api cha seTikAtra tAvachchhavetaguNanirbharasvabhAvan dravyam . tasya tu vyavahAreN shvaityan kuDayAdi paradravyam . athAtra kuDayAde paradravyasya shvaityasya shvetayitrI seTikA kin bhavati kin na bhavatIti tadubhayatattvasambandho mImAnsyate — yadi seTikA kuDayAderbhavati tadA yasya yadbhavati tattadev bhavati yathAtmano gnAnan bhavadAtmaiv bhavatIti tattvasambandhe jIvati seTikA kuDayAderbhavantI kuDayAdirev bhavet, evan sati seTikAyA svadravyochchheda . na cha dravyAntarasankra masya pUrvamev pratiShiddhatvAddravyasyAstyuchchheda . tato na bhavati seTikA kuDayAde . yadi na bhavati seTikA kuDayAdestarhi kasya seTikA bhavati ? seTikAyA ev seTikA bhavati . nanu katarAnyA seTikA seTikAyA yasyA seTikA bhavati ? na khalvanyA chetayitA hai . (is) chetayitAse bhinna dUsarA aisA kaunasA chetayitA hai ki jisakA (yah) chetayitA hai ? (is) chetayitAse bhinna anya koI chetayitA nahIn hai, kintu ve do sva-svAmirUp ansh hI hain . yahAn sva-svAmirUp anshonke vyavahArase kyA sAdhya hai? kuchh bhI sAdhya nahIn hai . tab phi ra darshak kisIkA nahIn hai, darshak darshak hI hai — yah nishchay hai .
(isaprakAr yahAn yah batAyA gayA hai ki : ‘AtmA paradravyako dekhatA hai athavA shraddhA karatA hai’ — yah vyavahArakathan hai . ‘AtmA apaneko dekhatA hai athavA shraddhA karatA hai’ — is kathanamen bhI sva-svAmi-ansharUp vyavahAr hai; ‘darshak darshak hI hai’ — yah nishchay hai .)
aur (jisaprakAr gnAyak tathA darshakake sambandhamen dRurShTAnta-dArShTAntase kahA hai) isIprakAr apohak (tyAg karanevAle)ke sambandhamen kahA jAtA hai; — is jagatamen kalaI hai vah shvetaguNase paripUrNa svabhAvavAlA dravya hai . dIvAr-Adi paradravya vyavahArase us kalaIkA shvaitya hai (arthAt kalaI dvArA shvet kiye jAne yogya padArtha hai) . ab, shvet karanevAlI kalaI, shvet kI jAne yogya jo dIvAr-Adi paradravya usakI hai yA nahIn ?’ — isaprakAr un dononke tAttvik sambandhakA yahAn vichAr kiyA jAtA hai : — yadi kalaI dIvAr-Adi paradravyakI ho to kyA ho so pahale vichAr karate hain : – ‘jisakA jo hotA hai vah vahI hotA hai, jaise AtmAkA gnAn honese vah AtmA hI hai;’ — aisA tAttvik sambandha jIvanta (vidyamAn) honese, kalaI yadi dIvAr-AdikI ho to kalaI vah dIvAr-Adi hI honI chAhie (arthAt kalaI dIvAr-Adi svarUp hI honI chAhie); aisA hone par, kalaIke svadravyakA uchchhed ho jAyegA . parantu dravyakA uchchhed to nahIn hotA, kyonki ek dravyakA anya dravyarUpamen sankramaN honekA to pahale hI niShedh kiyA gayA hai . isaliye (yah siddha huA ki) kalaI dIvAr-AdikI nahIn hai . (Age aur vichAr karate hain :) yadi kalaI dIvAr-
510