Samaysar-Hindi (English transliteration). Kalash: 50.

< Previous Page   Next Page >


Page 149 of 642
PDF/HTML Page 182 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
kartA-karma adhikAr
149
bhUtvAdimadhyAnteShu vyApya tamev gRuhNAti tathaiv pariNamati tathaivotpadyate cha; tata prApyan vikAryan
nirvartyan cha vyApyalakShaNan paradravyapariNAman karmAkurvANasya jIvapariNAman svapariNAman svapariNAmaphalan
chAjAnata pudgaladravyasya jIven sah na kartRukarmabhAva
.
(sragdharA)
gnAnI jAnannapImAn svaparapariNatin pudgalashchApyajAnan
vyAptRuvyApyatvamanta kalayitumasahau nityamatyantabhedAt
.
agnAnAtkartRukarmabhramamatiranayorbhAti tAvanna yAvat
vignAnArchishchakAsti krakachavadadayan bhedamutpAdya sadya
..50..
karatA, us-rUp pariNamit nahIn hotA aur us-rUp utpanna nahIn hotA; parantu prApya, vikArya aur
nirvartya aisA jo vyApyalakShaNavAlA apane svabhAvarUp karma (kartAkA kArya), usamen (vah
pudgaladravya) svayam antarvyApak hokar, Adi-madhya-antamen vyApta hokar, usIko grahaN karatA hai,
usIrUp pariNamit hotA hai aur usI-rUp utpanna hotA hai; isaliye jIvake pariNAmako, apane
pariNAmako aur apane pariNAmake phalako na jAnatA huA aisA pudgaladravya prApya, vikArya aur
nirvartya aisA jo vyApyalakShaNavAlA paradravyapariNAmasvarUp karma hai, use nahIn karatA honese, us
pudgaladravyako jIvake sAth kartAkarmabhAv nahIn hai
.

bhAvArtha :koI aisA samajhe ki pudgal jo ki jaD hai aur kisIko nahIn jAnatA usako jIvake sAth kartAkarmapanA hogA . parantu aisA bhI nahIn hai . pudgaladravya jIvako utpanna nahIn kar sakatA, pariNamit nahIn kar sakatA tathA grahaN nahIn kar sakatA, isaliye usako jIvake sAth kartAkarmabhAv nahIn hai . paramArthase kisI bhI dravyako anya dravyake sAth kartAkarmabhAv nahIn hai ..79.. ab isI arthakA kalasharUp kAvya kahate hain :

shlokArtha :[gnAnI ] gnAnI to [imAn svaparapariNati ] apanI aur parakI pariNatiko [jAnan api ] jAnatA huA pravartatA haai [cha ] aur [pudgala api ajAnan ] pudgaladravya apanI tathA parakI pariNatiko na jAnatA huA pravartatA hai; [nityam atyanta-bhedAt ] isaprakAr unamen sadA atyanta bhed honese (donon bhinna dravya honese), [anta ] ve donon paraspar antaranggamen [vyAptRuvyApyatvam ] vyApyavyApakabhAvako [kalayitum asahau ] prApta honemen asamartha hain . [anayo kartRukarmabhramamati ] jIv-pudgalako kartAkarmabhAv hai aisI bhramabuddhi [agnAnAt ] agnAnake kAraN [tAvat bhAti ] vahAn tak bhAsit hotI hai ki [yAvat ] jahAn tak [vignAnArchi ] (bhedagnAn karanevAlI) vignAnajyoti [krakachavat adayan ] karavatkI bhAnti nirdayatAse (ugratAse) [sadya bhedam utpAdya ] jIv-pudgalakA tatkAl bhed utpanna karake [na chakAsti ] prakAshit nahIn hotI .