rAgadveShamohA na santi samyagdRuShTe, samyagdRuShTitvAnyathAnupapatte . tadabhAve na tasya dravya- pratyayA pudgalakarmahetutvan bibhrati, dravyapratyayAnAn pudgalakarmahetutvasya rAgAdihetutvAt . tato hetuhetvabhAve hetumadabhAvasya prasiddhatvAt gnAnino nAsti bandha .
gAthArtha : — [rAga ] rAg, [dveSha ] dveSh [cha moha ] aur moh — [AsravA ] yah Asrav [samyagdRuShTe ] samyagdRuShTike [na santi ] nahIn hote, [tasmAt ] isaliye [AsravabhAven vinA ] AsravabhAvake binA [pratyayA ] dravyapratyay [hetava ] ka rmabandhake kAraN [na bhavanti ] nahIn hote .
[chaturvik lpa hetu ] (mithyAtvAdi) chAr prakArake hetu [aShTavik lpasya ] ATh prakArake ka rmonko [kAraNan ] kAraN [bhaNitam ] ka he gaye hain, [cha ] aur [teShAm api ] unake bhI [rAgAdaya ] (jIvake) rAgAdi bhAv kAraN hain; [teShAm abhAve ] isaliye unake abhAvamen [na badhyante ] ka rma nahIn bandhate . (isaliye samyagdRuShTike bandha nahIn hai .)
TIkA : — samyagdRuShTike rAgadveShamoh nahIn hain, kyonki samyagdRuShTikI anyathA anupapatti hai (arthAt rAgadveShamohake abhAvake binA samyagdRuShTitva nahIn ho sakatA); rAgadveShamohake abhAvamen use (samyagdRuShTiko) dravyapratyay pudgalakarmakA (arthAt pudgalakarmake bandhakA) hetutva dhAraN nahIn karate, kyonki dravyapratyayonke pudgalakarmake hetutvake hetu rAgAdik hain; isaliye hetuke abhAvamen hetumAnkA (arthAt kAraNakA jo kAraN hai usake abhAvamen kAryakA) abhAv prasiddha hai, isaliye gnAnIke bandha kAraN nahIn hai
bhAvArtha : — yahAn, rAgadveShamohake abhAvake binA samyagdRuShTitva nahIn ho sakatA aisA avinAbhAvI niyam batAyA hai so yahAn mithyAtvasambandhI rAgAdikA abhAv samajhanA chAhiye . yahAn mithyAtvasambandhI rAgAdiko hI rAg mAnA gayA hai . samyagdRuShTi honeke bAd jo kuchh chAritramohasambandhI rAg rah jAtA hai use yahAn nahIn liyA hai; vah gauN hai . isaprakAr samyagdRuShTike bhAvAsravakA arthAt rAgadveShamohakA abhAv hai . dravyAsravonko bandhakA hetu honemen jo rAgadveShamoh hain unakA samyagdRuShTike abhAv honese bandhake hetu nahIn hote, aur dravyAsrav bandhake hetu nahIn hote, isaliye samyagdRuShTike – gnAnIke – bandha nahIn hotA .
278