ହୀ ଉସମେଂସେ ପୀଛେ ହଟାକର ଉସେ ଅତି ନିଶ୍ଚଲତା ପୂର୍ଵକ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରମେଂ ନିରନ୍ତର ସ୍ଥାପିତ କର, ତଥା
ସମସ୍ତ ଅନ୍ଯ ଚିନ୍ତାକେ ନିରୋଧ ଦ୍ଵାରା ଅତ୍ଯନ୍ତ ଏକାଗ୍ର ହୋକର ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକା ହୀ ଧ୍ଯାନ କର; ତଥା
ସମସ୍ତ କର୍ମଚେତନା ଔର କର୍ମଫଲଚେତନାକେ ତ୍ଯାଗ ଦ୍ଵାରା ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଚେତନାମଯ ହୋକର ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକୋ
ହୀ ଚେତ
ଅନୁଭଵ କର; ତଥା ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵଭାଵକେ ଵଶସେ (ଅପନେକୋ) ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ଜୋ ପରିଣାମ ଉତ୍ପନ୍ନ
ହୋତେ ହୈଂ ଉନକେ ଦ୍ଵାରା [ଅର୍ଥାତ୍ ପରିଣାମୀପନେକେ ଦ୍ଵାରା ତନ୍ମଯ ପରିଣାମଵାଲା (ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମଯ
ପରିଣାମଵାଲା) ହୋକର ] ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରମେଂ ହୀ ଵିହାର କର; ତଥା ଜ୍ଞାନରୂପକୋ ଏକକୋ ହୀ ଅଚଲତଯା
ଅଵଲମ୍ବନ କରତା ହୁଆ, ଜୋ ଜ୍ଞେଯରୂପ ହୋନେସେ ଉପାଧିସ୍ଵରୂପ ହୈଂ ଐସେ ସର୍ଵ ଓରସେ ଫୈ ଲତେ ହୁଏ ସମସ୍ତ
ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ କିଂଚିତ୍ ମାତ୍ର ଭୀ ଵିହାର ମତ କର
.
ଭାଵାର୍ଥ :ପରମାର୍ଥରୂପ ଆତ୍ମାକେ ପରିଣାମ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର ହୈଂ; ଵହୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈ.
ଉସୀମେଂ (ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମେଂ ହୀ) ଆତ୍ମାକୋ ସ୍ଥାପିତ କରନା ଚାହିଏ, ଉସୀକା ଧ୍ଯାନ କରନା ଚାହିଏ,
ଉସୀକା ଅନୁଭଵ କରନା ଚାହିଏ ଔର ଉସୀମେଂ ଵିହାର (ପ୍ରଵର୍ତନ) କରନା ଚାହିଏ, ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ପ୍ରଵର୍ତନ
ନହୀଂ କରନା ଚାହିଏ
. ଯହାଁ ପରମାର୍ଥସେ ଯହୀ ଉପଦେଶ ହୈ କିନିଶ୍ଚଯ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକା ସେଵନ କରନା ଚାହିଏ,
ମାତ୍ର ଵ୍ଯଵହାରମେଂ ହୀ ମୂଢ଼ ନହୀଂ ରହନା ଚାହିଏ..୪୧୨..
ଅବ, ଇସୀ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଦୃଗ୍-ଜ୍ଞପ୍ତି-ଵୃତ୍ତି-ଆତ୍ମକଃ ଯଃ ଏଷଃ ଏକଃ ନିଯତଃ ମୋକ୍ଷପଥଃ ] ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନ-
ଚାରିତ୍ରସ୍ଵରୂପ ଜୋ ଯହ ଏକ ନିଯତ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈ, [ତତ୍ର ଏଵ ଯଃ ସ୍ଥିତିମ୍ ଏତି ] ଉସୀମେଂ ଜୋ ପୁରୁଷ ସ୍ଥିତି

Page 584 of 642
PDF/HTML Page 617 of 675
single page version

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ଯେ ତ୍ଵେନଂ ପରିହୃତ୍ଯ ସଂଵୃତିପଥପ୍ରସ୍ଥାପିତେନାତ୍ମନା
ଲିଂଗେ ଦ୍ରଵ୍ଯମଯେ ଵହନ୍ତି ମମତାଂ ତତ୍ତ୍ଵାଵବୋଧଚ୍ଯୁତାଃ
.
