kAlAyasavalayAday ev bhaveyu, na punarjAmbUnadakuNDalAdaya; tathA jIvasya svayam pariNAm-
svabhAvatve satyapi, kAraNAnuvidhAyitvAdev kAryANAn, agnAnina svayamagnAnamayAdbhAvAdagnAn-
jAtimanativartamAnA vividhA apyagnAnamayA ev bhAvA bhaveyu, na punargnAnamayA, gnAninashcha
svayam gnAnamayAdbhAvAjgnAnajAtimanativartamAnA sarve gnAnamayA ev bhAvA bhaveyu, na
punaragnAnamayA .
ki svayam agnAnamay bhAv hai usake — agnAnamay bhAvamense, agnAnajAtikA ullanghan na karate hue anek prakArake agnAnamay bhAv hI hote hain; kintu gnAnamay bhAv nahIn hote, tathA gnAnIke — jo ki svayam gnAnamay bhAv hain usake — gnAnamay bhAvamense, gnAnakI jAtikA ullanghan na karate hue samasta gnAnamay bhAv hI hote hain; kintu agnAnamay bhAv nahIn hote .
bhAvArtha : — ‘jaisA kAraN hotA hai vaisA hI kArya hotA hai’ is nyAyase jaise lohemense lauhamay kaDA ityAdi vastuen hotI hain aur suvarNamense suvarNamay AbhUShaN hote hain, isI prakAr agnAnI svayam agnAnamay bhAv honese usake (agnAnamay bhAvamense) agnAnamay bhAv hI hote hain aur gnAnI svayam gnAnamay bhAv honese usake (gnAnamay bhAvamense) gnAnamay bhAv hI hote hain .
agnAnIke shubhAshubh bhAvommen Atmabuddhi honese usake samasta bhAv agnAnamay hI hain .
avirat samyagdRuShTi ( – gnAnI)ke yadyapi chAritramohake uday hone par krodhAdik bhAv pravartate hain tathApi usake un bhAvommen Atmabuddhi nahIn hain, vah unhen parake nimittase utpanna upAdhi mAnatA hai . usake krodhAdik karma udayamen Akar khir jAte hain — vah bhaviShyakA aisA bandha nahIn karatA ki jisase sansAraparibhramaN baDhe; kyonki (gnAnI) svayam udyamI hokar krodhAdibhAvarUp pariNamatA nahIn hai, aur yadyapi udayakI 1balavattAse pariNamatA hai tathApi gnAtRutvakA ullanghan karake pariNamatA nahIn hai; gnAnIkA svAmitva nirantar gnAnamen hI vartatA hai, isaliye vah krodhAdibhAvonkA anya gneyonkI bhAnti gnAtA hI hai, kartA nahIn . isaprakAr gnAnIke samasta bhAv gnAnamay hI hain ..130-131..
hI hote hain, phi ra bhI ve ruchipUrvak nahIn hote is kAraN un bhAvonko ‘karmakI balavattAse honevAle bhAv’
kahanemen Ate hain . isase aisA nahIn samajhanA ki ‘jaD dravyakarma AtmAke U par leshamAtra bhI jor kar sakatA
bhI kamI nahIn hai, mAtra chAritrAdi sambandhI nirbalatA hai — aisA Ashay batalAneke liye aisA kahA hai .’ jahAn
208
1 samyagdRuShTikI ruchi sarvadA shuddhAtmadravyake prati hI hotI hai; unakI kabhI rAgadveShAdi bhAvonkI ruchi nahIn hotI .