Page 588 of 642
PDF/HTML Page 621 of 675
single page version
ରଯମିହ ପରମାର୍ଥଶ୍ଚେତ୍ଯତାଂ ନିତ୍ଯମେକଃ
ନ୍ନ ଖଲୁ ସମଯସାରାଦୁତ୍ତରଂ କିଂଚିଦସ୍ତି
ମାନକର ପ୍ରଵର୍ତନ କରତେ ହୈଂ ଵେ ହୀ ସମଯସାରକା ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ (ଇସଲିଯେ ଵେ ହୀ ମୋକ୍ଷକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତେ
ହୈଂ)
ଏକଃ ନିତ୍ଯମ୍ ଚେତ୍ଯତାମ୍ ] ଇସ ଏକମାତ୍ର ପରମାର୍ଥକା ହୀ ନିରନ୍ତର ଅନୁଭଵ କରୋ; [ସ୍ଵରସ-ଵିସର-ପୂର୍ଣ-
ଜ୍ଞାନ-ଵିସ୍ଫୂ ର୍ତି-ମାତ୍ରାତ୍ ସମଯସାରାତ୍ ଉତ୍ତରଂ ଖଲୁ କିଞ୍ଚିତ୍ ନ ଅସ୍ତି ] କ୍ଯୋଂକି ନିଜରସକେ ପ୍ରସାରସେ ପୂର୍ଣ
ଜୋ ଜ୍ଞାନ ଉସକେ ସ୍ଫୁ ରାଯମାନ ହୋନେମାତ୍ର ଜୋ ସମଯସାର (
Page 589 of 642
PDF/HTML Page 622 of 675
single page version
ପରମାର୍ଥଭୂତଚିତ୍ପ୍ରକାଶରୂପମାତ୍ମାନଂ ନିଶ୍ଚିନ୍ଵନ୍ ଅର୍ଥତସ୍ତତ୍ତ୍ଵତଶ୍ଚ ପରିଚ୍ଛିଦ୍ଯ, ଅସ୍ଯୈଵାର୍ଥଭୂତେ ଭଗଵତି
ଏକସ୍ମିନ୍ ପୂର୍ଣଵିଜ୍ଞାନଘନେ ପରମବ୍ରହ୍ମଣି ସର୍ଵାରମ୍ଭେଣ ସ୍ଥାସ୍ଯତି ଚେତଯିତା, ସ ସାକ୍ଷାତ୍ତତ୍କ୍ଷଣ-
ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ଦିଖଲାତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ସମଯପ୍ରାଭୃତ ଆତ୍ମାକେ ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵରୂପକୋ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ଅନୁଭଵଗୋଚର
ଦିଖଲାତା ହୈ
ଉସକେ ଅର୍ଥମେଂ ସ୍ଥିତ ହୋଗା, [ସଃ ] ଵହ [ଉତ୍ତମଂ ସୌଖ୍ଯମ୍ ଭଵିଷ୍ଯତି ] ଉତ୍ତମ ସୌଖ୍ଯସ୍ଵରୂପ ହୋଗା
ପ୍ରକାଶରୂପ ଆତ୍ମାକା ନିଶ୍ଚଯ କରତା ହୁଆ (ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରକୋ) ଅର୍ଥସେ ଔର ତତ୍ତ୍ଵସେ ଜାନକର, ଉସୀକେ
Page 590 of 642
PDF/HTML Page 623 of 675
single page version
ଲକ୍ଷଣଂ ସୌଖ୍ଯଂ ସ୍ଵଯମେଵ ଭଵିଷ୍ଯତୀତି
ପ୍ରଗଟ ହୋନେଵାଲେ ଏକ ଚୈତନ୍ଯରସସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵମେଂ ସୁସ୍ଥିତ ଔର ନିରାକୁଲ (
ସୌଖ୍ଯସ୍ଵରୂପ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ହୋ ଜାଯେଗା
ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥୋଂକା କହନେଵାଲା ହୋତା ହୈ ଉସେ ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମ କହା ଜାତା ହୈ
ଉତ୍ତମ, ସ୍ଵାତ୍ମିକ, ସ୍ଵାଧୀନ, ବାଧାରହିତ, ଅଵିନାଶୀ ସୁଖକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରେଗା
ଧ୍ଯାନ କରୋ, କି ଜିସସେ ଅଵିନାଶୀ ସୁଖକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋ
ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ ତଥାପି ଜ୍ଞାନମାତ୍ରମେଂ ଖଣ୍ଡ ନହୀଂ ହୈ), [ଏକମ୍ ] ଏକ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅଖଣ୍ଡ ହୋନେସେ
ଏକରୂପ ହୈ), [ଅଚଲଂ ] ଅଚଲ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନରୂପସେ ଚଲିତ ନହୀଂ ହୋତା
ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ କିସୀ ମିଥ୍ଯାଯୁକ୍ତିସେ ବାଧା ନହୀଂ ପାତା)
Page 591 of 642
PDF/HTML Page 624 of 675
single page version
ପହିଚାନା ନହୀଂ ଜା ସକତା; ଔର କୁଛ (ଧର୍ମ) ପର୍ଯାଯାଶ୍ରିତ ହୈଂ
ଅଦୃଷ୍ଟ ହୈ; ଉସକୀ ଵ୍ଯକ୍ତି ଦର୍ଶନ ଔର ଜ୍ଞାନ ହୈ
ତୋ ମିଥ୍ଯାଦୃଷ୍ଟିତ୍ଵ ଆ ଜାତା ହୈ, ଵିଜ୍ଞାନାଦ୍ଵୈତଵାଦୀ ବୌଦ୍ଧୋଂକା ଔର ଵେଦାନ୍ତିଯୋଂକା ମତ ଆ ଜାତା ହୈ; ଇସଲିଯେ
ଐସା ଏକାନ୍ତ ବାଧାସହିତ ହୈ
ମୂରତ ଅମୂରତ ଜେ ଆନଦ୍ରଵ୍ଯ ଲୋକମାଂହି ଵେ ଭୀ ଜ୍ଞାନରୂପ ନାହୀଂ ନ୍ଯାରେ ନ ଅଭାଵକୋ;
ଯହୈ ଜାନି ଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵ ଆପକୂଂ ଭଜୈ ସଦୀଵ ଜ୍ଞାନରୂପ ସୁଖତୂପ ଆନ ନ ଲଗାଵକୋ,
କର୍ମ-କର୍ମଫଲରୂପ ଚେତନାକୂଂ ଦୂରି ଟାରି ଜ୍ଞାନଚେତନା ଅଭ୍ଯାସ କରେ ଶୁଦ୍ଧ ଭାଵକୋ
Page 592 of 642
PDF/HTML Page 625 of 675
single page version
କାଵ୍ଯ କହେ ହୈଂ
ସାଥ ଵିରୋଧ ନହୀଂ ଆତା ? ଔର ଏକ ହୀ ଜ୍ଞାନମେଂ ଉପାଯତତ୍ତ୍ଵ ତଥା ଉପେଯତତ୍ତ୍ଵ
‘ଆତ୍ମଖ୍ଯାତି’ ଟୀକାକେ ଅନ୍ତମେଂ ପରିଶିଷ୍ଟ ରୂପସେ କୁଛ କହତେ ହୈଂ
ଉପାଯ
ଵିଚାର କିଯା ଜାତା ହୈ
ସାଧକସାଧ୍ଯଭାଵକା ଭୀ ଇସ ପରିଶିଷ୍ଟମେଂ ଵିଚାର କିଯା ଜାଯେଗା
Page 593 of 642
PDF/HTML Page 626 of 675
single page version
ତ୍ଵାତ୍
ରିକ୍ତପରରୂପେଣାତତ୍ତ୍ଵାତ୍, ସହକ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତାନନ୍ତଚିଦଂଶସମୁଦଯରୂପାଵିଭାଗଦ୍ରଵ୍ଯେଣୈକତ୍ଵାତ୍, ଅଵିଭାଗୈକ-
ଦ୍ରଵ୍ଯଵ୍ଯାପ୍ତସହକ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତାନନ୍ତଚିଦଂଶରୂପପର୍ଯାଯୈରନେକତ୍ଵାତ୍, ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵଭଵନଶକ୍ତି ସ୍ଵଭାଵଵତ୍ତ୍ଵେନ
ସତ୍ତ୍ଵାତ୍, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵାଭଵନଶକ୍ତି ସ୍ଵଭାଵଵତ୍ତ୍ଵେନାସତ୍ତ୍ଵାତ୍, ଅନାଦିନିଧନାଵିଭାଗୈକ-
ହୈ ଵୈସା ହୀ କହତା ହୈ
ଅସତ୍ ହୈ, ଜୋ ନିତ୍ଯ ହୈ ଵହୀ ଅନିତ୍ଯ ହୈ
ଅନିତ୍ଯତ୍ଵପନା ପ୍ରକାଶତା ହୀ ହୈ; କ୍ଯୋଂକି
ସ୍ଵରୂପସେ ଭିନ୍ନ ଐସେ ପରରୂପକେ ଦ୍ଵାରା (
ସ୍ଵଭାଵ ହୈ ଉସ ସ୍ଵଭାଵଵାନପନେକେ ଦ୍ଵାରା (ଅର୍ଥାତ୍ ଐସେ ସ୍ଵଭାଵଵାଲୀ ହୋନେସେ) ସତ୍ତ୍ଵ ହୈ, ଔର ପରକେ
ଦ୍ରଵ୍ଯ-କ୍ଷେତ୍ର-କାଲ-ଭାଵରୂପ ନ ହୋନେକୀ ଶକ୍ତିରୂପ ଜୋ ସ୍ଵଭାଵ ହୈ ଉସ ସ୍ଵଭାଵଵାନପନେକେ ଦ୍ଵାରା
ଅସତ୍ତ୍ଵ ହୈ; ଅନାଦିନିଧନ ଅଵିଭାଗ ଏକ ଵୃତ୍ତିରୂପସେ ପରିଣତପନେକେ ଦ୍ଵାରା ନିତ୍ଯତ୍ଵ ହୈ, ଔର କ୍ରମଶଃ
Page 594 of 642
PDF/HTML Page 627 of 675
single page version
ତଦତତ୍ତ୍ଵମେକାନେକତ୍ଵଂ ସଦସତ୍ତ୍ଵଂ ନିତ୍ଯାନିତ୍ଯତ୍ଵଂ ଚ ପ୍ରକାଶତ ଏଵ
ବ୍ରୂମଃ
ସ୍ଵପରରୂପପ୍ରଵୃତ୍ତିଵ୍ଯାଵୃତ୍ତିଭ୍ଯାମୁଭଯଭାଵାଧ୍ଯାସିତମେଵ
ନାଶମୁପୈତି, ତଦା ସ୍ଵରୂପେଣ ତତ୍ତ୍ଵଂ ଦ୍ଯୋତଯିତ୍ଵା ଜ୍ଞାତୃତ୍ଵେନ ପରିଣମନାଜ୍ଜ୍ଞାନୀ କୁର୍ଵନ୍ନନେକାନ୍ତ ଏଵ
ତମୁଦ୍ଗମଯତି ୧
ପ୍ରକାଶିତ ହୋତୀ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଅନେକାନ୍ତ ସ୍ଵଯମେଵ ପ୍ରକାଶିତ ହୋତା ହୈ
ଦେତେ ହୈଂ ?