ନିତ୍ଯୋଦ୍ଯୋତମଖଣ୍ଡମେକମତୁଲାଲୋକଂ ସ୍ଵଭାଵପ୍ରଭା-
ପ୍ରାଗ୍ଭାରଂ ସମଯସ୍ଯ ସାରମମଲଂ ନାଦ୍ଯାପି ପଶ୍ଯନ୍ତି ତେ
..୨୪୧..
ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଥିତ ରହତା ହୈ, [ତମ୍ ଅନିଶଂ ଧ୍ଯାଯେତ୍ ] ଉସୀକା ନିରନ୍ତର ଧ୍ଯାନ କରତା ହୈ, [ତଂ
ଚେତତି ]
ଉସୀକୋ ଚେତତା ହୈ
ଉସୀକା ଅନୁଭଵ କରତା ହୈ, [ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରାଣି ଅସ୍ପୃଶନ୍ ତସ୍ମିନ୍ ଏଵ
ନିରନ୍ତରଂ ଵିହରତି ] ଔର ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ସ୍ପର୍ଶ ନ କରତା ହୁଆ ଉସୀମେଂ ନିରନ୍ତର ଵିହାର କରତା ହୈ [ସଃ
ନିତ୍ଯ-ଉଦଯଂ ସମଯସ୍ଯ ସାରମ୍ ଅଚିରାତ୍ ଅଵଶ୍ଯଂ ଵିନ୍ଦତି ]
ଵହ ପୁରୁଷ, ଜିସକା ଉଦଯ ନିତ୍ଯ ରହତା ହୈ
ଐସେ ସମଯକେ ସାରକୋ (ଅର୍ଥାତ୍ ପରମାତ୍ମାକେ ରୂପକୋ) ଅଲ୍ପ କାଲମେଂ ହୀ ଅଵଶ୍ଯ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍
ଉସକା ଅନୁଭଵ କରତା ହୈ
.
ଭାଵାର୍ଥ :ନିଶ୍ଚଯମୋକ୍ଷମାର୍ଗକେ ସେଵନସେ ଅଲ୍ପ କାଲମେଂ ହୀ ମୋକ୍ଷକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ, ଯହ ନିଯମ
ହୈ.୨୪୦.
‘ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗକୋ ହୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ମାନକର ଉସମେଂ ମମତ୍ଵ ରଖତେ ହୈଂ, ଉନ୍ହୋଂନେ ସମଯସାରକୋ ଅର୍ଥାତ୍
ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ନହୀଂ ଜାନା’ଇସପ୍ରକାର ଗାଥା ଦ୍ଵାରା କହତେ ହୈଂ.
