maikAgyramev kalayanti sadaiv ye te .
pashyanti bandhavidhuran samayasya sAram ..120..
samyagdRuShTiko gnAnI kahA jAtA hai vah yogya hI hai . ‘gnAnI’ shabda mukhyatayA tIn apekShAonko lekar prayukta hotA hai : — (1) pratham to, jise gnAn ho vah gnAnI kahalAtA hai; isaprakAr sAmAnya gnAnakI apekShAse sabhI jIv gnAnI hai . (2) yadi samyak gnAn aur mithyA gnAnakI apekShAse vichAr kiyA jAye to samyagdRuShTiko samyaggnAn hotA hai, isalie us apekShAse vah gnAnI hai, aur mithyAdRuShTi agnAnI hai . (3) sampUrNa gnAn aur apUrNa gnAnakI apekShAse vichAr kiyA jAye to kevalI bhagavAn gnAnI hain aur chhadmastha agnAnI hain, kyonki siddhAntamen pAnch bhAvonkA kathan karane par bArahaven guNasthAn tak agnAnabhAv kahA hai . isaprakAr anekAntase apekShAke dvArA vidhiniShedhanirbAdharUpase siddha hotA hai; sarvathA ekAntase kuchh bhI siddha nahIn hotA ..177-178..
ab, gnAnIko bandha nahIn hotA yah shuddhanayakA mAhAtmya hai, isaliye shuddhanayakI mahimA darshak kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — [uddhatabodhachihnam shuddhanayam adhyAsya ] uddhat gnAn ( – jo ki kisIke dabAye nahIn dab sak tA aisA unnat gnAn) jisakA lakShaN hai aise shuddhanayamen rahakar arthAt shuddhanayakA Ashray lekar [ye ] jo [sadA ev ] sadA hI [aikAgyrAm ev ] ekAgratAkA hI [ka layanti ] abhyAs ka rate hain [te ] ve, [satatan ] nirantar [rAgAdimuktamanasa bhavanta ] rAgAdise rahit chittavAle vartate hue, [bandhavidhuran samayasya sAram ] bandharahit samayake sArako (apane shuddha AtmasvarUpako) [pashyanti ] dekhate hain — anubhav karate hain
bhAvArtha : — yahAn shuddhanayake dvArA ekAgratAkA abhyAs karaneko kahA hai . ‘main keval gnAnasvarUp hUn, shuddha hUn’ — aisA jo AtmadravyakA pariNaman vah shuddhanay . aise pariNamanake kAraN vRutti gnAnakI or unmukh hotI rahe aur sthiratA baDhatI jAye so ekAgratAkA abhyAs .
shuddhanay shrutagnAnakA ansh hai aur shrutagnAn to parokSha hai, isaliye is apekShAse shuddhanayake dvArA honevAlA shuddha svarUpakA anubhav bhI parokSha hai . aur vah anubhav ekadesh shuddha hai is apekShAse use vyavahArase pratyakSha bhI kahA jAtA hai . sAkShAt shuddhanay to kevalagnAn hone par hotA hai .120.