ଵ୍ଯାଵୃତ୍ତିକେ ଦ୍ଵାରା ଦୋନୋଂ ଭାଵୋଂସେ ଅଧ୍ଯାସିତ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ସମସ୍ତ ଵସ୍ତୁ ସ୍ଵରୂପମେଂ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ହୋନେସେ
ଔର ପରରୂପସେ ଭିନ୍ନ ରହନେସେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ଵସ୍ତୁମେଂ ଦୋନୋଂ ଭାଵ ରହ ରହେ ହୈଂ)
(ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞେଯରୂପସେ ଅଂଗୀକାର କରକେ) ଅଜ୍ଞାନୀ ହୋତା ହୁଆ ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ, ତବ (ଉସେ
ଜ୍ଞାନମାତ୍ର ଭାଵକା) ସ୍ଵ-ରୂପସେ (
(
Page 595 of 642
PDF/HTML Page 628 of 675
single page version
ଦଦାତି ୨
ସତ୍ତ୍ଵଂ ଦ୍ଯୋତଯନ୍ନନେକାନ୍ତ ଏଵ ତମୁଜ୍ଜୀଵଯତି ୫
ନ ଦଦାତି ୬
ପ୍ରଗଟ କରକେ) ଵିଶ୍ଵସେ ଭିନ୍ନ ଜ୍ଞାନକୋ ଦିଖାତା ହୁଆ, ଅନେକାନ୍ତ ହୀ ଉସେ ଅପନା (
ଜୀଵିତ ରଖତା ହୈ
କରକେ ଅପନେକୋ ନଷ୍ଟ କରତା ହୈ), ତବ (ଉସ ଜ୍ଞାନମାତ୍ର ଭାଵକା) ପର୍ଯାଯୋଂସେ ଅନେକତ୍ଵ ପ୍ରକାଶିତ କରତା
ହୁଆ, ଅନେକାନ୍ତ ହୀ ଉସେ ଅପନା ନାଶ ନହୀଂ କରନେ ଦେତା
ଇସପ୍ରକାର ପ୍ରଗଟ କରତା ହୁଆ) ଅନେକାନ୍ତ ହୀ ଉସେ ଅପନା ନାଶ ନହୀଂ କରନେ ଦେତା
Page 596 of 642
PDF/HTML Page 629 of 675
single page version
ଏଵ ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ପରକ୍ଷେତ୍ରଗତଜ୍ଞେଯାକାରପରିଣମନସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାତ୍ପରକ୍ଷେତ୍ରେଣ ନାସ୍ତିତ୍ଵଂ ଦ୍ଯୋତଯନ୍ନନେକାନ୍ତ
ଏଵ ନାଶଯିତୁଂ ନ ଦଦାତି ୮
ଏଵ ନାଶଯିତୁଂ ନ ଦଦାତି ୧୦
ହୈ ଉନକା ତ୍ଯାଗ କରକେ) ଜ୍ଞାନକୋ ତୁଚ୍ଛ କରତା ହୁଆ ଅପନା ନାଶ କରତା ହୈ, ତବ ସ୍ଵକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହକର ହୀ
ପରକ୍ଷେତ୍ରଗତ ଜ୍ଞେଯୋଂକେ ଆକାରରୂପସେ ପରିଣମନ କରନେକା ଜ୍ଞାନକା ସ୍ଵଭାଵ ହୋନେସେ (ଉସ ଜ୍ଞାନମାତ୍ର ଭାଵକା)
ପରକ୍ଷେତ୍ରସେ ନାସ୍ତିତ୍ଵ ପ୍ରକାଶିତ କରତା ହୁଆ, ଅନେକାନ୍ତ ହୀ ଉସେ ଅପନା ନାଶ ନହୀଂ କରନେ ଦେତା
ପ୍ରକାଶିତ କରତା ହୁଆ ଅନେକାନ୍ତ ହୀ ଉସେ ଜିଲାତା ହୈ
Page 597 of 642
PDF/HTML Page 630 of 675
single page version
ଏଵ ତମୁଜ୍ଜୀଵଯତି ୧୩
ଵିଶ୍ରାନ୍ତଂ ପରରୂପ ଏଵ ପରିତୋ ଜ୍ଞାନଂ ପଶୋଃ ସୀଦତି
ର୍ଦୂରୋନ୍ମଗ୍ନଘନସ୍ଵଭାଵଭରତଃ ପୂର୍ଣଂ ସମୁନ୍ମଜ୍ଜତି
କରତା ହୁଆ, ଅନେକାନ୍ତ ହୀ ଉସେ ଜିଲାତା ହୈ
ହୈ), ତବ (ଉସ ଜ୍ଞାନମାତ୍ର ଭାଵକା) ଜ୍ଞାନଵିଶେଷରୂପସେ ଅନିତ୍ଯତ୍ଵ ପ୍ରକାଶିତ କରତା ହୁଆ, ଅନେକାନ୍ତ ହୀ
ଉସେ ଅପନା ନାଶ ନହୀଂ କରନେ ଦେତା
ପରିଣମିତ ନହୀଂ ହୋତା, ଔର ଅନେକାନ୍ତସେ ଵହ ଵାସ୍ତଵିକ ସ୍ଵରୂପସେ ସମଝା ଜାତା ହୈ, ସ୍ଵରୂପମେଂ ପରିଣମିତ
ହୋତା ହୈ
Page 598 of 642
PDF/HTML Page 631 of 675
single page version
ର୍ଵିଶ୍ଵାଦ୍ଭିନ୍ନମଵିଶ୍ଵଵିଶ୍ଵଘଟିତଂ ତସ୍ଯ ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵଂ ସ୍ପୃଶେତ୍
ଆଧାର ରଖତା ହୁଆ) ଐସେ [ପଶୋଃ ଜ୍ଞାନଂ ] ପଶୁକା ଜ୍ଞାନ (
ସ୍ଵରୂପତଃ ତତ୍’ ଇତି ] ‘ଜୋ ତତ୍ ହୈ ଵହ ସ୍ଵରୂପସେ ତତ୍ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତ୍ଯେକ ତତ୍ତ୍ଵକୋ