ଯହାଁ ପ୍ରଥମ ଉସକା ସୂଚକ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଯେ ତୁ ଏନଂ ପରିହୃତ୍ଯ ସଂଵୃତି-ପଥ-ପ୍ରସ୍ଥାପିତେନ ଆତ୍ମନା ଦ୍ରଵ୍ଯମଯେ ଲିଂଙ୍ଗେ ମମତାଂ
ଵହନ୍ତି ] ଜୋ ପୁରୁଷ ଇସ ପୂର୍ଵୋକ୍ତ ପରମାର୍ଥସ୍ଵରୂପ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକୋ ଛୋଡ଼କର ଵ୍ଯଵହାରମୋକ୍ଷମାର୍ଗମେଂ ସ୍ଥାପିତ
ଅପନେ ଆତ୍ମାକେ ଦ୍ଵାରା ଦ୍ରଵ୍ଯମଯ ଲିଂଗମେଂ ମମତା କରତେ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଯହ ମାନତେ ହୈଂ କି ଯହ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ହୀ
ହମେଂ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ କରା ଦେଗା), [ତେ ତତ୍ତ୍ଵ-ଅଵବୋଧ-ଚ୍ଯୁତାଃ ଅଦ୍ଯ ଅପି ସମଯସ୍ଯ ସାରମ୍ ନ ପଶ୍ଯନ୍ତି ]
ଵେ ପୁରୁଷ ତତ୍ତ୍ଵକେ ଯଥାର୍ଥ ଜ୍ଞାନସେ ରହିତ ହୋତେ ହୁଏ ଅଭୀ ତକ ସମଯକେ ସାରକୋ (ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ)
ନହୀଂ ଦେଖତେ
ଅନୁଭଵ ନହୀଂ କରତେ. ଵହ ସମଯସାର ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା କୈସା ହୈ ? [ନିତ୍ଯ-ଉଦ୍ଯୋତମ୍ ]
ନିତ୍ଯ ପ୍ରକାଶମାନ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ କୋଈ ପ୍ରତିପକ୍ଷୀ ହୋକର ଉସକେ ଉଦଯକା ନାଶ ନହୀଂ କର ସକତା),
[ଅଖଣ୍ଡମ୍ ] ଅଖଣ୍ଡ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସମେଂ ଅନ୍ଯ ଜ୍ଞେଯ ଆଦିକେ ନିମିତ୍ତ ଖଣ୍ଡ ନହୀଂ ହୋତେ), [ଏକମ୍ ]
ଏକ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ପର୍ଯାଯୋଂସେ ଅନେକ ଅଵସ୍ଥାରୂପ ହୋନେ ପର ଭୀ ଜୋ ଏକରୂପତ୍ଵକୋ ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତା),
[ଅତୁଲ-ଆଲୋକଂ ] ଅତୁଲ (
ଉପମାରହିତ) ପ୍ରକାଶଵାଲା ହୈ, (କ୍ଯୋଂକି ଜ୍ଞାନପ୍ରକାଶକୋ ସୂର୍ଯାଦିକେ
ପ୍ରକାଶକୀ ଉପମା ନହୀଂ ଦୀ ଜା ସକତୀ), [ସ୍ଵଭାଵ-ପ୍ରଭା-ପ୍ରାଗ୍ଭାରଂ ] ସ୍ଵଭାଵପ୍ରଭାକା ପୁଂଜ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍
ଚୈତନ୍ଯପ୍ରକାଶକା ସମୂହରୂପ ହୈ), [ଅମଲଂ ] ଅମଲ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ରାଗାଦି-ଵିକାରରୂପୀ ମଲସେ ରହିତ ହୈ)
.

Page 585 of 642
PDF/HTML Page 618 of 675
single page version

ପାସଂଡୀଲିଂଗେସୁ ଵ ଗିହିଲିଂଗେସୁ ଵ ବହୁପ୍ପଯାରେସୁ .
କୁଵ୍ଵଂତି ଜେ ମମତ୍ତିଂ ତେହିଂ ଣ ଣାଦଂ ସମଯସାରଂ ..୪୧୩..
ପାଷଣ୍ଡିଲିଙ୍ଗେଷୁ ଵା ଗୃହିଲିଙ୍ଗେଷୁ ଵା ବହୁପ୍ରକାରେଷୁ .
କୁର୍ଵନ୍ତି ଯେ ମମତ୍ଵଂ ତୈର୍ନ ଜ୍ଞାତଃ ସମଯସାରଃ ..୪୧୩..
ଯେ ଖଲୁ ଶ୍ରମଣୋଽହଂ ଶ୍ରମଣୋପାସକୋଽହମିତି ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମମକାରେଣ ମିଥ୍ଯାହଂକାରଂ କୁର୍ଵନ୍ତି,
ତେଽନାଦିରୂଢଵ୍ଯଵହାରମୂଢାଃ ପ୍ରୌଢଵିଵେକଂ ନିଶ୍ଚଯମନାରୂଢାଃ ପରମାର୍ଥସତ୍ଯଂ ଭଗଵନ୍ତଂ ସମଯସାରଂ ନ
ପଶ୍ଯନ୍ତି
.
