shivasyAyan hetu svayamapi yatastachchhiv iti .
tato gnAnAtmatvan bhavanamanubhUtirhi vihitam ..105..
bhAvArtha : — gnAnarUp pariNaman hI mokShakA kAraN hai aur agnAnarUp pariNaman hI bandhakA kAraN hai; vrat, niyam, shIl, tap ityAdi shubh bhAvarUp shubhakarma kahIn mokShake kAraN nahIn hain, gnAnarUp pariNamit gnAnIke ve shubh karma na hone par bhI vah mokShako prApta karatA hai; tathA agnAnarUp pariNamit agnAnIke ve shubh karma hone par bhI vah bandhako prApta karatA hai ..153..
ab isI arthakA kalasharUp kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — [yad etad dhruvam achalam gnAnAtmA bhavanam AbhAti ] jo yah gnAnasvarUp AtmA dhruvarUpase aur achalarUpase gnAnasvarUp hotA huA — pariNamatA huA bhAsit hotA hai [ayan shivasya hetu ] vahI mokShakA hetu hai, [yata ] kyonki [tat svayam api shiva iti ] vah svayamev mokShasvarUp hai; [ata anyat ] usake atirikta jo anya kuchh hai [bandhasya ] vah bandhakA hetu hai, [yata ] kyonki [tat svayam api bandha iti ] vah svayamev bandhasvarUp hai . [tata ] isaliye [gnAnAtmatvan bhavanam ] gnAnasvarUp honekA ( – gnAnasvarUp pariNamit honekA) arthAt [anubhUti hi ] anubhUti ka ranekA hI [vihitam ] Agamamen vidhAn hai .105.
ab phi ra bhI, puNyakarmake pakShapAtIko samajhAneke liye usakA doSh batalAte hain : —
gAthArtha : — [ye ] jo [paramArthabAhyA ] paramArthase bAhya hain [te ] ve [mokShahetum ] mokShake