ih kil sakalasyApi jIvalokasya sansArachakrakroDAdhiropitasyAshrAntamanantadravyakShetra- kAlabhavabhAvaparAvartai samupakrAntabhrAnterekachchhatrIkRutavishvatayA mahatA mohagraheN goriv vAhyamAnasya prasabhojjRumbhitatRuShNAtank tven vyaktAntarAdheruttamyottamya mRugatRuShNAyamAnan viShayagrAmamuparundhAnasya parasparamAchAryatvamAcharatonantasha shrutapUrvAnantasha parichitapUrvAnantashonubhUtapUrvA chaikatvaviruddhatvenA- tyantavisamvAdinyapi kAmabhogAnubaddhA kathA . idan tu nityavyaktatayAntaprakAshamAnamapi kaShAyachakreN sahaikIkriyamANatvAdatyantatirobhUtan sat svasyAnAtmagnatayA pareShAmAtmagnAnAmanupAsanAchcha na
gAthArtha : — [sarvasya api ] sarva lokako [kAmabhogabandhakathA ] kAmabhogasambandhI bandhakI kathA to [shrutaparichitAnubhUtA ] sunanemen A gaI hai, parichayamen A gaI hai, aur anubhavamen bhI A gaI hai, isaliye sulabh hai; kintu [vibhakta sya ] bhinna AtmAkA [ekatvasya upalambha ] ekatva honA kabhI na to sunA hai, na parichayamen AyA hai aur na anubhavamen AyA hai, isaliye [kevalan ] ek vah [na sulabha ] sulabh nahIn hai .
TIkA : — is samasta jIvalokako, kAmabhogasambandhI kathA ekatvase viruddha honese atyanta visamvAd karAnevAlI hai (AtmAkA atyanta aniShTa karanevAlI hai) tathApi, pahale ananta bAr sunanemen AI hai, ananta bAr parichayamen AI hai aur ananta bAr anubhavamen bhI A chukI hai . vah jIvalok, sansArarUpI chakrake madhyamen sthit hai, nirantar dravya, kShetra, kAl, bhav aur bhAvarUp ananta parAvartanonke kAraN bhramaNako prApta huA hai, samasta vishvako ekachhatra rAjyase vash karanevAlA mahA moharUpI bhUt jisake pAs bailakI bhAnti bhAr vahan karAtA hai, jorase pragaT hue tRuShNArUpI rogake dAhase jisako antarangamen pIDA pragaT huI hai, Akulit ho hokar mRugajalakI bhAnti viShayagrAmako (indriyaviShayonke samUhako) jisane gherA DAl rakhA hai, aur vah paraspar AchAryatva bhI karatA hai (arthAt dUsaronse kahakar usI prakAr angIkAr karavAtA hai) . isaliye kAmabhogakI kathA to sabake liye sulabh hai . kintu nirmal bhedagnAnarUpI prakAshase spaShTa bhinna dikhAI denevAlA yah mAtra bhinna AtmAkA ekatva hI — jo ki sadA pragaTarUpase antaranggamen prakAshamAn hai tathApi kaShAyachakra (-kaShAyasamUh)ke sAth ekarUp jaisA kiyA jAtA hai, isaliye atyanta tirobhAvako prApta huA hai ( – Dhak rahA hai) vah — apanemen anAtmagnatA honese ( — svayam AtmAko na jAnanese) aur anya AtmAko jAnanevAlonkI sangati – sevA na karanese, na to pahale kabhI sunA hai, na pahale kabhI parichayamen AyA hai aur na pahale kabhI