74
(ଇସପ୍ରକାର, ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମେଂ ମମତ୍ଵ କରତେ ହୈଂ ଉନ୍ହେ ନିଶ୍ଚଯ-କାରଣସମଯସାରକା ଅନୁଭଵ ନହୀଂ
ହୈ; ତବ ଫି ର ଉନକୋ କାର୍ଯସମଯସାରକୀ ପ୍ରାପ୍ତି କହାଁସେ ହୋଗୀ ?).୨୪୧.
ଅବ, ଇସ ଅର୍ଥକୀ ଗାଥା କହତେ ହୈଂ :
ବହୁଭାଂତିକେ ମୁନିଲିଂଗ ଜୋ ଅଥଵା ଗୃହସ୍ଥୀଲିଂଗ ଜୋ.
ମମତା କରେ, ଉନନେ ନହୀଂ ଜାନା ‘ସମଯକେ ସାର’ କୋ..୪୧୩..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଯେ ] ଜୋ [ବହୁପ୍ରକାରେଷୁ ] ବହୁତ ପ୍ରକାରକେ [ପାଷଣ୍ଡିଲିଙ୍ଗେଷୁ ଵା ] ମୁନିଲିଂଗୋଂମେଂ
[ଗୃହିଲିଙ୍ଗେଷୁ ଵା ] ଅଥଵା ଗୃହସ୍ଥଲିଂଗୋଂମେଂ [ମମତ୍ଵଂ କୁର୍ଵନ୍ତି ] ମମତା କରତେ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଯହ ମାନତେ ହୈଂ
କି ଯହ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ହୀ ମୋକ୍ଷକା ଦାତା ହୈ), [ତୈଃ ସମଯସାରଃ ନ ଜ୍ଞାତଃ ] ଉନ୍ହୋଂନେ ସମଯସାରକୋ ନହୀଂ ଜାନା
.
ଟୀକା :ଜୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ ‘ମୈଂ ଶ୍ରମଣ ହୂଁ, ମୈଂ ଶ୍ରମଣୋପାସକ (ଶ୍ରାଵକ) ହୂଁ’ ଇସପ୍ରକାର
ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମେଂ ମମତ୍ଵଭାଵକେ ଦ୍ଵାରା ମିଥ୍ଯା ଅହଂକାର କରତେ ହୈଂ, ଵେ ଅନାଦିରୂଢ଼ (ଅନାଦିକାଲସେ ସମାଗତ)
ଵ୍ଯଵହାରମେଂ ମୂଢ଼ (ମୋହୀ) ହୋତେ ହୁଏ, ପ୍ରୌଢ଼ ଵିଵେକଵାଲେ ନିଶ୍ଚଯ (
ନିଶ୍ଚଯନଯ) ପର ଆରୂଢ଼ ନ ହୋତେ ହୁଏ,
ପରମାର୍ଥସତ୍ଯ (ଜୋ ପରମାର୍ଥସେ ସତ୍ଯାର୍ଥ ହୈ ଐସେ) ଭଗଵାନ ସମଯସାରକୋ ନହୀଂ ଦେଖତେଅନୁଭଵ ନହୀଂ
କରତେ.
ଭାଵାର୍ଥ :ଅନାଦିକାଲୀନ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସଂଯୋଗସେ ହୋନେଵାଲେ ଵ୍ଯଵହାର ହୀ ମେଂ ଜୋ ପୁରୁଷ ମୂଢ଼
ଅର୍ଥାତ୍ ମୋହିତ ହୈଂ, ଵେ ଯହ ମାନତେ ହୈଂ କି ‘ଯହ ବାହ୍ଯ ମହାଵ୍ରତାଦିରୂପ ଵେଶ ହୀ ହମେଂ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ କରା ଦେଗା’,
ପରନ୍ତୁ ଜିସସେ ଭେଦଜ୍ଞାନ ହୋତା ହୈ ଐସେ ନିଶ୍ଚଯକୋ ଵେ ନହୀଂ ଜାନତେ
. ଐସେ ପୁରୁଷ ସତ୍ଯାର୍ଥ, ପରମାତ୍ମରୂପ,
ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନମଯ ସମଯସାରକୋ ନହୀଂ ଦେଖତେ..୪୧୩..
