ajjhavasANaNimittan jIvA bajjhanti kammaNA jadi hi .
yatkil bandhayAmi mochayAmItyadhyavasAnan tasya hi svArthakriyA yadbandhanan mochanan jIvAnAm . jIvastvasyAdhyavasAyasya sadbhAvepi sarAgavItarAgayo svapariNAmayo abhAvAnna badhyate, arthakriyA karanevAlA nahIn hai isalie, ‘main AkAsh-puShpako toDatA hUn’ aise adhyavasAnakI bhAnti mithyArUp hai, mAtra apane anarthake liye hI hai (arthAt mAtra apane liye hI hAnikA kAraN hotA hai, parakA to kuchh kar nahIn sakatA ) .
bhAvArtha : — jo apanI arthakriyA ( – prayojanabhUt kriyA) nahIn kar sakatA vah nirarthak hai, athavA jisakA viShay nahIn hai vah nirarthak hai . jIv parajIvonko dukhI-sukhI Adi karanekI buddhi karatA hai, parantu parajIv apane kiye dukhI-sukhI nahIn hote; isalie vah buddhi nirarthak hai aur nirarthak honese mithyA hai — jhUnThI hai ..266..
ab yah prashna hotA hai ki adhyavasAn apanI arthakriyA karanevAlA kaise nahIn hai ? isakA uttar kahate hain : —
gAthArtha : — he bhAI ! [yadi hi ] yadi vAstavamen [adhyavasAnanimittan ] adhyavasAnake nimittase [jIvA ] jIv [karmaNA badhyante ] ka rmase bandhate hain [cha ] aur [mokShamArge sthitA ] mokShamArgamen sthit [muchyante ] chhUTate hain, [tad ] to [tvam kin karoShi ] tU kyA karatA hai ? (terA to bAndhane-chhoDanekA abhiprAy vyartha gayA .)
TIkA : — ‘main bandhAtA hUn, chhuDAtA hUn’ aisA jo adhyavasAn usakI apanI arthakriyA jIvonko bAndhanA, chhoDanA hai . kintu jIv to, is adhyavasAyakA sadbhAv hone par bhI, apane sarAg-vItarAg pariNAmake abhAvase nahIn bandhatA, nahIn mukta hotA; tathA apane sarAg-vItarAg
396