Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 316 of 642
PDF/HTML Page 349 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-

gnAnamayasya bhAvasyAbhAvAdAtmAnan na jAnAti . yastvAtmAnan na jAnAti sonAtmAnamapi na jAnAti, svarUpapararUpasattAsattAbhyAmekasya vastuno nishchIyamAnatvAt . tato ya AtmAnAtmAnau na jAnAti sa jIvAjIvau na jAnAti . yastu jIvAjIvau na jAnAti sa samyagdRuShTirev na bhavati . tato rAgI gnAnAbhAvAnna bhavati samyagdRuShTi . shrutakevalI jaisA ho tathApi vah gnAnamay bhAvake abhAvake kAraN AtmAko nahIn jAnatA aur jo AtmAko nahIn jAnatA vah anAtmAko bhI nahIn jAnatA, kyonki svarUpase sattA aur pararUpase asattAin dononke dvArA ek vastukA nishchay hotA hai; (jise anAtmAkArAgakAnishchay huA ho use anAtmA aur AtmAdononkA nishchay honA chAhiye .) isaprakAr jo AtmA aur anAtmAko nahIn jAnatA vah jIv aur ajIvako nahIn jAnatA; tathA jo jIv aur ajIvako nahIn jAnatA vah samyagdRuShTi hI nahIn hai, isaliye rAgI (jIv) gnAnake abhAvake kAraN samyagdRuShTi nahIn hotA .

bhAvArtha :yahAn ‘rAg’ shabdase agnAnamay rAgadveShamoh kahe gaye hain . aur ‘agnAnamay’ kahanese mithyAtva-anantAnubandhIse hue rAgAdik samajhanA chAhiye, mithyAtvake binA chAritramohake udayakA rAg nahIn lenA chAhiye; kyonki aviratasamyagdRuShTi ityAdiko chAritramohake uday sambandhI jo rAg hai so gnAnasahit hai; samyagdRuShTi us rAgako karmodayase utpanna huA rog jAnatA hai aur use miTAnA hI chAhatA hai; use us rAgake prati rAg nahIn hai . aur samyagdRuShTike rAgakA leshamAtra sadbhAv nahIn hai aisA kahA hai so isakA kAraN isaprakAr hai :samyagdRuShTike ashubh rAg to atyanta gauN hai aur jo shubh rAg hotA hai se vah use kinchitmAtra bhI bhalA (achchhA) nahIn samajhatAusake prati leshamAtra rAg nahIn karatA; aur nishchayase to usake rAgakA svAmitva hI nahIn hai . isaliye usake leshamAtra rAg nahIn hai .

yadi koI jIv rAgako bhalA jAnakar usake prati leshamAtra rAg kare tovah bhale hI sarva shAstronko paDh chukA ho, muni ho, vyavahArachAritrakA pAlan karatA ho tathApiyah samajhanA chAhiye ki usane apane AtmAke paramArthasvarUpako nahIn jAnA, karmodayajanit rAgako hI achchhA mAn rakkhA hai, tathA usIse apanA mokSha mAnA hai . isaprakAr apane aur parake paramArtha svarUpako na jAnanese jIv-ajIvake paramArtha svarUpako nahIn jAnatA . aur jahAn jIv tathA ajIvin do padArthonko hI nahIn jAnatA vahAn samyagdRuShTi kaisA ? tAtparya yah hai ki rAgI jIv samyagdRuShTi nahIn ho sakatA ..201-202..

ab isI arthakA kalasharUp kAvya kahate hain, jis kAvyake dvArA AchAryadev

316