ayan hi AsansArat ev pratiniyatasvalakShaNAnirgnAnen parAtmanorekatvAdhyAsasya karaNAtkartA san chetayitA prakRitinimittamutpattivinAshAvAsAdayati; prakRitirapi chetayitRunimittamutpatti- vinAshAvAsAdayati . evamanayorAtmaprakRutyo kartRukarmabhAvAbhAvepyanyonyanimittanaimittikabhAven dvayorapi bandho draShTa, tata sansAra, tat ev cha tayo kartRukarmavyavahAra .
gAthArtha : — [chetayitA tu ] chetak arthAt AtmA [prakRutyartham ] prakRu tike nimittase [utpadyate ] utpanna hotA hai [vinashyati ] aur naShTa hotA hai, [prakRiti api ] tathA prakRu ti bhI [chetakArtham ] chetak arthAt AtmAke nimittase [utpadyate ] utpanna hotI hai [vinashyati ] tathA naShTa hotI hai . [evan ] isaprakAr [anyonyapratyayAt ] paraspar nimittase [dvayo api ] dononkA — [Atmana prakRute cha ] AtmAkA aur prakRu tikA — [bandha tu bhavet ] bandha hotA hai, [ten ] aur isase [sansAra ] sansAr [jAyate ] utpanna hotA hai .
TIkA : — yah AtmA, (use) anAdi sansArase hI (apane aur parake bhinna-bhinna) nishchit svalakShaNonkA gnAn (bhedagnAn) na honese parake aur apane ekatvakA adhyAs karanese kartA hotA huA, prakRitike nimittase utpatti-vinAshako prApta hotA hai; prakRiti bhI AtmAke nimittase utpatti-vinAshako prApta hotI hai (arthAt AtmAke pariNAmAnusAr pariNamit hotI hai), isaprakAr — yadyapi un AtmA aur prakRitike kartAkarmabhAvakA abhAv hai, tathApi — paraspar nimittanaimittikabhAvase dononke bandha dekhA jAtA hai, usase sansAr hai aur isIse unake (AtmA aur prakRitike) kartA-karmakA vyavahAr hai .
bhAvArtha : — AtmAke aur gnAnAvaraNAdi karmonkI prakRitionke paramArthase kartAkarmabhAvakA abhAv hai tathApi paraspar nimitta-naimittikabhAvake kAraN bandha hotA hai, isase sansAr hai aur isIse kartAkarmapanekA vyavahAr hai ..312-313..
(ab yah kahate hain ki — ‘jab tak AtmA prakRitike nimittase upajanA-vinashanA na chhoDe tab tak vah agnAnI, mithyAdRuShTi, asanyat hai’ : — )
460