ଜ୍ଞାନଘନରୂପ ସ୍ଵଭାଵକେ ଭାରସେ, [ପୂର୍ଣଂ ସମୁନ୍ମଜ୍ଜତି ] ସମ୍ପୂର୍ଣ ଉଦିତ (ପ୍ରଗଟ) ହୋତା ହୈ
ଆଶଯା ଦୃଷ୍ଟଵା ] ସବକୋ (
[ଵିଶ୍ଵାତ୍ ଭିନ୍ନମ୍ ଅଵିଶ୍ଵଵିଶ୍ଵଘଟିତଂ ] ଵିଶ୍ଵସେ ଭିନ୍ନ ଐସେ ତଥା ଵିଶ୍ଵସେ (
Page 599 of 642
PDF/HTML Page 632 of 675
single page version
ଜ୍ଜ୍ଞେଯାକାରଵିଶୀର୍ଣଶକ୍ତି ରଭିତସ୍ତ୍ରୁଟଯନ୍ପଶୁର୍ନଶ୍ଯତି
ନ୍ନେକଂ ଜ୍ଞାନମବାଧିତାନୁଭଵନଂ ପଶ୍ଯତ୍ଯନେକାନ୍ତଵିତ୍
ଭୀ ସମସ୍ତ ଜ୍ଞେଯ ଵସ୍ତୁସେ ଭିନ୍ନ ଐସେ) [ତସ୍ଯ ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵଂ ସ୍ପୃଶେତ୍ ] ଅପନେ ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵକା ସ୍ପର୍ଶ
ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ପର ଜ୍ଞେଯୋଂକେ ଆକାରରୂପ ହୋନେ ପର ଭୀ ଉନସେ ଭିନ୍ନ ହୈ
[ଵିଷ୍ଵଗ୍-ଵିଚିତ୍ର-ଉଲ୍ଲସତ୍-ଜ୍ଞେଯାକାର-ଵିଶୀର୍ଣ-ଶକ୍ତିଃ ] ଚାରୋଂ ଓର (ସର୍ଵତ୍ର) ପ୍ରଗଟ ହୋନେଵାଲେ ଅନେକ
ପ୍ରକାରକେ ଜ୍ଞେଯାକାରୋଂସେ ଜିସକୀ ଶକ୍ତି ଵିଶୀର୍ଣ (
ଭେଦ ପଡ଼ ଜାତା ହୈ ଐସେ ଭ୍ରମକୋ ନାଶ କରତା ହୁଆ), [ଏକମ୍ ଅବାଧିତ-ଅନୁଭଵନଂ ଜ୍ଞାନମ୍ ] ଜୋ ଏକ
ହୈ (
Page 600 of 642
PDF/HTML Page 633 of 675
single page version
ନ୍ନେକାକାରଚିକୀର୍ଷଯା ସ୍ଫୁ ଟମପି ଜ୍ଞାନଂ ପଶୁର୍ନେଚ୍ଛତି
ପର୍ଯାଯୈସ୍ତଦନେକତାଂ ପରିମୃଶନ୍ ପଶ୍ଯତ୍ଯନେକାନ୍ତଵିତ୍
ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵକେ ଦ୍ଵାରା ଏକ ଦେଖତା ହୈ
ପ୍ରକ୍ଷାଲନକୀ କଲ୍ପନା କରତା ହୁଆ (ଅର୍ଥାତ୍ ଚେତନକୀ ଅନେକାକାରରୂପ ମଲିନତାକୋ ଧୋ ଡାଲନେକୀ
କଲ୍ପନା କରତା ହୁଆ), [ଏକାକାର-ଚିକୀର୍ଷଯା ସ୍ଫୁ ଟମ୍ ଅପି ଜ୍ଞାନଂ ନ ଇଚ୍ଛତି ] ଏକାକାର କରନେକୀ
ଇଚ୍ଛାସେ ଜ୍ଞାନକୋ
ଜାନନେଵାଲା ତୋ, [ପର୍ଯାଯୈଃ ତଦ୍-ଅନେକତାଂ ପରିମୃଶନ୍ ] ପର୍ଯାଯୋଂସେ ଜ୍ଞାନକୀ ଅନେକତାକୋ ଜାନତା
(ଅନୁଭଵତା) ହୁଆ, [ଵୈଚିତ୍ର୍ଯେ ଅପି ଅଵିଚିତ୍ରତାମ୍ ଉପଗତଂ ଜ୍ଞାନମ୍ ] ଵିଚିତ୍ର ହୋନେ ପର ଭୀ ଅଵିଚିତ୍ରତାକୋ
ପ୍ରାପ୍ତ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକରୂପ ହୋନେ ପର ଭୀ ଏକରୂପ) ଐସେ ଜ୍ଞାନକେ [ସ୍ଵତଃ କ୍ଷାଲିତଂ ] ସ୍ଵତଃ କ୍ଷାଲିତ
(ସ୍ଵଯମେଵ ଧୋଯା ହୁଆ ଶୁଦ୍ଧ) [ପଶ୍ଯତି ] ଅନୁଭଵ କରତା ହୈ
ଜ୍ଞାନକା ସ୍ଵରୂପସେ ହୀ ଅନେକାକାରପନା ମାନତା ହୈ
Page 601 of 642
PDF/HTML Page 634 of 675
single page version
ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାନଵଲୋକନେନ ପରିତଃ ଶୂନ୍ଯଃ ପଶୁର୍ନଶ୍ଯତି
ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୁ ଵିଶୁଦ୍ଧବୋଧମହସା ପୂର୍ଣୋ ଭଵନ୍ ଜୀଵତି
ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯଭ୍ରମତଃ ପଶୁଃ କିଲ ପରଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ଵିଶ୍ରାମ୍ଯତି
ଜାନନ୍ନିର୍ମଲଶୁଦ୍ଧବୋଧମହିମା ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଵାଶ୍ରଯେତ୍
ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯରୂପସେ ଅସ୍ତିପନେସେ ନିପୁଣତଯା ଦେଖତା ହୈ, ଇସଲିଯେ [ସଦ୍ଯଃ ସମୁନ୍ମଜ୍ଜତା ଵିଶୁଦ୍ଧ-ବୋଧ-ମହସା
