kastan vedayate ? yadi vedakabhAvapRuShThabhAvI bhAvonyastan vedayate, tadA tadbhavanAtpUrvan sa vinashyati; kin
sa vedayate ? iti kAnkShamANabhAvavedanAnavasthA . tAn cha vijAnan gnAnI na kinchidev kAnkShati .
(svAgatA) vedyavedakavibhAvachalatvAd vedyate na khalu kAnkShitamev . ten kAnkShati na kinchan vidvAn sarvatopyativirakti mupaiti ..147.. vedyabhAvakA vedan karatA hai, to (vahAn aisA hai ki) us anya vedyabhAvake utpanna honese pUrva hI vah vedakabhAv naShTa ho jAtA hai; tab phi ra us dUsare vedyabhAvakA kaun vedan karegA ? yadi yah kahA jAye ki vedanabhAvake bAd utpanna honevAlA dUsarA vedakabhAv usakA vedan karatA hai, to (vahAn aisA hai ki) is dUsare vedakabhAvake utpanna honese pUrva hI vah vedyabhAv vinaShTa ho jAtA hai; tab phi ra vah dUsarA vedakabhAv kisakA vedan karegA ? isaprakAr kAnkShamAN bhAvake vedanakI anavasthA hai . us anavasthAko jAnatA huA gnAnI kuchh bhI vAnchhA nahIn karatA .
bhAvArtha : — vedakabhAv aur vedyabhAvamen kAl bhed hai . jab vedakabhAv hotA hai tab vedyabhAv nahIn hotA aur jab vedyabhAv hotA hai tab vedakabhAv nahIn hotA . jab vedakabhAv AtA hai tab vedyabhAv vinaShTa ho chukatA hai; tab phi ra vedakabhAv kisakA vedan karegA ? aur jab vedyabhAv AtA hai tab vedakabhAv vinaShTa ho chukatA hai; tab phi ra vedakabhAvake binA vedyakA kaun vedan karegA ? aisI avyavasthAko jAnakar gnAnI svayam gnAtA hI rahatA hai, vAnchhA nahIn karatA .
yahAn prashna hotA hai ki — AtmA to nitya hai, isaliye vah donon bhAvonkA vedan kar sakatA hai; tab phi ra gnAnI vAnchhA kyon na kare ? samAdhAn — vedya-vedakabhAv vibhAvabhAv hai, svabhAvabhAv nahIn, isaliye ve vinashvar hain . ata vAnchhA karanevAlA vedyabhAv jab tak AtA hai tab tak vedakabhAv (bhoganevAlA bhAv) naShTa ho jAtA hai, aur dUsarA vedakabhAv Aye tab tak vedyabhAv naShTa ho jAtA hai; isaprakAr vAnchhit bhog to nahIn hotA . isaliye gnAnI niShphal vAnchhA kyon kare ? jahAn manovAnchhitakA vedan nahIn hotA vahAn vAnchhA karanA agnAn hai ..216..
ab is arthakA kalasharUp kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — [vedya-vedak-vibhAv-chalatvAt ] vedya-vedak rUp vibhAvabhAvonkI chalatA (asthiratA) honese [khalu ] vAstavamen [kAnkShitam ev vedyate na ] vAnchhitakA vedan nahIn hotA;
338