yathA sa ev puruSha, snehe sarvasminnapanIte sati, tasyAmev svabhAvat ev rajobahulAyAn bhUmau tadev shastravyAyAmakarma kurvANa, tairevAnekaprakArakaraNaistAnyev sachittAchittavastUni nighnan, rajasA na badhyate, snehAbhyangasya bandhahetorabhAvAt; tathA samyagdraShTi, Atmani rAgAdInakurvANa san, tasminnev svabhAvat ev karmayogyapudgalabahule loke tadev kAyavAngmanakarma kurvANa, tairevAnekaprakArakaraNaistAnyev sachittAchittavastUni nighnan, karmarajasA na badhyate, rAgayogasya bandhahetorabhAvAt . dhUlivAle [sthAne ] sthAnamen [shastrai ] shastronke dvArA [vyAyAmam karoti ] vyAyAm ka ratA hai, [tathA ] aur [tAlItalakadalIvanshapiNDI ] tAD, tamAl, ke la, bAns aur ashok ityAdi vRukShonko [chhinatti ] chhedatA hai, [bhinatti cha ] bhedatA hai, [sachittAchittAnAn ] sachitta tathA achitta [dravyANAm ] dravyonkA [upaghAtam ] upaghAt [karoti ] ka ratA hai; [nAnAvidhai karaNai ] aise nAnA prakArake ka raNonke dvArA [upaghAtan kurvata ] upaghAt ka rate hue [tasya ] us puruShako [rajobandha ] dhUlikA bandha [khalu ] vAstavamen [kimpratyayika ] kis kAraNase [na ] nahIn hotA [nishchayata ] yah nishchayase [chintyatAm ] vichAr karo . [tasmin nare ] us puruShako [ya sa snehabhAva tu ] jo vah tel AdikI chikanAI hai [ten ] usase [tasya ] usake [rajobandha ] dhUlikA bandha honA [nishchayata vigneyan ] nishchayase jAnanA chAhie, [sheShAbhi kAyacheShTAbhi ] sheSh ka AyAkI cheShTAonse [na ] nahIn hotA . (isalie us puruShamen tel AdikI chikanAhaTakA abhAv honese hI dhUli ityAdi nahIn chipakatI .) [evan ] isaprakAr — [bahuvidhesu yogeShu ] bahut prakArake yogomen [vartamAna ] vartatA huA [samyagdRuShTi ] samyagdRuShTi [upayoge ] upayogamen [rAgAdIn akurvan ] rAgAdiko na ka ratA huA [rajasA ] ka rmarajase [na lipyate ] lipta nahIn hotA .
TIkA : — jaise vahI puruSh, sampUrNa chikanAhaTako dUr kar dene par, usI svabhAvase hI atyadhik dhUlise bharI huI usI bhUmimen vahI shastravyAyAmarUp karmako (kriyAko) karatA huA, unhIn anek prakArake karaNonke dvArA unhIn sachittAchitta vastuonkA ghAt karatA huA, dhUlise lipta nahIn hotA, kyonki usake dhUlike lipta honekA kAraN jo tailAdikA mardan hai usakA abhAv hai; isIprakAr samyagdRuShTi, apanemen rAgAdiko na karatA huA, usI svabhAvase hI bahut karmayogya pudgalonse bhare hue lokamen vahI kAy-vachan-manakI kriyA karatA huA, unhIn anek prakArake karaNonke dvArA unhIn sachittAchitta vastuonkA ghAt karatA huA, karmarUp rajase nahIn bandhatA, kyonki usake bandhake kAraNabhUt rAgake yogakA ( – rAgamen juDanekA) abhAv hai