ପୂର୍ଣଃ ଭଵନ୍ ] ତତ୍କାଲ ପ୍ରଗଟ ଵିଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନପ୍ରକାଶକେ ଦ୍ଵାରା ପୂର୍ଣ ହୋତା ହୁଆ [ଜୀଵତି ] ଜୀତା ହୈ
ହୈ
ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯମଯ ମାନକର, [ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ-ଭ୍ରମତଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ କିଲ ଵିଶ୍ରାମ୍ଯତି ] (ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ) ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଭ୍ରମସେ
Page 602 of 642
PDF/HTML Page 635 of 675
single page version
ସୀଦତ୍ଯେଵ ବହିଃ ପତନ୍ତମଭିତଃ ପଶ୍ଯନ୍ପୁମାଂସଂ ପଶୁଃ
ସ୍ତିଷ୍ଠତ୍ଯାତ୍ମନିଖାତବୋଧ୍ଯନିଯତଵ୍ଯାପାରଶକ୍ତି ର୍ଭଵନ୍
ଜାନନ୍ ] ସମସ୍ତ ଵସ୍ତୁଓଂମେଂ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵରୂପସେ ନାସ୍ତିତ୍ଵକୋ ଜାନତା ହୁଆ, [ନିର୍ମଲ-ଶୁଦ୍ଧ-ବୋଧ-ମହିମା ]
ଜିସକୀ ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନମହିମା ନିର୍ମଲ ହୈ ଐସା ଵର୍ତତା ହୁଆ, [ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ ଏଵ ଆଶ୍ରଯେତ୍ ] ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକା ହୀ
ଆଶ୍ରଯ କରତା ହୈ
ମାନକର ନିଜ ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ରମତା ହୈ
ଵ୍ଯାପାର ହୈ ଉସମେଂ ପ୍ରଵର୍ତତା ହୁଆ, [ପୁମାଂସମ୍ ଅଭିତଃ ବହିଃ ପତନ୍ତମ୍ ପଶ୍ଯନ୍ ] ଆତ୍ମାକୋ ସମ୍ପୂର୍ଣତଯା
ବାହର (ପରକ୍ଷେତ୍ରମେଂ) ପଡ଼ତା ଦେଖକର (
ନିରୁଦ୍ଧ-ରଭସଃ ] ସ୍ଵକ୍ଷେତ୍ରସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵକେ କାରଣ ଜିସକା ଵେଗ ରୁକା ହୁଆ ହୈ ଐସା ହୋତା ହୁଆ (ଅର୍ଥାତ୍
ସ୍ଵକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଵର୍ତତା ହୁଆ), [ଆତ୍ମ-ନିଖାତ-ବୋଧ୍ଯ-ନିଯତ-ଵ୍ଯାପାର-ଶକ୍ତିଃ ଭଵନ୍ ] ଆତ୍ମାମେଂ ହୀ
ଆକାରରୂପ ହୁଏ ଜ୍ଞେଯୋଂମେଂ ନିଶ୍ଚିତ ଵ୍ଯାପାରକୀ ଶକ୍ତିଵାଲା ହୋକର, [ତିଷ୍ଠତି ] ଟିକତା ହୈ
ଔର ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୋ, ‘ପରକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହେ ହୁଏ ଜ୍ଞେଯୋଂକୋ ଜାନତା ହୁଆ ଅପନେ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହା ହୁଆ ଆତ୍ମା ସ୍ଵକ୍ଷେତ୍ରସେ
ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଧାରଣ କରତା ହୈ’ ଐସା ମାନତା ହୁଆ ଟିକତା ହୈ
Page 603 of 642
PDF/HTML Page 636 of 675
single page version
ତୁଚ୍ଛୀଭୂଯ ପଶୁଃ ପ୍ରଣଶ୍ଯତି ଚିଦାକାରାନ୍ ସହାର୍ଥୈର୍ଵମନ୍
ତ୍ଯକ୍ତାର୍ଥୋଽପି ନ ତୁଚ୍ଛତାମନୁଭଵତ୍ଯାକାରକର୍ଷୀ ପରାନ୍
ସୀଦତ୍ଯେଵ ନ କିଂଚନାପି କଲଯନ୍ନତ୍ଯନ୍ତତୁଚ୍ଛଃ ପଶୁଃ
ପୂର୍ଣସ୍ତିଷ୍ଠତି ବାହ୍ଯଵସ୍ତୁଷୁ ମୁହୁର୍ଭୂତ୍ଵା ଵିନଶ୍ଯତ୍ସ୍ଵପି
ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଛୋଡ଼ନେସେ, [ଅର୍ଥୈଃ ସହ ଚିଦ୍ ଆକାରାନ୍ ଵମନ୍ ] ଜ୍ଞେଯ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ସାଥ ଚୈତନ୍ଯକେ ଆକାରୋଂକା