ଅବ, ଇସୀ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :

Page 586 of 642
PDF/HTML Page 619 of 675
single page version

(ଵିଯୋଗିନୀ)
ଵ୍ଯଵହାରଵିମୂଢଦ୍ରଷ୍ଟଯଃ ପରମାର୍ଥଂ କଲଯନ୍ତି ନୋ ଜନାଃ .
ତୁଷବୋଧଵିମୁଗ୍ଧବୁଦ୍ଧଯଃ କଲଯନ୍ତୀହ ତୁଷଂ ନ ତଣ୍ଡୁଲମ୍ ..୨୪୨..
(ସ୍ଵାଗତା)
ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମମକାରମୀଲିତୈ-
ଦ୍ରର୍ଶ୍ଯତେ ସମଯସାର ଏଵ ନ .
ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମିହ ଯତ୍କିଲାନ୍ଯତୋ
ଜ୍ଞାନମେକମିଦମେଵ ହି ସ୍ଵତଃ
..୨୪୩..
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଵ୍ଯଵହାର-ଵିମୂଢ-ଦୃଷ୍ଟଯଃ ଜନାଃ ପରମାର୍ଥ ନୋ କଲଯନ୍ତି ] ଜିନକୀ ଦୃଷ୍ଟି
(ବୁଦ୍ଧି) ଵ୍ଯଵହାରମେଂ ହୀ ମୋହିତ ହୈ ଐସେ ପୁରୁଷ ପରମାର୍ଥକୋ ନହୀଂ ଜାନତେ, [ଇହ ତୁଷ-ବୋଧ-ଵିମୁଗ୍ଧ-
ବୁଦ୍ଧଯଃ ତୁଷଂ କଲଯନ୍ତି, ନ ତଣ୍ଡୁଲମ୍ ]
ଜୈସେ ଜଗତମେଂ ଜିନକୀ ବୁଦ୍ଧି ତୁଷକେ ଜ୍ଞାନମେଂ ହୀ ମୋହିତ ହୈ
(
ମୋହକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଈ ହୈ) ଐସେ ପୁରୁଷ ତୁଷକୋ ହୀ ଜାନତେ ହୈଂ, ତଂଦୁଲ (ଚାଵଲ) କୋ ନହୀଂ ଜାନତେ.
ଭାଵାର୍ଥ :ଜୋ ଧାନକେ ଛିଲକୋଂ ପର ହୀ ମୋହିତ ହୋ ରହେ ହୈଂ, ଉନ୍ହୀଂକୋ କୂଟତେ ରହତେ ହୈଂ,
ଉନ୍ହୋଂନେ ଚାଵଲୋଂକୋ ଜାନା ହୀ ନହୀଂ ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ଆଦି ଵ୍ଯଵହାରମେଂ ମୁଗ୍ଧ ହୋ ରହେ ହୈଂ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଶରୀରାଦିକୀ କ୍ରିଯାମେଂ ମମତ୍ଵ କିଯା କରତେ ହୈଂ), ଉନ୍ହୋଂନେ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାନୁଭଵନରୂପ ପରମାର୍ଥକୋ
ଜାନା ନହୀଂ ହୈ; ଅର୍ଥାତ୍ ଐସେ ଜୀଵ ଶରୀରାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ହୀ ଆତ୍ମା ଜାନତେ ହୈଂ, ଵେ ପରମାର୍ଥ ଆତ୍ମାକେ
ସ୍ଵରୂପକୋ ଜାନତେ ହୀ ନହୀଂ
.୨୪୨.
