seTikA seTikAyA, kintu svasvAmyanshAvevAnyau . kimatra sAdhyan svasvAmyanshavyavahAreN ? na kimapi . tarhi na kasyApi seTikA, seTikA seTikaiveti nishchaya . yathAyan draShTAntastathAyan dArShTAntik : — chetayitAtra tAvad gnAnadarshanaguNanirbharaparApohanAtmak- svabhAvan dravyam . tasya tu vyavahAreNApohyan pudgalAdi paradravyam . athAtra pudgalAde paradravyasyA- pohyasyApohakashchetayitA kin bhavati kin na bhavatIti tadubhayatattvasambandho mImAnsyate — yadi chetayitA pudgalAderbhavati tadA yasya yadbhavati tattadev bhavati yathAtmano gnAnan bhavadAtmaiv bhavatIti tattvasambandhe jIvati chetayitA pudgalAderbhavan pudgalAdirev bhavet; evan sati chetayitu svadravyochchheda . na cha dravyAntarasankra masya pUrvamev pratiShiddhatvAddravyasyAstyuchchheda . tato na bhavati chetayitA pudgalAde . yadi na bhavati chetayitA pudgalAdestarhi kasya chetayitA bhavati ? chetayiturev chetayitA bhavati . nanu kataronyashchetayitA chetayituryasya chetayitA bhavati ? na khalvanyashchetayitA chetayitu, kintu svasvAmyanshAvevAnyau . kimatra AdikI nahIn hai to kalaI kisakI hai ? kalaIkI hI kalaI hai . (is) kalaIse bhinna aisI dUsarI kaunasI kalaI hai ki jisakI (yah) kalaI hai ? (is) kalaIse bhinna anya koI kalaI nahIn hai, kintu ve do sva-svAmirUp ansh hI hain . yahAn sva-svAmirUp anshonke vyavahArase kyA sAdhya hai ? kuchh bhI sAdhya nahIn hai . tab phi ra kalaI kisIkI nahIn hai, kalaI kalaI hI hai — yah nishchay hai . jaise yah dRuShTAnta hai, usIprakAr yah dArShTAnta diyA jAtA hai : — is jagatamen jo chetayitA hai vah, jisakA gnAnadarshanaguNase paripUrNa, parake apohanasvarUp (tyAgasvarUp) svabhAv hai aisA dravya hai . pudgalAdikA paradravya vyavahArase us chetayitAkA apohya (tyAjya) hai . ab, ‘apohak ( – tyAg karanevAlA) chetayitA, apohya (tyAjya) jo pudgalAdikA paradravya usakA hai yA nahIn ?’ — isaprakAr un dononke tAttvik sambandhakA yahAn vichAr kiyA jAtA hai : — yadi chetayitA pudgalAdikA ho to kyA ho yah pahale vichAr karate hain : ‘jisakA jo hotA hai vah vahI hotA hai, jaise AtmAkA gnAn honese gnAn vah AtmA hI hai :’ — aisA tAttvik sambandha jIvanta honese, chetayitA yadi pudgalAdikA ho to chetayitA pudgalAdi hI honA chAhie (arthAt chetayitA pudgalAdisvarUp hI honA chAhie); aisA hone par, chetayitAke svadravyakA uchchhed ho jAyegA . parantu dravyakA uchchhed to nahIn hotA, kyonki ek dravyakA anya dravyarUpamen sankramaN honekA pahale hI niShedh kiyA hai . isaliye (yah siddha huA ki) chetayitA pudgalAdikA nahIn hai . (Age aur vichAr karate hain :) yadi chetayitA pudgalAdikA nahIn hai to chetayitA kisakA hai ? chetayitAkA hI chetayitA hai . (is) chetayitAse bhinna aisA dUsarA kaunasA chetayitA hai ki jisakA (yah) chetayitA hai ? (is) chetayitAse bhinna anya koI chetayitA nahIn hai, kintu ve do sva-svAmirUp ansh hI hain . yahAn svasvAmirUp