ଭୀ ଵମନ କରତା ହୁଆ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞେଯ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ନିମିତ୍ତସେ ଚୈତନ୍ଯମେଂ ଜୋ ଆକାର ହୋତା ହୈ ଉନକୋ ଭୀ
ଛୋଡ଼ତା ହୁଆ) [ତୁଚ୍ଛୀଭୂଯ ] ତୁଚ୍ଛ ହୋକର [ପ୍ରଣଶ୍ଯତି ] ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ; [ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୁ ] ଔର
ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୋ [ସ୍ଵଧାମନି ଵସନ୍ ] ସ୍ଵକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହତା ହୁଆ, [ପରକ୍ଷେତ୍ରେ ନାସ୍ତିତାଂ ଵିଦନ୍ ] ପରକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଅପନା
ନାସ୍ତିତ୍ଵ ଜାନତା ହୁଆ [ତ୍ଯକ୍ତ-ଅର୍ଥଃ ଅପି ] (ପରକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହେ ହୁଏ) ଜ୍ଞେଯ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଛୋଡ଼ତା ହୁଆ ଭୀ
[ପରାନ୍ ଆକାରକର୍ଷୀ ] ଵହ ପର ପଦାର୍ଥୋଂମେଂସେ ଚୈତନ୍ଯକେ ଆକାରୋଂକୋ ଖୀଂଚତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞେଯପଦାର୍ଥୋଂକେ
ନିମିତ୍ତସେ ହୋନେଵାଲେ ଚୈତନ୍ଯକେ ଆକାରୋଂକୋ ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତା) [ତୁଚ୍ଛତାମ୍ ଅନୁଭଵତି ନ ] ଇସଲିଯେ
ତୁଚ୍ଛତାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା
ମାନକର ଅଜ୍ଞାନୀ ଏକାନ୍ତଵାଦୀ ପରକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହେ ହୁଏ ଜ୍ଞେଯ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ସାଥ ହୀ ସାଥ ଚୈତନ୍ଯକେ ଆକାରୋଂକୋ
ଭୀ ଛୋଡ଼ ଦେତା ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ସ୍ଵଯଂ ଚୈତନ୍ଯକେ ଆକାରୋଂସେ ରହିତ ତୁଚ୍ଛ ହୋତା ହୈ, ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ
ଛୋଡ଼କର ଭୀ ଚୈତନ୍ଯକେ ଆକାରୋଂକୋ ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତା; ଇସଲିଯେ ଵହ ତୁଚ୍ଛ ନହୀଂ ହୋତା, ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତା
Page 604 of 642
PDF/HTML Page 637 of 675
single page version
ର୍ଜ୍ଞେଯାଲମ୍ବନଲାଲସେନ ମନସା ଭ୍ରାମ୍ଯନ୍ ପଶୁର୍ନଶ୍ଯତି
ସ୍ତିଷ୍ଠତ୍ଯାତ୍ମନିଖାତନିତ୍ଯସହଜଜ୍ଞାନୈକପୁଂଜୀଭଵନ୍
ଜାନତା ହୁଆ, [ନ କିଞ୍ଚନ ଅପି କଲଯନ୍ ] ଔର ଇସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନକୋ କୁଛ ଭୀ (ଵସ୍ତୁ) ନ ଜାନତା
ହୁଆ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନଵସ୍ତୁକା ଅସ୍ତିତ୍ଵ ହୀ ନହୀଂ ମାନତା ହୁଆ), [ଅତ୍ଯନ୍ତତୁଚ୍ଛଃ ] ଅତ୍ଯନ୍ତ ତୁଚ୍ଛ ହୋତା
ହୁଆ [ସୀଦତି ଏଵ ] ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ; [ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦଵେଦୀ ପୁନଃ ] ଔର ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦକା ଜ୍ଞାତା ତୋ [ଅସ୍ଯ
ନିଜ-କାଲତଃ ଅସ୍ତିତ୍ଵଂ କଲଯନ୍ ] ଆତ୍ମାକା ନିଜ କାଲସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଜାନତା ହୁଆ, [ବାହ୍ଯଵସ୍ତୁଷୁ ମୁହୁଃ