ଅବ, ଆଗାମୀ ଗାଥାକା ସୂଚକ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଙ୍ଗ-ମମକାର-ମୀଲିତୈଃ ସମଯସାରଃ ଏଵ ନ ଦୃଶ୍ଯତେ ] ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମେଂ
ମମକାରକେ ଦ୍ଵାରା ଅଂଧଵିଵେକ ରହିତ ହୈଂ, ଵେ ସମଯସାରକୋ ହୀ ନହୀଂ ଦେଖତେ; [ଯତ୍ ଇହ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମ୍
କିଲ ଅନ୍ଯତଃ ] କ୍ଯୋଂକି ଇସ ଜଗତମେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ତୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ହୋତା ହୈ, [ଇଦମ୍
ଜ୍ଞାନମ୍ ଏଵ ହି ଏକମ୍ ସ୍ଵତଃ ]
ମାତ୍ର ଯହ ଜ୍ଞାନ ହୀ ନିଜସେ (ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯସେ) ହୋତା ହୈ
.
ଭାଵାର୍ଥ :ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗମେଂ ମମତ୍ଵକେ ଦ୍ଵାରା ଅଂଧ ହୈ ଉନ୍ହେଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନୁଭଵ ହୀ
ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵେ ଵ୍ଯଵହାରକୋ ହୀ ପରମାର୍ଥ ମାନତେ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ହୀ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ମାନତେ
ହୈଂ
.୨୪୩.

Page 587 of 642
PDF/HTML Page 620 of 675
single page version

ଵଵହାରିଓ ପୁଣ ଣଓ ଦୋଣ୍ଣି ଵି ଲିଂଗାଣି ଭଣଦି ମୋକ୍ଖପହେ .
ଣିଚ୍ଛଯଣଓ ଣ ଇଚ୍ଛଦି ମୋକ୍ଖପହେ ସଵ୍ଵଲିଂଗାଣି ..୪୧୪..
ଵ୍ଯାଵହାରିକଃ ପୁନର୍ନଯୋ ଦ୍ଵେ ଅପି ଲିଙ୍ଗେ ଭଣତି ମୋକ୍ଷପଥେ .
ନିଶ୍ଚଯନଯୋ ନେଚ୍ଛତି ମୋକ୍ଷପଥେ ସର୍ଵଲିଙ୍ଗାନି ..୪୧୪..
ଯଃ ଖଲୁ ଶ୍ରମଣଶ୍ରମଣୋପାସକଭେଦେନ ଦ୍ଵିଵିଧଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗଂଂ ଭଵତି ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ଇତି ପ୍ରରୂପଣପ୍ରକାରଃ
ସ କେଵଲଂ ଵ୍ଯଵହାର ଏଵ, ନ ପରମାର୍ଥଃ, ତସ୍ଯ ସ୍ଵଯମଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯାନୁଭଵନାତ୍ମକତ୍ଵେ ସତି ପରମାର୍ଥତ୍ଵା-
ଭାଵାତ୍; ଯଦେଵ ଶ୍ରମଣଶ୍ରମଣୋପାସକଵିକଲ୍ପାତିକ୍ରାନ୍ତଂ
ଦ୍ରଶିଜ୍ଞପ୍ତିପ୍ରଵୃତ୍ତଵୃତ୍ତିମାତ୍ରଂ ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନମେଵୈକମିତି
ନିସ୍ତୁଷସଂଚେତନଂ ପରମାର୍ଥଃ, ତସ୍ଯୈଵ ସ୍ଵଯଂ ଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯାନୁଭଵନାତ୍ମକତ୍ଵେ ସତି ପରମାର୍ଥତ୍ଵାତ୍ . ତତୋ ଯେ
ଵ୍ଯଵହାରମେଵ ପରମାର୍ଥବୁଦ୍ଧଯା ଚେତଯନ୍ତେ, ତେ ସମଯସାରମେଵ ନ ସଂଚେତଯନ୍ତେ; ଯ ଏଵ ପରମାର୍ଥଂ ପରମାର୍ଥବୁଦ୍ଧଯା
‘ଵ୍ଯଵହାରନଯ ହୀ ମୁନିଲିଂଗକୋ ଔର ଶ୍ରାଵକଲିଂଗକୋଦୋନୋଂକୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ କହତା ହୈ, ନିଶ୍ଚଯନଯ
କିସୀ ଲିଂଗକୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ନହୀଂ କହତା’ଯହ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା କହତେ ହୈଂ :
ଵ୍ଯଵହାରନଯ, ଇନ ଲିଂଗ ଦ୍ଵଯକୋ ମୋକ୍ଷକେ ପଥମେଂ କହେ.
ନିଶ୍ଚଯ ନହୀଂ ମାନେ କଭୀ କୋ ଲିଂଗ ମୁକ୍ତୀପଂଥମେଂ..୪୧୪..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଵ୍ଯାଵହାରିକଃ ନଯଃ ପୁନଃ ] ଵ୍ଯଵହାରନଯ [ଦ୍ଵେ ଲିଙ୍ଗେ ଅପି ] ଦୋନୋଂ ଲିଂଗୋଂକୋ
[ମୋକ୍ଷପଥେ ଭଣତି ] ମୋକ୍ଷମାର୍ଗମେଂ କହତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଵ୍ଯଵହାରନଯ ମୁନିଲିଂଗ ଔର ଗୃହୀଲିଂଗକୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ
କହତା ହୈ); [ନିଶ୍ଚଯନଯଃ ] ନିଶ୍ଚଯନଯ [ସର୍ଵଲିଙ୍ଗାନି ] ସଭୀ ଲିଂଗୋଂକୋ (ଅର୍ଥାତ୍ କିସୀ ଭୀ ଲିଂଗକୋ)
[ମୋକ୍ଷପଥେ ନ ଇଚ୍ଛତି ] ମୋକ୍ଷମାର୍ଗମେଂ ନହୀଂ ମାନତା
.
ଟୀକା :ଶ୍ରମଣ ଔର ଶ୍ରମଣୋପାସକକେ ଭେଦସେ ଦୋ ପ୍ରକାରକେ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈଂ
ଇସପ୍ରକାରକା ଜୋ ପ୍ରରୂପଣ-ପ୍ରକାର (ଅର୍ଥାତ୍ ଇସପ୍ରକାରକୀ ଜୋ ପ୍ରରୂପଣା) ଵହ କେଵଲ ଵ୍ଯଵହାର ହୀ ହୈ,
ପରମାର୍ଥ ନହୀଂ, କ୍ଯୋଂକି ଵହ (ପ୍ରରୂପଣା) ସ୍ଵଯଂ ଅଶୁଦ୍ଧ ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଅନୁଭଵନସ୍ଵରୂପ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସକୋ
ପରମାର୍ଥତାକା ଅଭାଵ ହୈ; ଶ୍ରମଣ ଔର ଶ୍ରମଣୋପାସକକେ ଭେଦୋଂସେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ, ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତ
ପରିଣତିମାତ୍ର (
ମାତ୍ର ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନମେଂ ପ୍ରଵର୍ତିତ ହୁଈ ପରିଣତିରୂପ) ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ ହୀ ଏକ ହୈଐସା ଜୋ ନିଷ୍ତୁଷ
(ନିର୍ମଲ) ଅନୁଭଵନ ହୀ ପରମାର୍ଥ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହ (ଅନୁଭଵନ) ସ୍ଵଯଂ ଶୁଦ୍ଧ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନୁଭଵନସ୍ଵରୂପ
ହୋନେସେ ଉସୀକେ ପରମାର୍ଥତ୍ଵ ହୈ. ଇସଲିଯେ ଜୋ ଵ୍ଯଵହାରକୋ ହୀ ପରମାର୍ଥବୁଦ୍ଧିସେ (ପରମାର୍ଥ ମାନକର)
ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ, ଵେ ସମଯସାରକା ହୀ ଅନୁଭଵ ନହୀଂ କରତେ; ଜୋ ପରମାର୍ଥକୋ ପରମାର୍ଥବୁଦ୍ଧିସେ ଅନୁଭଵ କରତେ