ଭୂତ୍ଵା ଵିନଶ୍ଯତ୍ସୁ ଅପି ] ବାହ୍ଯ ଵସ୍ତୁଏଂ ବାରମ୍ବାର ହୋକର ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତୀ ହୈଂ, ଫି ର ଭୀ [ପୂର୍ଣଃ ତିଷ୍ଠତି ]
ସ୍ଵଯଂ ପୂର୍ଣ ରହତା ହୈ
ନହୀଂ ହୋତା
ଜ୍ଞେଯ-ଆଲମ୍ବନ-ଲାଲସେନ-ମନସା ଭ୍ରାମ୍ଯନ୍ ] ବାହ୍ଯ ଜ୍ଞେଯୋଂକେ ଆଲମ୍ବନକୀ ଲାଲସାଵାଲେ ଚିତ୍ତସେ (ବାହର)
ଭ୍ରମଣ କରତା ହୁଆ [ନଶ୍ଯତି ] ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ; [ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦଵେଦୀ ପୁନଃ ] ଔର ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦକା ଜ୍ଞାତା
ତୋ [ପରକାଲତଃ ଅସ୍ଯ ନାସ୍ତିତ୍ଵଂ କଲଯନ୍ ] ପର କାଲସେ ଆତ୍ମାକା ନାସ୍ତିତ୍ଵ ଜାନତା ହୁଆ, [ଆତ୍ମ-
ନିଖାତ-ନିତ୍ଯ-ସହଜ-ଜ୍ଞାନ-ଏକ-ପୁଞ୍ଜୀଭଵନ୍ ] ଆତ୍ମାମେଂ ଦୃଢ଼ତଯା ରହା ହୁଆ ନିତ୍ଯ ସହଜ ଜ୍ଞାନକେ
ପୁଂଜରୂପ ଵର୍ତତା ହୁଆ [ତିଷ୍ଠତି ] ଟିକତା ହୈ
ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞେଯୋଂସେ ଭିନ୍ନ ଐସା ଜ୍ଞାନକେ ପୁଂଜରୂପ ଵର୍ତତା ହୁଆ ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା
Page 605 of 642
PDF/HTML Page 638 of 675
single page version
ନଶ୍ଯତ୍ଯେଵ ପଶୁଃ ସ୍ଵଭାଵମହିମନ୍ଯେକାନ୍ତନିଶ୍ଚେତନଃ
ସର୍ଵସ୍ମାନ୍ନିଯତସ୍ଵଭାଵଭଵନଜ୍ଞାନାଦ୍ଵିଭକ୍ତୋ ଭଵନ୍
ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୁ ନ ନାଶମେତି ସହଜସ୍ପଷ୍ଟୀକୃତପ୍ରତ୍ଯଯଃ
ସର୍ଵତ୍ରାପ୍ଯନିଵାରିତୋ ଗତଭଯଃ ସ୍ଵୈରଂ ପଶୁଃ କ୍ରୀଡତି
ଦାରୂଢଃ ପରଭାଵଭାଵଵିରହଵ୍ଯାଲୋକନିଷ୍କମ୍ପିତଃ
ମହିମନି ଏକାନ୍ତ-ନିଶ୍ଚେତନଃ ] (ଅପନେ) ସ୍ଵଭାଵକୀ ମହିମାମେଂ ଅତ୍ଯନ୍ତ ନିଶ୍ଚେତନ (ଜଡ଼) ଵର୍ତତା
ହୁଆ, [ନଶ୍ଯତି ଏଵ ] ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ; [ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୁ ] ଔର ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୋ [ନିଯତ-ସ୍ଵଭାଵ-
ଭଵନ-ଜ୍ଞାନାତ୍ ସର୍ଵସ୍ମାତ୍ ଵିଭକ୍ତଃ ଭଵନ୍ ] (ଅପନେ) ନିଯତ ସ୍ଵଭାଵକେ ଭଵନସ୍ଵରୂପ ଜ୍ଞାନକେ କାରଣ
ସବ (ପରଭାଵୋଂ) ସେ ଭିନ୍ନ ଵର୍ତତା ହୁଆ, [ସହଜ-ସ୍ପଷ୍ଟୀକୃତ-ପ୍ରତ୍ଯଯଃ ] ଜିସନେ ସହଜ ସ୍ଵଭାଵକା
ପ୍ରତୀତିରୂପ ଜ୍ଞାତୃତ୍ଵ ସ୍ପଷ୍ଟ
ହୋନେ ପର ଭୀ ଜ୍ଞାନଭାଵକା ସ୍ଵଭାଵସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଜାନତା ହୁଆ, ଆତ୍ମାକା ନାଶ ନହୀଂ କରତା
Page 606 of 642
PDF/HTML Page 639 of 675
single page version
ନିର୍ଜ୍ଞାନାତ୍କ୍ଷଣଭଂଗସଂଗପତିତଃ ପ୍ରାଯଃ ପଶୁର୍ନଶ୍ଯତି
ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣଘନସ୍ଵଭାଵମହିମ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵନ୍ ଜୀଵତି
ଜ୍ଞେଯ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ଭାଵରୂପ ହୈ, ଐସା ମାନକର) ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵଭାଵସେ ଚ୍ଯୁତ ହୋତା ହୁଆ, [ଅନିଵାରିତଃ ସର୍ଵତ୍ର ଅପି
ସ୍ଵୈରଂ ଗତଭଯଃ କ୍ରୀଡତି ] କିସୀ ପରଭାଵକୋ ଶେଷ ରଖେ ବିନା ସର୍ଵ ପରଭାଵୋଂମେଂ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦତାପୂର୍ଵକ ନିର୍ଭଯତାସେ
(ନିଃଶଂକତଯା) କ୍ରୀଡ଼ା କରତା ହୈ; [ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୁ ] ଔର ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୋ [ସ୍ଵସ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵଂ ଭରାତ୍ ଆରୂଢଃ ]
ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵମେଂ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଆରୂଢ଼ ହୋତା ହୁଆ, [ପରଭାଵ-ଭାଵ-ଵିରହ-ଵ୍ଯାଲୋକ-ନିଷ୍କମ୍ପିତଃ ]
ପରଭାଵରୂପ ଭଵନକେ ଅଭାଵକୀ ଦୃଷ୍ଟିକେ କାରଣ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ଭାଵରୂପସେ ନହୀଂ ହୈ
ପରଭାଵୋଂକୋ ଜାନତା ହୁଆ ଭୀ, ଅପନେ ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵକୋ ସର୍ଵ ପରଭାଵୋଂସେ ଭିନ୍ନ ଅନୁଭଵ କରତା ହୁଆ,
ଶୋଭିତ ହୋତା ହୈ
[କ୍ଷଣଭଙ୍ଗ-ସଂଗ-ପତିତଃ ]
ଚୈତନ୍ଯାତ୍ମକତାକେ ଦ୍ଵାରା ଚୈତନ୍ଯଵସ୍ତୁକୋ ନିତ୍ଯ-ଉଦିତ ଅନୁଭଵ କରତା ହୁଆ, [ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣ-ଘନ-ସ୍ଵଭାଵ-
ମହିମ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵନ୍ ] ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣଘନସ୍ଵଭାଵ (ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣ ପିଂଡରୂପ ସ୍ଵଭାଵ) ଜିସକୀ ମହିମା ହୈ ଐସେ
ଜ୍ଞାନରୂପ ଵର୍ତତା ହୁଆ, [ଜୀଵତି ] ଜୀତା ହୈ
Page 607 of 642
PDF/HTML Page 640 of 675
single page version
ଵାଂଛତ୍ଯୁଚ୍ଛଲଦଚ୍ଛଚିତ୍ପରିଣତେର୍ଭିନ୍ନଂ ପଶୁଃ କିଂଚନ
ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତଦନିତ୍ଯତାଂ ପରିମୃଶଂଶ୍ଚିଦ୍ଵସ୍ତୁଵୃତ୍ତିକ୍ରମାତ୍
ତୋ, ଯଦ୍ଯପି ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞେଯାନୁସାର ଉତ୍ପନ୍ନ-ଵିନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ ଫି ର ଭୀ, ଚୈତନ୍ଯଭାଵକା ନିତ୍ଯ ଉଦଯ ଅନୁଭଵ କରତା
ହୁଆ ଜୀତା ହୈ
(ସର୍ଵଥା ନିତ୍ଯ) ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୀ ଆଶାସେ, [ଉଚ୍ଛଲତ୍-ଅଚ୍ଛ-ଚିତ୍ପରିଣତେଃ ଭିନ୍ନଂ କିଞ୍ଚନ
ଵାଞ୍ଛତି ] ଉଛଲତୀ ହୁଈ ନିର୍ମଲ ଚୈତନ୍ଯପରିଣତିସେ ଭିନ୍ନ କୁଛ (ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ) ଚାହତା ହୈ (କିନ୍ତୁ
ଐସା କୋଈ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ ହୈ ନହୀଂ); [ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ] ଔର ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦୀ ତୋ, [ଚିଦ୍-ଵସ୍ତୁ-ଵୃତ୍ତି-କ୍ରମାତ୍ ତଦ୍-
ଅନିତ୍ଯତାଂ ପରିମୃଶନ୍ ] ଚୈତନ୍ଯଵସ୍ତୁକୀ ଵୃତ୍ତିକେ (
ନିତ୍ଯ ଐସେ ଜ୍ଞାନକୋ ଅନିତ୍ଯତାସେ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେ ପର ଭୀ ଉଜ୍ଜ୍ଵଲ (
ପରିଣାମକେ ଅତିରିକ୍ତ କୋଈ ପୃଥକ୍ ପରିଣାମୀ ତୋ ନହୀଂ ହୋତା
ଚୈତନ୍ଯପରିଣତିକେ କ୍ରମକେ କାରଣ ଜ୍ଞାନ ଅନିତ୍ଯ ଭୀ ହୈ; ଐସା ହୀ ଵସ୍ତୁସ୍ଵଭାଵ ହୈ